Trong cuộc cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc, Hà Giang là địa phận trọng điểm bị địch triển khai lấn chiếm và phá hoại nhiều mặt so với toàn tuyến biên giới phía Bắc .
Sau cuộc tiến công đưa hơn 60 vạn quân tràn vào 6 tỉnh biên giới phía Bắc nước ta ( gồm Tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Hà Giang, Thành Phố Lạng Sơn và Quảng Ninh ) vào rạng sáng ngày 17/2/1979 thất bại, Trung Quốc vẫn duy trì 12 sư đoàn và hàng chục trung đoàn độc lập áp sát biên giới Nước Ta, tiếp tục gây thực trạng stress, liên tục lấn chiếm chủ quyền lãnh thổ Nước Ta ở mọi quy mô, thực thi kiểu cuộc chiến tranh phá hoại nhiều mặt. Đặc biệt, từ tháng 4/1984 đến tháng 10/1989, Trung Quốc lại mở cuộc tiến công xâm lược lấn chiếm biên giới Nước Ta, tập trung chuyên sâu tiến công lấn chiếm một phần đất ở khu vực biên giới huyện Vị Xuyên tỉnh Hà Tuyên ( nay là Hà Giang và Tuyên Quang ) .
VOV.VN – VOV trích đăng cuốn “Hồi ức chiến tranh Vị Xuyên” của Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy, trong đó đưa ra 4 lý do khiến Trung Quốc tuyên bố rút quân khỏi Việt Nam vào ngày 5/3/1979.
VOV trân trọng ra mắt tiếp những nội dung chính trong cuốn “ Hồi ức cuộc chiến tranh Vị Xuyên ” của Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy – người trực tiếp chỉ huy chiến đấu ở mặt trận Vị Xuyên – Hà Tuyên từ năm 1985 – 1989. Ông là Tham mưu trưởng mặt trận ( đồng thời làm Phó Tư lệnh – Tham mưu trưởng Quân khu 2 ). Hiện nay, Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy là Trưởng ban Liên lạc toàn nước Cựu chiến binh Mặt trận Vị Xuyên – Hà Tuyên .
Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy (thứ hai từ trái sang) thăm lại chiến trường xưa ở Hà Giang năm 2013. Ảnh: Laodong.
Âm mưu vẽ lại đường biên giới sâu vào đất Việt Nam khoảng 5 km.
Biên giới Nước Ta Trung Quốc sau sự kiện tháng 2 năm 1979 vẫn luôn stress. Trung Quốc tiếp tục dùng pháo, cối bắn vào chủ quyền lãnh thổ Nước Ta, có nơi phía bên kia còn đưa lực lượng biên phòng hoặc bộ đội địa phương tiến công vào một số ít đồn biên phòng và trận địa phòng ngự của Nước Ta. Vì thế, yên cầu quân và nhân dân ta phải luôn luôn cẩn trọng, sẵn sàng chuẩn bị đánh trả toàn bộ những cuộc tiến công lấn chiếm biên giới, những hành vi gây hấn, bảo vệ vững chãi từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc Nước Ta .
Sau nhiều ngày dùng pháo binh bắn phá ác liệt vào những tỉnh biên giới của Nước Ta, ngày 28/4/1984, Trung Quốc lại mở cuộc tiến công xâm lược lấn chiếm biên giới Nước Ta. Đây là cuộc cuộc chiến tranh xâm lược lần thứ hai của Trung Quốc vào Nước Ta. Trung Quốc đã lần lượt kêu gọi nhiều đơn vị chức năng, tổng số khoảng chừng 50 vạn quân từ 8 trong 10 đại quân khu với hơn 20 sư đoàn bộ binh, 171 trung đoàn, tiểu đoàn bộ binh, 3 sư đoàn pháo binh và những đơn vị chức năng pháo binh của những sư đoàn bộ binh ( tổng số hơn 400 khẩu súng lớn những loại ), trên 1000 xe cơ giới ship hàng cho chiến đấu … tiến công tổng lực vào Vị Xuyên từ năm 1984 – 1989 .
Chiến sỹ tiểu đoàn pháo binh mặt trận Hà Tuyên sẵn sàng chiến đấu. (Ảnh: Minh Lộc/TTXVN)
Lần này, Trung Quốc không tiến công trên chính diện rộng mà tập trung chuyên sâu tiến công lấn chiếm một phần đất ở khu vực biên giới huyện Vị Xuyên tỉnh Hà Tuyên ( nay là Hà Giang và Tuyên Quang ). Với một chính diện khoảng chừng 20 km, sâu khoảng chừng 10 km ; tiềm năng là lấn tới bắc suối Thanh Thủy để vẽ lại đường biên giới sâu vào đất Nước Ta khoảng chừng 5 km .
