Các di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể của quốc tế, được triển khai theo lao lý tại Công ước Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, do Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục đào tạo, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc ( UNESCO ) trải qua ngày 17-10-2003, tại Phiên họp lần thứ 32 diễn ra tại Thủ đô Paris ( CH Pháp ), từ 29 tháng 9 đến 17 tháng 10 năm 2003, có hiệu lực hiện hành từ 9-2005. Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Nước Ta phê chuẩn tham gia Công ước từ 4-2006 .
Hội nghị lần thứ 3 tại thành phố Istanbul ( Thổ Nhĩ Kỳ ) vào 11-2008, Ủy ban Liên chính phủ về bảo tồn di sản phi vật thể của UNESCO đã đưa ra 2 list :
Nhã nhạc Cung đình Huế (Ảnh: internet)
– Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât ;
– Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp ( những siêu phẩm truyền khẩu và phi vật thể trái đất trước đây, nay được chuyển vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât ) .
Từ năm 2003 đến nay, Việt nam có 10 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc tế ( 8 di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất và 2 di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp ) theo thứ tự thời hạn từ trước đến sau :
I. Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại
1. Nhã nhạc – Âm nhạc cung đình Việt Nam
– Nhã nhạc, có ý nghĩa “ Âm nhạc thanh nhã “, sinh ra từ thế kỷ thứ XV đến giữa thế kỷ XX, là thể loại âm nhạc được trình diễn trong cung đình Nước Ta vào những cuộc tế, lễ gắn với những lễ kỷ niệm và những đợt nghỉ lễ tôn giáo cũng như những sự kiện đặc biệt quan trọng như : lễ đăng quang, lễ tang hoặc những dịp nghênh tiếp chính thức .
– Nhã nhạc được UNESCO công nhận là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của quả đât vào 7-11-11 2003. Năm 2008 được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .
Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên ( Ảnh : internet )
2. Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên
– Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên khoanh vùng phạm vi gồm 5 tỉnh : Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông và Lâm Đồng. Chủ nhân của di sản văn hóa là 17 dân tộc thiểu số thuộc nhóm ngôn từ Nam Á ( Austro-Asian ) và Nam đảo ( Austronesian ) sống trên khu vực cao nguyên Trung Bộ của Nước Ta .
– Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được công nhận là siêu phẩm truyền khẩu và di sản văn hóa phi vật thể quốc tế ngày 15-11-2005. Năm 2008 được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .
Dân ca Quan họ TP Bắc Ninh ( Ảnh : internet )
3. Dân ca Quan họ Bắc Ninh
Dân ca Quan họ là một trong những làn điệu dân ca tiêu biểu vượt trội của vùng châu thổ sông Hồng ở miền Bắc Nước Ta tập trung chuyên sâu ở 2 tỉnh Thành Phố Bắc Ninh và Bắc Giang .
Dân ca Quan họ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ngày 30-9-2009 .
4. Hội Gióng tại đền Sóc và đền Phù Đổng ở Hà Nội
Hội Gióng tại đền Sóc và đền Phù Đổng, Thành Phố Hà Nội được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ngày 16-11-2010 .
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương Phú Thọ ( Ảnh : internet )
5. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương Phú Thọ
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương Phú Thọ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ngày 6-12-2012 .
6. Đờn ca tài tử Nam Bộ
Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ngày 5-12-2013 .
7. Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh
Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ngày 27-11-2014 .
Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh ( Ảnh : internet )
8. Nghi lễ và Trò chơi Kéo co ở Việt Nam
Nghi lễ và Trò chơi Kéo co ở Nước Ta, Campuchia, Nước Hàn, Philippines được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đa vương quốc đại diện thay mặt của quả đât ngày 02-12-2015. Riêng Nước Ta, kéo co được những hội đồng người Kinh, Thái, Tày, Nùng, Giáy … và nhiều địa phương như : Vĩnh Phúc, Tỉnh Lào Cai, TP. Hà Nội, TP Bắc Ninh cùng nhiều tỉnh trên cả nước Nước Ta thực hành thực tế từ truyền kiếp, trao truyền cho tới thời nay .
II. Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp
1. Ca trù
Ca trù được UNESCO ghi vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp ngày 1-10-2009 .
Hát Xoan Phú Thọ (Ảnh: internet)
2. Hát Xoan Phú Thọ
Hát Xoan Phú Thọ được UNESCO ghi vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp ngày 24-11-2011 .
Đỗ Vũ
