Qua từng năm, những hiện tượng kỳ lạ thời tiết cực đoan diễn ra ngày một nhiều hơn, từ những cơn siêu bão, những sông băng dần tan chảy ở hai đầu cực, những đợt nắng nóng kỷ lục và sự xói mòn những vùng đất ven biển và nhiều thảm họa vạn vật thiên nhiên khác. Chúng ta thường đổ lỗi chung chung cho biến hóa khí hậu đã gây nên điều này thiếu đi cái nhìn rộng hơn về sự tác động ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường xung quanh, một trong số đó có ô nhiễm rác thải nhựa .
Không hề nói quá khi cho rằng, rác thải nhựa là một phần “ mắt xích ” tạo nên sự ô nhiễm môi trường, dẫn đến biến hóa khí hậu toàn thế giới. Tuy nhiên điều này là ít được nhắc đến hoặc bị xem nhẹ .
GS.TS Đặng Kim Chi, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Nước Ta cảnh báo nhắc nhở : “ Một trong những vấn nạn nhức nhối về môi trường, mà con người cần phải xử lý chính là lượng rác thải khổng lồ được thải ra đại dương mỗi năm, trong đó có tới hàng triệu tấn là rác thải nhựa ” .
Mỗi năm, có đến 300 triệu tấn rác
thải nhựa thải ra môi trường – nặng tương đương trọng lượng của toàn bộ dân số
địa cầu – và hơn một nửa số đó là những sản phẩm nhựa dùng một lần. Mỗi
năm lượng chất thải nhựa do con người thải ra đủ để phủ kín 4 lần diện tích bề
mặt trái đất, trong đó 13 triệu tấn chất thải nhựa được đổ ra đại dương. Việt
Nam hiện đang đứng thứ 17 trong 109 quốc gia về lượng phát thải nhựa phát sinh
hàng năm.
Sau khi đem lại tiện ích trong ít phút, những chiếc túi nilon, cốc
nhựa, ống hút… sẽ bị vứt bỏ ra môi trường và phải mất từ 400 đến 1.000 năm
mới có thể phân hủy.
Tính trung bình mỗi năm, người Nước Ta thải ra khoảng chừng 1,8 triệu tấn rác nhựa, trong đó có khoảng chừng hơn 30 tỷ túi nilon. Túi nilon hiện hữu khắp nơi trong đời sống xã hội, từ thành thị đến nông thôn, từ miền núi đến đồng bằng. Trung bình mỗi hộ mái ấm gia đình tại Nước Ta sử dụng khoảng chừng 1 kg túi nilon mỗi tháng. Hơn 80 % số chúng đều bị thải bỏ sau khi dùng một lần và đích đến sau cuối phổ cập của chúng, không phải những cơ sở tái chế hay giải quyết và xử lý, mà là biển và đại dương, “ góp thêm phần ” đáng kể vào hơn 8 triệu tấn nhựa mà dân cư toàn quốc tế đổ ra đại dương mỗi năm !
Tính trung bình mỗi năm, người Nước Ta thải ra khoảng chừng 1,8 triệu tấn rác nhựa ( Ảnh PV )
Chất thải nhựa lúc bấy giờ đa phần nằm trong chất thải rắn ( CTR ). Việc quản trị chất thải nhựa không tách khỏi việc quản trị CTR và hoàn toàn có thể thấy là chất thải nhựa trong chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt ( CTRSH ) là yếu tố nghiêm trọng nhất lúc bấy giờ .
Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tỷ suất thu gom CTRSH đô thị là 85,5 % ( khoảng chừng 32.000 tấn / ngày ) do những công ty môi trường đô thị thực hiện, ngoài những còn có mạng lưới hệ thống thu gom không chính thức ( mạng lưới hệ thống đồng nát ) ; còn tỷ suất thu gom CTRSH ở nông thôn từ 45 % đến 55 % ( khoảng chừng 14.200 tấn / ngày ) lượng rác còn lại được vứt trên đường, dòng sông, cánh đồng hoặc những bãi tập kết rác tự phát .