Tại sao lại là Vị Xuyên?
Một câu hỏi được đặt ra là, trên tuyến biên giới dài cả nghìn ki lô mét, tại sao Trung Quốc lại chọn Hà Tuyên và lấy Vị Xuyên làm điểm tiến công lấn chiếm sau cuộc cuộc chiến tranh tháng 2/1979 mà họ gọi là để “ dạy cho Nước Ta một bài học kinh nghiệm ” đã kết thúc ?
Thứ nhất, biên giới huyện Vị Xuyên tỉnh Hà Tuyên ( nay là Hà Giang, Tuyên Quang ) là địa phận hẻo lánh, xa Thành Phố Hà Nội – TT kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống … hơn 300 km ; duy nhất chỉ có quốc lộ số 2 chạy từ thị xã Hà Giang tới Thành Phố Hà Nội. Khu vực Vị Xuyên hầu hết là núi đá, cao từ biên giới, thấp dần vào trong nước Nước Ta. Địa hình phía Trung Quốc là vùng núi cao nguyên rộng, thuận tiện cho việc tiến hành đội hình lớn để tiến công Nước Ta. Còn địa hình phía Nước Ta rất khó cho việc tiến hành đội hình lớn để phòng thủ và phân công ; việc luân chuyển, chi viện những mặt từ phía sau lên mặt trận cũng rất khó khăn vất vả .
Thứ hai, mục đích của quân Trung Quốc lúc đó là thu hút càng nhiều càng tốt binh lực của Việt Nam trên tuyến biên giới, tác động tới công cuộc tái thiết kinh tế, làm cho Việt Nam suy yếu. Vị Xuyên là địa bàn “lý tưởng” để thực hiện ý đồ cũng như âm mưu này.
Thứ ba, bản thân phía Trung Quốc rất sợ cuộc chiến tranh lan rộng và bùng phát trở lại sẽ ảnh hưởng tác động đến chương trình “ bốn hiện đại hóa ” của họ. Mặt khác, đánh vào Vị Xuyên, Trung Quốc cho rằng, họ sẽ dữ thế chủ động được về thời hạn, khoảng trống, quy mô, lực lượng cũng như cường độ để thực thi những cuộc tiến công. .
Đại tướng Tổng tham mưu trưởng Đoàn Khuê thăm cán bộ chiến sĩ Sư đoàn 312 vừa hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu ở Vị Xuyên (Ảnh tư liệu)
Ngoài ra, một trong những nguyên do mà Trung Quốc chọn địa phận Vị Xuyên để tập trung chuyên sâu lực lượng tiến công là nếu như đánh ở Thành Phố Lạng Sơn, Trung Quốc sẽ khó giấu được cuộc cuộc chiến tranh xâm lược với dư luận trong nước và quốc tế. Còn ở Hà Giang ( khi đó là Hà Tuyên ) là tỉnh hẻo lánh ở biên giới phía Bắc của nước ta, chỉ với một đường độc đạo, ít giao lưu với quốc tế, địa hình hiểm trở nên tạo điều kiện kèm theo thuận tiện để tiến công từ trên cao. Nếu chiếm thành công xuất sắc Hà Giang, quân địch có nhiều thời cơ để lấn sâu hơn vào biên giới nước ta .
Mặt trận Vị Xuyên: “Lò vôi thế kỷ”
Mặt trận Vị Xuyên là mặt trận ác liệt chống quân xâm lược, diễn ra trong suốt 10 năm ( 1979 – 1989 ). Hàng trăm trận chiến đấu đã diễn ra rất kinh khủng, nhiều cán bộ chiến sỹ ở mọi miền quốc gia và đồng bào ta đã quyết tử trên mảnh đất này. Đây là cuộc cuộc chiến tranh xâm lược quy mô lớn nhất kể từ sau khi Viêt Nam đánh thắng Mỹ .
Để chống lại cuộc cuộc chiến tranh xâm lược lần thứ hai của Trung Quốc, trong 5 năm ( từ 1984 đến 1989 ), Nước Ta tất cả chúng ta cũng đã lần lượt kêu gọi tới hàng chục sư đoàn nòng cốt, những trung đoàn bộ binh địa phương, đặc công ; 1 số ít trung đoàn, lữ đoàn pháo binh, công binh, hóa học … hàng vạn dân quân, du kích tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Vị Xuyên, hàng chục vạn người trẻ tuổi xung phong, dân công hỏa tuyến ship hàng cho mặt trận Vị Xuyên .
