Lịch sử hình sự học quốc tế cách đây hơn một thế kỷ đã xuất hiện máy “phát hiện sự dối trá”, hay máy “khám phá sự thật”, được công luận gọi nôm na là “máy phát hiện nói dối” (MPHND).
Con người biết suy nghĩ (Homo Sapiens) là sinh vật duy nhất trên thế gian này biết… nói dối. Loài bướm có thể giấu mình lẫn giữa những cánh hoa sặc sỡ, hay giống sâu róm trú ẩn nghi binh trên các cành cây khô… nhưng đó là những hành động có thật; còn con người lại nói dối một cách cố ý nhằm bao biện cho những động thái không trung thực của mình.
Lịch sử hình sự học quốc tế cách đây hơn một thế kỷ đã Open máy ” phát hiện sự gian dối “, hay máy ” mày mò thực sự “, được công luận gọi nôm na là ” máy phát hiện nói dối ” ( MPHND ) .
Khao khát bóc trần suy nghĩ
Thế hệ MPHND tiên phong dạng ” cổ xưa ” dựa đa phần vào biểu đồ – mô phỏng sự đổi khác trạng thái sức khỏe thể chất của người được thử. Tiền thân của MPHND văn minh khởi sự từ nhà hình sự học nổi tiếng người Italia, Cesare Lombroso ( 1835 – 1909 ), người được tôn vinh là ” cha đẻ ” của ngành tội phạm học, đã có công phát hiện ra rằng ” cảm xúc sợ hãi do nói dối luôn biểu lộ qua mạch tim và nhịp điệu thở ” .
Trong năm 1895 C. Lombroso chế ra cỗ MPHND đồ họa mô phỏng tiên phong. Tới năm 1917, những nhà khoa học mày mò thêm là nỗi sợ hãi còn ảnh hưởng tác động lên huyết áp nữa. Dựa trên yếu tố này, luật sư kiêm nhà tâm lý học người Mỹ William Moulton Marston ( 1893 – 1947 ) hoàn thành xong chiếc MPHND với 3 đại lượng cơ bản là nhịp thở, mạch tim và áp lực đè nén máu .
 |
|
” Cha đẻ ” của MPHND C. Lombroso ( ảnh trái ) và ” điệp viên của mọi thời ” A. Ames – người đã vô số lần đánh lừa được MPHND .
|
Năm 1926, nhà hình sự học người Mỹ Leonard Keeler ( 1903 – 1949 ) với sự trợ giúp của nhà sáng tạo Walter Summers đã triển khai xong cỗ MPHND quy tụ mọi yếu tố biểu lộ thực chất tâm – sinh lý của một cá thể, kể cả sự bài tiết mồ hôi do quá xúc động … Đến giữa thập niên 50 thế kỷ trước thì việc thẩm tra với MPHND đã trở thành thứ công cụ thông dụng tại hầu hết những nước kỹ nghệ tăng trưởng, MPHND được liên tục sử dụng cho công tác làm việc thanh, kiểm con người từ thi tuyển công chức, tới phát hiện tội phạm …
Tuy nhiên, về mặt pháp lý tân tiến thì hiệu quả thẩm tra với MPHND chỉ mang tính thể nghiệm cùng những câu hỏi soạn sẵn, những Kết luận sau đó không được xem là vật chứng ” bất di bất dịch ” để kết tội hay tha bổng ai đó, mà cần phải song song tích hợp với nhiều phương pháp mang tính thuyết phục khác .
Lịch sử quả đât từng ghi nhận việc sử dụng nhiều cách để mày mò sự gián trá. Ví như ở Nước Trung Hoa cổ đại, trong quy trình nghe tòa luận án, đôi môi của kẻ bị tình nghi được phết một lớp cơm khô. Nếu cơm vẫn liên tục khô như trước sau khi kết thúc việc luận tội, có nghĩa rằng đấy chính là thủ phạm, bởi sự bài tiết nước miếng ( vì thèm cơm hoặc khi tiếp xúc trực tiếp với nguồn thực phẩm quen thuộc ) đã bị chặn lại – do đương sự quá thấp thỏm .