Hiện nay chưa có thống kê chính thức về hàng loạt chất thải nhựa cũng như CTR ở nước ta. Tuy nhiên theo thống kê của Bộ Xây dựng tại những bãi chôn lấp chất thải ở một số ít đô thị lớn ( TP.HN, Huế, Thành Phố Hồ Chí Minh, và Thành Phố Bắc Ninh ) cho thấy : tỷ suất rác thải nhựa giao động từ 12 % đến 16 %, đứng thứ 2 sau rác thải hữu cơ ( giao động từ 55 % đến 68 % ) còn lại là những loại rác khác như giấy đứng thứ 3 giao động từ 4 % đến 8 % .
Hoạt động giải quyết và xử lý CTRSH ở nước ta lúc bấy giờ là đem đi chôn lấp, việc tái chế, tái sử dụng chiếm tỉ lệ rất nhỏ và phụ thuộc vào hầu hết vào việc nhặt phế liệu hoàn toàn có thể tái chế của mạng lưới hệ thống thu gom phế liệu không chính thức. Qua rất nhiều lần thu gom phân loại bởi mạng lưới hệ thống thu gom phi chính thức ( mà ta thường gọi là đồng nát ) và được thu gom phân loại bởi những công ty môi trường đô thị thì rác thải nhựa còn lại đem chôn lấp vẫn còn rất lớn, đứng thứ 2 sau chất thải hữu cơ, đa phần là rác thải nhựa không hề tái chế như túi, vỏ hộp nilon, chai nhựa bẩn …
Theo chuyên viên, hầu hết mọi người không nhận ra rằng nhựa có nguồn gốc từ nguyên vật liệu hóa thạch. Trên thực tiễn, ngành công nghiệp nhựa chiếm khoảng chừng 6 % lượng tiêu thụ dầu mỏ toàn thế giới và dự kiến sẽ đạt 20 % vào năm 2050. Do đó, do những quy trình sử dụng nguồn năng lượng để chiết xuất và chưng cất dầu, sau đó là việc sản xuất nhựa tạo ra một lượng lớn phát thải khí nhà kính ( GHG ) .
Trên trong thực tiễn, chỉ có 9 % rác thải nhựa được tái chế trên toàn thế giới và phần còn lại được thải ra môi trường tự nhiên. Khu vực Nam Á là nơi tạo ra rác thải nhựa lớn nhất quốc tế với khoảng chừng 26 triệu tấn mỗi ngày. Đây cũng là khu vực có tỷ suất chất thải được đổ công khai minh bạch không qua giải quyết và xử lý cao nhất với 75 % .
Ô nhiễm rác thải nhựa ảnh hưởng xấu đi đến những sinh vật trong tự nhiên ( Ảnh Getty Images )
Chất thải nhựa khi không được tái chế hoặc giải quyết và xử lý một cách có trấn áp, sẽ tạo ra phát thải khí nhà kính khi tiếp xúc với bức xạ mặt trời cả trong không khí và nước. Khoảng 18 triệu tấn nhựa có nguồn gốc từ Nam Á không được trấn áp tốt và do đó, bị trôi vào đại dương, nơi chúng thải ra khí mê-tan và ethylene khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Polyethylene là chất phát thải cao nhất trong cả hai loại khí và là polymer tổng hợp được sản xuất và vứt bỏ nhiều nhất trên toàn thế giới .
Mặc dù tái chế hoàn toàn có thể làm giảm đáng kể ảnh hưởng tác động của ô nhiễm rác thải nhựa so với môi trường cũng như ảnh hưởng của nó đến đổi khác khí hậu, nhưng chỉ 5 % tổng lượng rác thải nhựa tạo ra ở Nam Á được tái chế. Các nguyên tắc kinh tế tài chính tuần hoàn được vận dụng cho xi-măng, nhôm, thép và nhựa hoàn toàn có thể làm giảm 40 % lượng phát thải tổng hợp của những ngành này .
