Một số nhà ý tưởng nghiệp dư thường cố công đi tìm thứ động cơ vĩnh cửu, và đồ án của họ quy về một điều như sau : nối động cơ điện với dynamo bằng dây cua roa, rồi lấy dây điện nối từ dynamo tới động cơ ….Nếu làm cho dynamo hoạt động trước thì điện do nó sản xuất ra sẽ truyền tới động cơ điện và làm cho động cơ điện hoạt động, thế nhưng nguồn năng lượng do động cơ điện sản xuất ra sẽ qua dây cua roa truyền tới trục của dynamo làm cho dynamo hoạt động. Thế là, nhà ý tưởng cho rằng hai cái máy đó sẽ luân chuyển lẫn nhau, và hoạt động cứ liên tục mãi mãi, cho đến khi cả hai máy đều mòn mới thôi .
Với những nhà ý tưởng thì ý nghĩ đó quả rất mê hoặc, nhưng thực tiễn cho thấy rõ ràng trong điều kiện kèm theo ấy, cả hai máy đều không thao tác được .
Hãy cứ cho rằng hiệu suất của mỗi máy đều là 100% đi nữa, chúng ta cũng chỉ có thể làm cho chúng chuyển động vĩnh viễn theo phương pháp nói trên trong điều kiện hoàn toàn không có ma sát. Hai cái máy nối với nhau như trên (theo ngôn ngữ của các kỹ sư thì gọi là “máy liên hợp”) về thực chất là một cái máy, phải tự mình làm cho mình chuyển động. Trong trường hợp không có ma sát, máy liên hợp có thể chuyển động vĩnh viễn được giống như bất kỳ một ròng rọc nào đó, nhưng sự chuyển động này chẳng có ích lợi gì hết: bởi vì, hễ bạn bắt loại “động cơ” này thực hiện một công bên ngoài là lập tức nó dừng lại ngay. Cho nên, ở đây chỉ có thể nói đến “chuyển động vĩnh cửu” chứ không có “động cơ vĩnh cửu”. Còn khi có ma sát thì máy liên hợp hoàn toàn không chuyển động được.
Điều kỳ lạ là, những người bị hấp dẫn vào ý nghĩ đó lại không nghĩ tới việc thực thi ý nghĩ theo một cách đơn thuần hơn : nối hai ròng rọc nào đó với nhau bằng dây cua roa rồi quay một ròng rọc. Dựa theo logic của việc nối những máy móc vừa nói ở trên, tất cả chúng ta cũng cần kỳ vọng rằng ròng rọc thứ nhất làm quay ròng rọc thứ hai, rồi cái thứ hai sẽ lại làm quay cái thứ nhất. Cũng hoàn toàn có thể dùng một ròng rọc thôi : khi ta quay nó thì phần bên phải sẽ làm quay phần bên trái của nó, rồi sự hoạt động của phần bên trái sẽ lại duy trì hoạt động của phần bên phải … Sự không có ý nghĩa trong hai trường hợp sau này quá rõ ràng, nên chẳng ai thích những đồ án tương tự như như thế. Xét cho cùng, cả ba ” động cơ vĩnh cửu ” ở trên đều xuất phát từ cùng một ý nghĩ sai lầm đáng tiếc .
( Theo sách Vật lý vui )