Những bộc lộ xác đáng do nói dối không khi nào sống sót một cách rõ ràng – khoa học gia người Mỹ Paul Ekman, một trong những chuyên viên số 1 điều tra và nghiên cứu công suất của MPHND, khẳng định chắc chắn – Chẳng có bất kể một cử chỉ hay điệu bộ đơn cử nào hoàn toàn có thể quy kết cho sự gián trá cả. Thông thường là những biểu lộ bằng trạng thái gián tiếp, qua đó giúp những nhân viên đánh giá và nhận định được yếu tố như xúc cảm của người đang bị thử với MPHND không tương ứng với lời đối đáp của cá thể anh ta ” .
Nhiều chuyên viên tội phạm học khác lại chỉ dựa trên 2 yếu tố cơ bản là lời nói cùng vẻ mặt lúc vấn đáp. Nhưng con người ta lại hoàn toàn có thể che giấu những cảm hứng thật của mình qua một nụ cười lịch sự và trang nhã, hoặc với nét mặt ” dửng dưng như không ” … yên cầu sự điêu luyện của giới nhân viên quản lý và vận hành MPHND .
Cho tới thời hạn gần đây, việc sử dụng MPHND dạng đồ thị vẫn là phương pháp duy nhất nhằm mục đích bóc trần sự gian dối. Rồi đùng một cái Công ty Trestech của Israel tung ra thị trường hệ máy ” Hendi Trester “, có size cỡ bàn tay người cùng tính năng hoàn toàn có thể phân biệt sự ” lắt léo ” trong âm giọng của ai đó – so với khẩu ngữ ” chuẩn ” của kẻ ấy khi nói thật. Thời gian so sánh – thẩm tra chỉ mất đúng 30 giây đồng hồ đeo tay. ” Hendi Trester ” giá 50 USD và hoàn toàn có thể biến hóa công suất – chỉ qua một nút nhấn – thành một chiếc máy điện thoại di động thông thường. Trên màn hình hiển thị tinh thể lỏng là một quả táo, cứ ” rơi rụng – sứt mẻ ” dần nếu người đối thoại liên tục nói dối .
Theo lời người đại diện thay mặt Hãng Trestech, trung bình cứ 10 đương sự được hỏi thì có 8 trường hợp bị ” Hendi Trester ” lật tẩy là đang nói dối, với Phần Trăm đúng mực là 80 %. Cuộc thử nghiệm công khai minh bạch tiên phong của thiết bị mới là vào dịp tranh luận trên truyền hình Mỹ giữa những ứng viên George W. Bush và Al Gore, cũng là 2 đối thủ cạnh tranh ” nặng ký ” trong cuộc chạy đua vào White House dạo cuối năm 2000 .
“Hendi Trester” đã phát hiện ra Bush nói dối tới 57 lần, còn Gore – 23 lần. Câu “đạo đức giả” thể hiện sự dối trá tiêu biểu của G. W. Bush là: “Mỗi người trong chúng ta đều phải yêu thương con trẻ bằng cả tâm hồn và trái tim mình”; còn với Al Gore là câu: “Chúng ta vẫn sẽ kiên trì tiếp tục ủng hộ cho thể chế Do Thái”…
Tự dạng cũng là một góc nhìn khác giúp phát hiện ra sự gián trá. Công ty SAS Institute chuyên tăng trưởng ứng dụng nghiên cứu và phân tích, có trụ sở đặt tại thành phố Cary ( tiểu bang North Carolina, Mỹ ) vừa thông tin đã chế xong thứ thiết bị có tên ” Test Minor “, với tính năng được cho phép việc so sánh những tự dạng ” chuẩn ” đến đâu. Ví dụ kẻ tội phạm sẽ bị phát hiện, nếu như nét chữ của hắn ta khi buộc phải viết tường trình cung khai lại quá ” run rẩy ” so với lúc thông thường .