Ô nhiễm rác thải nhựa đại dương đã và đang góp thêm phần vào đổi khác khí hậu trải qua phát thải khí nhà kính trực tiếp và gián tiếp bằng cách ảnh hưởng xấu đi đến những sinh vật đại dương. Sinh vật phù du hấp thụ 30-50 % lượng khí thải carbon dioxide từ những hoạt động giải trí của con người, nhưng sau khi nó ăn vào những vi nhựa, năng lực vô hiệu carbon dioxide khỏi khí quyển của sinh vật phù du sẽ giảm xuống .
Hiện nay nhiều vương quốc đang vận dụng việc đốt chất thải lộ thiên, tuy nhiên, việc đốt chất thải trong những đám cháy lộ thiên dẫn đến việc sản sinh ra chất gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, carbon đen và là nguyên do của một nửa lượng khói bụi hoàn toàn có thể nhìn thấy được ở những thành phố lớn như New Delhi ( Ấn Độ ). Khả năng tạo nên sự nóng lên toàn thế giới của carbon đen lớn hơn tới 5.000 lần so với carbon dioxide ( CO2 ) .
Có thể thấy rõ tác động ảnh hưởng của nó so với môi trường cũng như sự biến hóa khí hậu, chúng ảnh hưởng tác động trực tiếp đến sinh kế và hệ sinh thái, là một thử thách tăng trưởng cấp bách .
Tổng cục Môi trường ( Bộ TN&MT ) nhìn nhận, lượng chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt đã và đang ngày càng tăng về cả số lượng, thành phần và đặc thù với dự báo tăng 10-16 % mỗi năm. Nhiều thành phần khó giải quyết và xử lý và khó tái chế như vải, da, cao su đặc có tỷ suất thấp lại đang có khunh hướng tăng qua những năm. Trong đó, đáng quan tâm là thành phần chất thải nhựa cũng ngày càng tăng .
Ông Nguyễn Thượng Hiền – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, loại sản phẩm nhựa sử dụng một lần và túi ni lông khó phân hủy sử dụng và thải bỏ ngày càng ngày càng tăng. Tại Nước Ta, cũng như trên quốc tế, gần 50 % loại sản phẩm nhựa được phong cách thiết kế, sản xuất Giao hàng mục tiêu sử dụng một lần và sau đó thải bỏ. Trong tổng lượng chất thải nhựa thải bỏ, chỉ có một phần được thu hồi-tái chế, một phần được giải quyết và xử lý bằng giải pháp thiêu đốt hoặc chôn lấp, phần còn lại không được thu gom triệt để theo dòng chảy gây ô nhiễm sông ngòi, biển và đại dương. Lượng chất thải nhựa và túi ni lông thải ra môi trường ngày càng ngày càng tăng rình rập đe dọa nghiêm trọng đến môi trường đất, nước, không khí và đại dương nếu không được thu gom, giải quyết và xử lý triệt để .
Trong tổng lượng chất thải nhựa thải bỏ, phần lớn không được thu gom triệt để theo dòng chảy gây ô nhiễm sông ngòi, biển và đại dương ( Ảnh Shutterstock )
Theo Tổng cục Môi trường, số lượng vỏ hộp nhựa và túi ni lông sử dụng nhiều dẫn đến lượng thải bỏ tăng dần theo từng năm. Việc phân loại, thu gom chất thải nhựa và túi ni lông hoàn toàn có thể tái chế thường mang đặc thù tự phát ở quy mô hộ mái ấm gia đình, người thu gom rác và nhặt phế liệu tự do. Túi ni lông sử dụng tại những chợ và TT thương mại thường là loại túi siêu mỏng dính, khó phân hủy và bị thải bỏ sau một lần sử dụng, loại túi này rất phổ cập ở những bãi chôn lấp vì giá trị tịch thu để tái chế thấp .
Việc giải quyết và xử lý chất thải nhựa và túi ni lông phát sinh từ những hộ mái ấm gia đình, chợ, khu vực công cộng hầu hết được giải quyết và xử lý cùng với chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt được thu gom. Hiện nay, một số ít cơ sở giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt đã lắp ráp dây chuyền sản xuất phân loại tại khu giải quyết và xử lý để tịch thu những chất hoàn toàn có thể tái chế, trong đó có chất thải nhựa và túi ni lông .
