Để được ghi vào list Di sản Thế giới, một di sản phải cung ứng được một hoặc nhiều tiêu chí về văn hoá hoặc vạn vật thiên nhiên theo Công ước Di sản Thế giới. Theo đó, có 10 tiêu chí, trong đó có 6 tiêu chí so với Di sản Văn hóa và 4 tiêu chí so với Di sản Thiên nhiên .
1. Tiêu chí Di sản Văn hóa Thế giới
( i ) Là một siêu phẩm cho thấy thiên tài phát minh sáng tạo của con người .
(ii) Biểu hiện sự giao lưu các giá trị của con người, trong một thời gian dài hoặc trong một khu vực văn hóa của thế giới, về những bước phát triển trong kiến trúc, nghệ thuật tượng đài hoặc quy hoạch thành phố và thiết kế cảnh quan.
( iii ) Là vật chứng độc lạ hoặc chí ít cũng là hiếm có cho truyền thống cuội nguồn văn hóa hoặc cho một nền văn minh còn đang sống sót hoặc đã mất .
( iv ) Là một mẫu hình nổi bật của một loại khu công trình kiến thiết xây dựng hoặc quần thể kiến trúc hay cảnh sắc minh họa cho một ( những ) quy trình tiến độ trong lịch sử vẻ vang loài người .
( v ) Là một mẫu hình nổi bật về nơi sinh sống truyền thống lịch sử hoặc sử dụng đất đai của con người đại diện thay mặt cho một ( hoặc nhiều ) nền văn hóa, đặc biệt quan trọng khi nó trở nên dễ bị tổn thương do ảnh hưởng tác động của những đổi khác không cưỡng lại được .
( vi ) Liên quan trực tiếp hoặc đích thực tới những sự kiện hay truyền thống lịch sử đang còn sống sót, với những sáng tạo độc đáo hoặc niềm tin, với những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật hoặc văn học có ý nghĩa toàn thế giới điển hình nổi bật ( tiêu chuẩn này chỉ được xem xét trong những thực trạng đặc biệt quan trọng hoặc tương quan đến những tiêu chí văn hóa hoặc vạn vật thiên nhiên khác khi Ủy ban xem xét có đưa vào list Di sản Thế giới hay không ) .
Di sản Văn hóa Thế giới Thánh địa Mỹ Sơn. Ảnh : Internet
2. Tiêu chí Di sản Thiên nhiên Thế giới
(i) Là những mẫu hình nổi bật tiêu biểu cho các giai đoạn lớn của lịch sử trái đất, bao gồm hồ sơ về sự sống, các tiến trình địa chất có ý nghĩa đang diễn ra trong sự phát triển của địa hình hoặc các đặc điểm địa mạo hay địa văn có ý nghĩa.
( ii ) Là những mẫu hình nổi bật tiêu biểu vượt trội cho những quy trình sinh thái xanh và sinh học đang diễn ra trong sự tiến hóa và tăng trưởng của những hệ sinh thái đất, nước ngọt, vùng duyên hải ven biển và của những hội đồng động thực vật .
( iii ) Chứa đựng những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên siêu phàm hoặc những khu vực có vẻ như đẹp tự nhiên kiệt xuất có tầm quan trọng về nghệ thuật và thẩm mỹ .
( iv ) Chứa đựng những khu cư trú tự nhiên quan trọng và có ý nghĩa nhất so với việc bảo toàn tại chỗ tính đa dạng sinh học, gồm có cả những loài có giá trị toàn thế giới điển hình nổi bật có rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng theo quan điểm khoa học và bảo tồn .
Ngoài những tiêu chí nêu trên, những di sản đó còn phải phân phối về tính toàn vẹn theo lao lý của Ủy ban Di sản Thế giới .
3. Tiêu chí Di sản Thế giới Hỗn hợp (Di sản kép)
Quần thể Danh thắng Tràng An. Ảnh: Internet
Một di sản được công nhận là Di sản Thế giới Hỗn hợp ( cả văn hóa và vạn vật thiên nhiên ) phải thỏa mãn nhu cầu tối thiểu một tiêu chí về Di sản Văn hóa và một tiêu chí về Di sản Thiên nhiên .
Đỗ Vũ (tổng hợp)