|
|
MPHND với những đồ thị mô phỏng vẫn đang được sử dụng đại trà phổ thông .
|
Một nhóm những nhà khoa học Mỹ tại bệnh viện Mio ở thành phố Rochester ( tiểu bang Minnesota ), do Giáo sư bác sĩ James Levine đứng đầu lại lên tiếng ý kiến đề nghị nên trang bị cho những MPHND đời mới loại ống kính ghi hình siêu nhạy, hoàn toàn có thể ghi nhận tới từng chi tiết cụ thể đổi khác nhỏ nhất trên da mặt người đang bị thẩm vấn .
Bởi lúc buộc phải nói dối, đương nhiên lượng áp huyết máu sẽ dồn lên phần đầu, khiến da mặt đương sự dần ” ửng đỏ ” nhất là ở vùng quanh cơ quan thị giác. Những vi mạch li ti hiện lên bất chợt ấy hoàn toàn có thể mắt thường không nhận thấy, nhưng ống kính kỹ thuật số siêu nhạy lại chớp lấy được .
Qua thực nghiệm, có cả thảy 75 % những trường hợp nói dối đã bị phát hiện bởi ” liệu pháp ghi hình ” này, dựa theo công bố của nhóm nhà khoa học Minnesota nói trên. Mặt tiêu biểu vượt trội nữa của phương pháp thẩm tra mới là ống kính cực nhạy tức khắc tàng trữ thông số kỹ thuật thiết yếu, không cần phải qua ” nấc trung gian ” là giới nhân viên cấp dưới quản lý và vận hành và thẩm định và đánh giá hiệu quả từ MPHND. Ngoài ra ” liệu pháp ghi hình ” còn hoàn toàn có thể đem vận dụng tại những phi trường và cửa khẩu, nhằm mục đích phát hiện ra những tên khủng bố đáng nghi vấn nhất .
Máy không thắng nổi con người
Tháng 3-2011, giới chức Đài Loan bắt giữ một viên tướng với cáo buộc làm gián điệp cho Trung Quốc. Đó là tướng La Hiền Triết, bị giới chức bảo mật an ninh Đài Loan bắt hồi tháng 2-2011 nhờ máy phát hiện nói dối. Thực tế là hàng ngày có hàng ngàn người từ Đại lục sang Đài Loan làm ăn, thăm thân hay du lịch và giới chức bảo mật an ninh Đài Loan tin rằng, những điệp viên đang tận dụng điều kiện kèm theo đi lại thuận tiện hơn, do vậy sử dụng máy phát hiện nói dối là cách hiệu suất cao nhất để kịp thời phát hiện ra những điệp viên này .
 |
| Dạng thiết bị “Hendi Trester”.
|
Theo giới chức bảo mật an ninh Đài Loan, những nhân viên cấp dưới thuộc lực lượng tình báo Đài Loan vào khoảng chừng thời hạn này liên tục sử dụng máy phát hiện nói dối để kiểm tra từng điệp viên, binh lính và sĩ quan quân đội, công an ở địa phương hay đóng tại quốc tế trong và sau thời hạn được chỉ định. Những nhân viên cấp dưới của những ngành bảo mật an ninh tương quan đến việc làm nhạy cảm cũng sẽ phải bị kiểm tra .
Riêng những người cực lực phản đối sự vận dụng đại trà phổ thông MPHND trong đời sống tân tiến vẫn luôn bảo lưu quan điểm, rằng con người mới là tác nhân quyết định hành động chứ không phải phương tiện kỹ thuật. Ví như 2 trường hợp tiêu biểu vượt trội, mang đậm nét thất bại do quá ” ỷ ” tin vào MPHND trong thời hạn gần đây ví dụ điển hình .
