Cơ chế mở đường, nỗ lực sức dân
Ông Trần Quang Nam – Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh cho biết, ngay sau sau lễ vinh danh tại Abu Dhabi – Thủ đô Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất năm 2009, Bắc Ninh đã tăng cường thực thi những cam kết với UNESCO, đưa dân ca quan họ Bắc Ninh lan tỏa can đảm và mạnh mẽ và sâu rộng trong đời sống văn hóa ý thức của dân cư …
Theo đó, hàng loạt chủ trương bảo tồn phát huy giá trị của Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã được tỉnh phát hành. Đề án tiến hành “ Chương trình hành vi vương quốc về bảo tồn và phát huy di sản Dân ca Quan họ ” ; Đề án “ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh ” quy trình tiến độ 1 ( 2010 – 2012 ) ; Đề án “ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Ca trù quy trình tiến độ 2013 – 2020 ” ; Kế hoạch liên tục bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất đến năm 2022 .
 |
| Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh trao Bằng công nhận cho các làng Quan họ gốc |
Bắc Ninh đã tập trung đầu tư tu bổ, xây dựng thiết chế văn hóa dân ca quan họ, xây dựng các nhà quan họ tạo không gian sinh hoạt cho các Câu lạc bộ. Đặc biệt, tỉnh Bắc Ninh quy hoạch chi tiết quần thể văn hóa khu Thủy tổ quan họ Bắc Ninh thuộc xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh với diện tích trên 247.000 m2 nhằm bảo tồn không gian văn hóa mang đậm bản sắc văn hóa quan họ.
Bên cạnh đó, khu công trình Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh tại xã Hòa Long, TP. Bắc Ninh được góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng với tổng diện tích quy hoạnh 19.400 mét vuông, với mức kinh phí đầu tư hơn 178 tỷ đồng. Công trình được hoàn thành xong không chỉ là nơi gìn giữ và bảo tồn dân ca quan họ mà còn là điểm hẹn du lịch mê hoặc hành khách trong và ngoài nước, tạo động lực cho mỗi nghệ sĩ không ngừng nỗ lực phát minh sáng tạo, góp sức cho nghệ thuật và thẩm mỹ .
Cùng với nhà nước, nhân dân những làng Quan họ đã góp vốn đầu tư hàng trăm tỷ đồng để trùng tu, hồi sinh di tích lịch sử và liên hoan, phục dựng lại nhà chứa Quan họ, kiến thiết xây dựng nhà văn hóa thôn, quy hoạch khu tổ chức triển khai tiệc tùng, góp vốn đầu tư trang thiết bị cho những nhà văn hóa, câu lạc bộ Quan họ …
Đặc biệt, Bắc Ninh là tỉnh đi đầu cả nước trong việc thiết kế xây dựng chính sách chủ trương tôn vinh đãi ngộ so với nghệ nhân di sản văn hóa. Qua đó, góp thêm phần tạo động lực cho những nghệ nhân liên tục nuôi dưỡng đam mê, nhiệt huyết, góp sức kĩ năng, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc bản địa .
UBND tỉnh đã ban hành Quyết định phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Quan họ cho những người có tài năng và thành tích xuất sắc trong việc nắm giữ và truyền dạy di sản Quan họ cho các lớp kế cận, với chính sách trợ cấp hàng tháng cho các nghệ nhân được phong tặng. Đến nay đã có gần 80 người được phong tặng Nghệ nhân Quan họ.
|
| Các liền anh, liền chị Bắc Ninh lan tỏa mạnh mẽ tình yêu quan họ |
“ Trái ngọt ” 10 năm
Sau 10 năm, từ chỗ chỉ có 49 làng Quan họ gốc và 34 câu lạc bộ, toàn tỉnh Bắc Ninh nay đã tăng trưởng 369 làng Quan họ thực hành thực tế, 381 CLB với hơn với trên 10.000 người ở những độ tuổi tham gia, trong đó có hơn 600 người có năng lực truyền dạy. Trên khoanh vùng phạm vi cả nước và ở quốc tế, hàng trăm CLB Dân ca Quan họ Bắc Ninh được xây dựng và duy trì hoạt động giải trí tiếp tục, tạo sức lan tỏa can đảm và mạnh mẽ .
Phong trào quần chúng tham gia vào sự nghiệp bảo tồn, phát huy Dân ca Quan họ lan tỏa khắp nơi. Bắc Ninh đã thành lập Hội những tình nhân Dân ca Quan họ nhằm mục đích tập hợp những tổ chức triển khai, cá thể trong tỉnh, trong nước và quốc tế yêu dấu Dân ca Quan họ góp phần vào những hoạt động giải trí bảo tồn, phát huy di sản Quan họ. Đến nay, có hàng trăm CLB, đội văn nghệ Quan họ được xây dựng ở những thôn làng của Bắc Ninh và một số ít tỉnh thành trong nước và quốc tế. Các CLB, những đội văn nghệ Quan họ lôi cuốn hàng trăm nghệ nhân, những liền anh, liền chị tham gia vào việc làm sưu tầm, truyền dạy cho lớp trẻ, đồng thời trực tiếp tham gia vào việc ra mắt Dân ca Quan họ với hành khách trong và ngoài nước. Theo thống kê, hiện có hơn 140 câu lạc bộ ở những tỉnh và hội đồng người Nước Ta ở quốc tế ; nhiều hội viên không phải người Kinh Bắc nhưng vẫn dành tình cảm yêu quý cho Quan họ .
Cùng với đó, Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh cũng được tỉnh tập trung đầu tư nâng cấp thành Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đây là đơn vị nghệ thuật hoạt động chuyên nghiệp duy nhất của tỉnh và của Việt Nam thực hiện việc bảo tồn và giới thiệu tinh hoa nghệ thuật Dân ca Quan họ với du khách trong nước và quốc tế. Đến nay đã có 15 nghệ sĩ được Nhà nước vinh danh, tiêu biểu như Nghệ sĩ Nhân dân Thúy Cải, Thúy Hường, Nghệ sĩ Ưu tú Quý Tráng, Lệ Thanh… Giờ đây Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ được đầu tư cơ sở vật chất mà cán bộ, nghệ sĩ diễn viên còn được thụ hưởng một số chính sách ưu đãi để cống hiến tài năng cho việc bảo tồn và quảng bá Dân ca Quan họ.
Vậy nên, sau 10 năm được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât, Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã vượt khoảng trống và thời hạn đến hàng triệu công chúng trong nước và quốc tế, trở thành sứ giả của công chúng Nước Ta trong nhiều cuộc giao lưu quốc tế .
Những thành tựu to lớn trong việc bảo tồn và phát huy Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ là vật chứng cam kết của nhân dân Bắc Ninh với UNESCO 10 năm qua, mà còn là điều kiện kèm theo để Dân ca Quan họ Bắc Ninh trở thành nguồn lực xã hội to lớn, thành loại sản phẩm Văn hóa du lịch rực rỡ, góp thêm phần quan trọng vào việc triển khai thành công xuất sắc những tiềm năng tăng trưởng kinh tế tài chính xã hội của địa phương .
Q.Hiếu