Từ năm 1984 đến năm 1989, chiến sự xảy ra ác liệt ở xã Thanh Thủy, Minh Tân, Thanh Đức … thuộc huyện Vị Xuyên, xã Bạch Đích, Phú Lũng thuộc huyện Yên Minh ( Hà Giang ). Tại mặt trận Vị Xuyên, đã có hơn một chục sư đoàn bộ binh, sư đoàn bộ binh luân phiên tham gia chiến đấu. Các đơn vị chức năng bộ đội nòng cốt và bộ đội địa phương, dân quân tự vệ đã quyết tâm chiến đấu, giành giật với địch từng chiến hào, từng cao điểm để giữ vững chủ quyền lãnh thổ biên giới vương quốc .
Mặt trận Vị Xuyên được ví như “Lò vôi thế kỷ”. Ảnh: Tư liệu.
Đối với Vị Xuyên, hoàn toàn có thể nói, từ sau ngày 18/3/1979, gần chục năm ròng, chưa khi nào Vị Xuyên ngớt tiếng pháo, đạn, súng cối từ bên kia biên giới rót sang. Từ một địa phận được xác lập là thứ yếu, Vị Xuyên nhanh gọn trở thành điểm trung tâm, một mặt trận trọng điểm trong chủ trương “ gặm nhấm ” biên giới Nước Ta của quân Trung Quốc thời gian đó .
Ác liệt nhất, có đợt, chỉ trong 3 ngày, Trung Quốc đã bắn hơn 100.000 quả đạn pháo vào khu vực Vị Xuyên về đến thị xã Hà Giang. Cả 5 năm, Trung Quốc đã bắn vào mặt trận Vị Xuyên hơn 1,8 triệu viên đại bác .
Sau khi kết thúc cuộc chiến tranh này, ta đo lại, có ngọn núi bị đánh bạt đi hơn 3m. Ác liệt đến mức mà anh em gọi đó là “lò vôi thế kỷ”. Trong đó, nhiều trận đánh giành, giữ đất của quân và dân ta diễn ra vô cùng quyết liệt trên các cao điểm: 1509, 1100, 772, 685, Đồi Đài, Cô Ích… ta đã tiêu diệt và làm bị thương hàng vạn quân Trung Quốc, buộc họ phải rút quân về bên kia biên giới. Thắng lợi rất oanh liệt nhưng tổn thất của chúng ta cũng rất to lớn. Hơn 4000 cán bộ, chiến sĩ, đồng bào ta đã anh dũng hy sinh mà phần lớn trong số họ mới trên dưới 20 tuổi. Hàng ngàn người bị thương, hàng trăm thôn bản bị xóa sạch. Hàng ngàn héc ta ruộng vườn, đồi núi bị cày xới, đầy bom mìn, vật nổ… Đến nay, vẫn còn hàng ngàn liệt sĩ nằm rải rác trên khắp chiến trường Vị Xuyên mà chúng ta chưa tìm được hài cốt, nhiều mộ liệt sĩ chưa có tên trong nghĩa trang…
Có thể nói, trong cuộc cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở phía Bắc, quân và dân ở Vị Xuyên là những người “ đi trước về sau ”. Ngay từ những ngày tiên phong của cuộc chiến đấu, với lực lượng vũ trang địa phương là hầu hết, quân dân nơi đây đã kiên cường bám trụ chiến đấu, bẻ gãy và đầy lui hàng chục cuộc tiến công của quân Trung Quốc ; giữ vững được trận địa phòng ngự …
Ngày 8/12/2021, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cùng đoàn công tác dâng hương tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Vị Xuyên.
Năm 1989 Trung Quốc ngừng bắn pháo vào mặt trận Vị Xuyên. Ngày 15/5/1989, kẻ địch mở màn nổ mìn phá công xưởng ở cao điểm 233 và 1 số ít nơi khác, mở màn rút quân. Cụ thể là từ 7 h sáng ngày 15/5/1989, quân Trung Quốc cho nổ mìn hàng loạt phá bỏ hơn 20 căn hầm bền vững và kiên cố ở một số ít điểm trên cao mà họ đang chiếm giữ trên chủ quyền lãnh thổ Nước Ta, thuộc tuyến biên giới huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Tuyên, nay thuộc tỉnh Hà Giang. Cũng từ ngày đó, hai bên đã ngừng bắn trên toàn tuyến biên giới phía Bắc Nước Ta. Đến tháng 10/1989, Trung Quốc rút hết quân khỏi đất Nước Ta, kết thúc 5 năm lấn chiếm biên giới Vị Xuyên, 10 năm tiến công xâm lược Nước Ta ( 2/1979 – 10/1989 ) .
Đến năm 1990, đại chiến mới thực sự kết thúc rồi thông thường hóa quan hệ hai nước vào năm 1991. / .