Chất thải nhựa và túi ni lông có thể
do con người xả thải trực tiếp hoặc bị cuốn trôi theo nước mưa xuống cống,
sông, ao, hồ, biển… sẽ tác động trực tiếp và gián tiếp đến chất lượng môi
trường sống và sức khỏe con người; làm giảm diện tích ao, hồ, sông; gây cản trở
các dòng chảy, tắc cống rãnh thoát nước. Sự tồn tại của nó trong môi trường sẽ
ảnh hưởng nghiêm trọng tới đất và nước bởi túi ni lông lẫn vào đất sẽ ngăn cản
ô xy đi qua đất, gây xói mòn đất, làm cho đất không giữ được nước, dinh dưỡng
khiến cây trồng chậm tăng trưởng.
Theo những nhà khoa học, rác thải nhựa sẽ xâm nhập những đại dương trên quốc tế trải qua những con sông lớn. Dạng chất thải nhựa chính đổ vào đại dương là rác thải y tế xuất phát từ bệnh viện, loại rác này chiếm tới hơn 70 % lượng ô nhiễm chất nhựa .
Ngoài chất thải y tế, khâu đóng gói trong hoạt động giải trí shopping trực tuyến cũng góp thêm phần gây ô nhiễm vì gói hàng thường thì gồm có hộp cacton, vỏ hộp nilon và màng xốp hơi ( bubble wrap ). Những thứ này sẽ trở thành rác thải sau khi người dùng nhận hàng và mở ra sử dụng. Châu Á cũng là nơi đứng đầu về loại rác này, dù chúng có tác động ảnh hưởng tương đối nhỏ đến lượng xả thải toàn thế giới .
Các nhà nghiên cứu cho biết nguyên do châu Á xả rác nhiều là do tỷ suất sử dụng thiết bị bảo lãnh dùng một lần cao, trong khi nhiều nước lại không mạnh về giải quyết và xử lý chất thải – nổi bật là Trung Quốc và Ấn Độ .
Do thời hạn phân hủy quá chậm, trong khi đó thời hạn sử dụng lại ngắn, năng lực lưu giữ những thành phần ô nhiễm lâu nên rác thải nhựa gây tác động ảnh hưởng xấu so với môi trường và sức khỏe thể chất hội đồng, là nguyên do đa phần gây ô nhiễm đất, nước và đại dương .
Việc lạm dụng quá mức loại sản phẩm nhựa và thu gom, tái chế, tái sử dụng không thích hợp, sẽ Open một loại chất thải nhựa tràn ngập trong môi trường gây nên “ ô nhiễm trắng ” .
Trích đoạn từ bộ phim tài liệu “A Plastic Ocean” của Plastic Oceans Foundation (Nguồn Liên Hợp Quốc)
GS.TS Trương Quang Học, Viện Tài nguyên và Môi trường – Đại học Quốc gia Thành Phố Hà Nội nhận định và đánh giá, những hệ sinh thái biển và ven biển khỏe mạnh là điều thiết yếu bảo vệ cho sự tăng trưởng vững chắc không ngừng của xã hội loài người .
Biển là nơi hấp thụ nhiệt lớn và cacbon dioxide của khí quyển, là nơi phân phối một bộ đệm quan trọng trong đại chiến chống đổi khác khí hậu do con người gây ra .
Biển góp phần cho sự thịnh vượng của con người theo nhiều cách, như cung ứng protein từ nghề cá, duy trì những quy trình tự nhiên khác nhau và cũng là nơi nghỉ ngơi và nguồn vui chơi về văn hóa truyền thống và niềm tin .
Gần đây, sự tích tụ chất thải nhựa trong đại dương bắt nguồn từ cả đất liền và đại dương là một yếu tố môi trường nghiêm trọng đang nổi lên .
