Những nỗi lo từ rác
Theo thống kê, trung bình mỗi ngày TP. Hà Nội phát sinh từ 6.500 – 7.000 tấn rác thải hoạt động và sinh hoạt. Ngoài ra, còn một lượng lớn rác thải công nghiệp từ những nhà máy sản xuất, nhà máy sản xuất, khu công nghiệp. Theo những chuyên viên, với mức độ như lúc bấy giờ, mỗi năm, số rác thải của thành phố tăng thêm khoảng chừng 5 %. Dự tính đến năm 2030, mỗi ngày, Hà Nội sẽ phải xử lý số rác thải gấp gần 1,5 lần số lượng hiện tại .
Khu vực chôn lấp, xử lý rác thải ở Nam Sơn luôn trong tình trạng quá tải. Nguồn: ITN
Thực tế trên đang sống sót xích míc đáng lo lắng, đó là lượng rác thải của TP. Hà Nội ngày càng tăng, trong khi công nghệ tiên tiến, hạ tầng, quy mô giải quyết và xử lý rác thì vẫn chưa cung ứng được nhu yếu. Ngoài những khu giải quyết và xử lý rác nhỏ lẻ thì Hà Nội chỉ có 3 khu vực giải quyết và xử lý rác chính là Khu phối hợp giải quyết và xử lý chất thải Nam Sơn ( Sóc Sơn ), Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn ( Sơn Tây ) và Khu xử lý chất thải Cầu Diễn ( Nam Từ Liêm ). Trong đó, Khu phối hợp giải quyết và xử lý chất thải Nam Sơn có hiệu suất lớn nhất, với gần 4.000 tấn rác / ngày .
Phương thức xử lý rác thải ở các khu xử lý trên hiện chủ yếu vẫn là chôn lấp, lạc hậu, chưa ứng dụng công nghệ tiên tiến vào xử lý, như: Công nghệ đốt rác, công nghệ chuyển đổi rác thành năng lượng… Chính vì thế mà qua thời gian, diện tích dùng để chôn lấp bị thu hẹp, hạ tầng quá tải dẫn đến phát sinh các sự cố. Những lần như vậy, việc thu gom, xử lý rác bị gián đoạn, gây tồn đọng rác ngoài môi trường nhiều ngày.
Thực trạng trên khiến kế hoạch quản lý và vận hành của khu giải quyết và xử lý rác thải lớn nhất Hà Nội không không thay đổi. Kế hoạch phải biến hóa từng ngày cho tương thích với thực trạng của những bãi chôn lấp và lượng rác đưa về. Từ đây, rủi ro tiềm ẩn xảy ra sự cố chất thải trong quy trình quản lý và vận hành luôn rình rập, tác động ảnh hưởng đến quy trình tiếp đón, giải quyết và xử lý. Mỗi lần xảy ra sự cố ở những khu giải quyết và xử lý rác, nhiều khu vực trong khu dân cư, thậm chí còn là ngay lòng đường phố trở thành nơi chứa rác bất đắc dĩ .
Sinh sống tại ngõ 242 đường Láng (Đống Đa), chị Nguyễn Vân Nguyệt chia sẻ: Mỗi lần rác thải ùn ứ đều gây ảnh hưởng đến sinh hoạt của các hộ dân trong ngõ. Ngay trước cửa nhà tôi thường xuyên có những túi rác của người dân đặt ở đấy chờ xe tới thu gom, gây mất vệ sinh và ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe. Do đó, người dân trên địa bàn rất lo lắng mỗi khi thấy rác thải tập kết tại đây, chưa được chuyển đi kịp thời.
Sớm tháo nút thắt
Theo quy hoạch của TP. Hà Nội, trong hai khu xử lý rác thải lớn nhất hiện nay (Nam Sơn và Xuân Sơn) thì Khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn có quy mô 157ha, kế hoạch đến năm 2030 mở rộng 257ha và đến năm 2050 là 280ha. Tuy nhiên, đến đầu năm 2022, việc mở rộng khu xử lý rác thải chưa được triển khai theo kế hoạch vì một phần diện tích đất chưa được bàn giao. Ngày 25.7 vừa qua, Nhà máy Đốt rác phát điện Sóc Sơn (Hà Nội) do Công ty Cổ phần Môi trường năng lượng Thiên Ý làm chủ đầu tư đã chính thức vận hành hòa vào lưới điện quốc gia. Từ nay đến hết tháng 9.2022, nhà máy sẽ thực hiện vận hành 1 lò đốt có công suất thiết kế đốt 800 tấn rác/ngày – một số lượng rất khiêm tốn so với số lượng rác thải mỗi ngày. Theo quy hoạch đến năm 2030 tầm nhìn 2050, tại Hà Nội có 17 khu xử lý chất thải. Vậy nhưng, nhiều khu xử lý rác đang bị chậm tiến độ do vướng giải phóng mặt bằng.
Đại diện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một Thành Viên thiên nhiên và môi trường Đô thị Hà Nội ( Urenco ) – đơn vị chức năng được giao quản lý và vận hành bãi rác Nam Sơn cho biết, bãi rác quá tải có rủi ro tiềm ẩn phát tán mùi rất cao, nước rỉ rác lớn, không dữ thế chủ động ô chôn lấp, tỷ lệ phương tiện đi lại ra vào một khu vực lớn, gây rủi ro tiềm ẩn tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải, hao tổn nguyên vật liệu do xe phải leo lên cao tìm chỗ đổ rác … Đơn vị cũng đã tiến hành nhiều giải pháp khác nhằm mục đích hạn chế thấp nhất phát tán mùi ô nhiễm, ngăn ngừa ruồi muỗi phát sinh từ bãi rác. Tuy nhiên, những giải pháp trên chỉ là trong thời điểm tạm thời trước mắt, mang đặc thù xử lý tình thế .
Qua việc điều phối trên cho thấy, những bãi đang phải oằn mình để “ nuốt ” hết số rác thải của Hà Nội. Chỉ cần một bãi rác gặp sự cố hoàn toàn có thể sẽ đẩy nội đô lâm vào cảnh ngập rác chất đống, phủ bạt chờ giải cứu. Cùng với đó, khi những khu giải quyết và xử lý rác theo giải pháp chôn lấp mở màn quá tải, những nhà máy sản xuất đốt rác phát điện được kỳ vọng sẽ tiếp đón và giải quyết và xử lý hầu hết khối lượng rác theo giải pháp tiên tiến và phát triển hơn lại đang vướng mắc nhiều yếu tố và bị chậm tiến trình, chưa thể quản lý và vận hành chính thức. Nếu những dự án Bất Động Sản đốt rác phát điện của Hà Nội liên tục lê dài quá trình, những nỗi lo của chính quyền sở tại và người dân Hà Nội trước tình cảnh này chắc như đinh sẽ còn .
Không chỉ yếu tố hạ tầng giải quyết và xử lý rác thải, điều rất quan trọng còn nằm ở ý thức chấp hành và sự chung tay của dân cư. Đã có nhiều chế tài được phát hành, như lao lý mức xử phạt những hành vi vứt, thải, bỏ rác thải hoạt động và sinh hoạt không đúng nơi lao lý từ 500.000 đến một triệu đồng ; cơ sở thu gom, luân chuyển chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt có quyền phủ nhận thu gom, luân chuyển chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt của hộ mái ấm gia đình, cá thể không phân loại, không sử dụng vỏ hộp đúng lao lý và thông tin cho cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, giải quyết và xử lý theo pháp luật của pháp lý … Tuy nhiên, những pháp luật này có vẻ như chưa được vận dụng hiệu suất cao .