Đầu tiên phải kể đến ” điệp viên của mọi thời ” Aldrich Ames, hoạt động giải trí cho tình báo Liên Xô trước đây và tình báo Nga sau này trong suốt 9 năm ròng ( từ 1985 – 1994 ), và đó cũng chính là người ” đã mang lại nhiều tổn thất nhất cho Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ ( CIA ) hơn bất kể điệp viên nào trong lịch sử vẻ vang “, như nhận định và đánh giá của giới nhân viên CIA hạng sang đương thời. A. Ames đã ” qua mặt ” MPHND trong mọi cuộc kiểm tra thường kỳ hay đột xuất, mặc kệ việc người ta đã phát hiện ra sự rò rỉ thông tin tối mật từ bên trong nội bộ chóp bu CIA ngay từ giữa thập niên 1980 .
Thật ra, có một số ít chiêu thức đánh lừa chiếc máy này. Theo điệp viên Aldrich Ames kể lại, phía Liên Xô từng hướng dẫn ông : ” Phải cố ngủ ngon, nghỉ ngơi để bước vào buổi kiểm tra với tâm trạng tự do nhất. Nói năng hòa nhã và đừng gây stress với những nhân viên cấp dưới kiểm tra, trước đó hãy thiết lập một mối quan hệ tốt, và cố tỏ ra hợp tác, đồng trời duy trì sự bình tĩnh của mình ” .
Ngoài ra còn một số ít chiêu thức khác, ví dụ như tích lũy những câu hỏi mà những kiểm tra viên thường đặt ra và thực tập trước khi phỏng vấn thật sự. Khi đó, người vấn đáp sẽ nỗ lực điều hòa nhịp thở của mình khi vấn đáp những câu hỏi thuộc dạng mình đã thực tập thuần thục, và tìm cách tăng nhịp tim khi gặp những câu hỏi khác ( ví dụ tâm lý về những gì mình sợ hãi hoặc kín kẽ dùng vật nhọn đâm vào người, v.v… ). Bằng cách đó, hiệu quả của máy sẽ không đưa ra bất kỳ tín hiệu độc lạ nào giữa những câu hỏi được thực tập với những câu hỏi còn lại .
 |
| Nạn nhân của MPHND R. Coleman trên ghế điện từng được tạp chí Time đưa lên trang bìa.
|
Trường hợp thứ hai là công dân Mỹ Roger Keith Coleman (1958-1992), bị bắt năm 1982 về tội cố ý gây án mạng để sát hại chị dâu. Bằng chứng là 2 sợi tóc của hung thủ “sót” lại trên người nạn nhân. R. Coleman lĩnh án tử hình và một ngày trước khi hành quyết, vào hôm 19-5-1992, giới tư pháp nhà tù quyết định thẩm tra đương sự “lần chót” với MPHND.
Kết quả thật “ mãn nguyện ” : máy ” quy chụp ” Coleman nói dối 100 % và án được thi hành ngay. Kế tiếp là những lời kêu oan dai dẳng từ phía người thân trong gia đình của Coleman, khiến một Hội đồng đặc biệt quan trọng cấp Liên bang đã được xây dựng. Người ta triển khai kiểm tra lại mọi điều, kể cả tái lập sự ” đối thoại ” với MPHND.
Té ra là đương sự đã bị ” điệu ” ra trước MPHND trong trạng thái stress và bầu không khí ngột ngạt, khiến một người với hệ thần kinh thông thường cũng không hề chịu nổi để mà nói thật được. Các ” dẫn chứng sống ” cùng nhiều dữ kiện khác cũng được lật lại, để rồi đi đến quyết định hành động ở đầu cuối rằng R. Coleman không phải là thủ phạm .
Nhưng đợi tới lúc ấy thì anh ta đã ra … người thiên cổ từ lâu rồi. Còn hung thủ đích thực thì mãi đến tận giờ đây vẫn chưa tìm ra …