Sự tích tụ chất thải nhựa trong đại dương bắt nguồn từ cả đất liền và đại dương là một vấn đề môi trường nghiêm trọng đang nổi lên (Ảnh All3media International)
Kết quả nghiên cứu và phân tích cho thấy chất thải nhựa, đặc biệt quan trọng là trong toàn cảnh biến hóa khí hậu, trải qua những chính sách khác nhau hình thành những hạt vi nhựa ảnh hưởng mạnh đến cấu trúc thành phần loài sinh vật biển, qua đó ảnh hưởng tới những công dụng của hệ sinh thái .
Việc suy giảm hệ sinh thái này được chứng tỏ là có ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất và phúc lợi của con người .
Do những dòng hải lưu, những hạt nhựa vụn chuyển dời trên khắp đại dương, trở thành mồi cho những loài chim biển, cá, giun và động vật hoang dã biển. Khi những động vật hoang dã nuốt phải, những hạt nhựa vụn bị mắc trong khí quản, gây ngạt thở, hoặc làm tắc hệ tiêu hóa, gây nguy cơ tiềm ẩn cho những loài động vật hoang dã, thậm chí còn dẫn đến tử trận .
Đáng quan ngại hơn là những hạt nhựa siêu vi ( rất nhỏ ) đến từ 2 nguồn do rác thải nhựa phân hủy ; từ những hạt nhựa siêu nhỏ có trong mỹ phẩm như sữa rửa mặt, kem đánh răng …, hoàn toàn có thể xâm nhập và tàn phá tế bào trong khung hình của những loài sinh vật biển. Sau đó, con người ăn vào những sinh vật biển này dẫn đến tích tụ chất vi nhựa trong khung hình .
Liên quan đến yếu tố này, theo Bộ trưởng Bộ TN&MT – Trần Hồng Hà, cần phải nhanh gọn kiểm soát và điều chỉnh tăng trưởng kinh tế tài chính theo hướng tuần hoàn, kinh tế tài chính tuần hoàn đang trở thành xu thế tất yếu nhằm mục đích cung ứng nhu yếu tăng trưởng vững chắc trong toàn cảnh tài nguyên ngày càng suy thoái và khủng hoảng, hết sạch, môi trường bị ô nhiễm, biến hóa khí hậu diễn biến quyết liệt. “ Kinh tế tuần hoàn không chỉ là tái sử dụng chất thải, coi chất thải là tài nguyên mà còn là sự liên kết giữa những hoạt động giải trí kinh tế tài chính một cách có giám sát từ trước, tạo thành những vòng tuần hoàn trong nền kinh tế tài chính ” .
Để thôi thúc tăng trưởng kinh tế tài chính tuần hoàn ở Nước Ta, Bộ trưởng TN&MT cho rằng cần thực thi đồng điệu những giải pháp từ nâng cao nhận thức đến triển khai xong thể chế và tổ chức triển khai triển khai. Trong đó, nhà nước cần thực thi tốt vai trò xây đắp để doanh nghiệp, người dân phát huy vai trò TT trong kiến thiết xây dựng, tăng trưởng kinh tế tài chính tuần hoàn ở Nước Ta .
Biến rác thải nhựa thành loa Bluetooth (Nguồn VTC14)
Bên cạnh đó, cần đổi khác cách ứng xử với nhựa thông qua việc quản trị một cách khoa học, tăng cường tái chế, tái sử dụng những mẫu sản phẩm nhựa để lê dài vòng đời của nhựa, góp thêm phần giảm thiểu việc khai thác tài nguyên vạn vật thiên nhiên, giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Chỉ như vậy, tất cả chúng ta mới phát huy được hết những tính năng của loại sản phẩm nhựa, góp thêm phần bảo vệ môi trường, ứng phó với biến hóa khí hậu .
Để xử lý yếu tố này, cần có những giải pháp tiếp cận kinh tế tài chính tuần hoàn có tiềm năng, phát minh sáng tạo hơn. Cách tiếp cận kinh tế tài chính tuần hoàn phải mở màn ở tiến trình phong cách thiết kế loại sản phẩm và lựa chọn nguyên vật liệu thô với mục tiêu tăng trưởng những loại sản phẩm được tối ưu hóa để tái sử dụng, tạo ra “ tài nguyên tái tạo ” và giảm thiểu nhu yếu giải quyết và xử lý chất thải sau cuối và khai thác nguyên vật liệu thô .
Tiến sỹ Dương Thanh Nghị, Viện Tài nguyên và Môi trường Biển nhận định và đánh giá, giảm thiểu rác thải nhựa sẽ mang lại quyền lợi to lớn trong bảo vệ cảnh sắc, tăng trưởng du lịch và bảo vệ được nơi sinh sống của những loài sinh vật biển .
“ Để giảm thiểu rác thải nhựa nói chung và hạt vi nhựa nói riêng ra biển, cần phải có sự vào cuộc của những nhà khoa học, những tổ chức triển khai xã hội và những bộ ngành tương quan và cả người dân. Cần tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về việc sử dụng những vật dụng bằng nhựa, hạn chế sử dụng đồ nhựa. Tăng cường huấn luyện và đào tạo và nâng cao năng lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt về nghành ô nhiễm môi trường biển và hải đảo. Tăng cường tuyên truyền, giám sát và phát hiện, cảnh báo nhắc nhở sớm những rủi ro tiềm ẩn gây hại tổn thương đến môi trường biển và hải đảo. Tăng cường hợp tác quốc tế về những yếu tố bảo tồn, giám sát biển và rác thải nhựa ở biển ”, Tiến sỹ Dương Thanh Nghị nhấn mạnh vấn đề .
Cần tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về việc sử dụng các đồ dùng bằng nhựa, hạn chế sử dụng đồ nhựa. (Ảnh Shutterstock)
Còn theo PGS. tiến sỹ Nguyễn Chu Hồi, Biển Đông là một trong những khu vực có lượng rác thải nhựa lớn trên quốc tế. Trong khi đó, do yếu tố xuyên biên giới của động lực học, hoàn lưu dòng chảy Biển Đông biến hóa theo mùa cộng với việc vật tư nhựa thường nhẹ và rất dễ vận động và di chuyển trong điều kiện kèm theo động lực học mạnh ở khu vực, ảnh hưởng tác động của yếu tố rác thải nhựa ở một nước hoàn toàn có thể ảnh hưởng đến nước khác rất nhanh. Do đó, sự hợp tác giữa những nước trong khu vực Biển Đông để chung tay cùng xử lý yếu tố này không chỉ là nguyên tắc chung mà còn là thực tiễn rất là cấp thiết lúc bấy giờ .
Ông Nguyễn Chu Hồi cho rằng, việc giải quyết và xử lý rác thải nhựa là yếu tố rất lớn vì việc góp vốn đầu tư để nghiên cứu và điều tra và giải quyết và xử lý những yếu tố trên biển nói chung ở góc nhìn kinh tế tài chính lớn khác hẳn trên đất liền. Vì vậy, việc hợp tác cần phải đi từng bước, trước hết hoàn toàn có thể là san sẻ những bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề. Vì khoảng chừng từ 40 đến 70 % rác thải nhựa trên biển là từ đất liền nên việc ngăn ngừa từ nguồn là rất quan trọng .
“ Tất cả những nước đều phải có nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc giảm thiểu lượng rác thải nhựa đổ ra vùng cửa sông ven biển và sau cuối đổ ra biển. Bên cạnh đó, những nước cần hợp tác với nhau để thu gom, giải quyết và xử lý, phân loại, tổng thể những rác thải nhựa ở trên biển. “ Có thể nói rằng để xử lý yếu tố rác thải nhựa thì toàn bộ những nước đều cùng phải xử lý yếu tố này trong đó có những nước trong khu vực ”, PGS. tiến sỹ Nguyễn Chu Hồi đánh giá và nhận định. / .
Đưa vấn đề rác thải trong đại dương ra ánh sáng (Nguồn: Viện Nghiên cứu Thủy cung Vịnh Monterey, Mỹ)
