Địa chỉ số 1 phố Lò Rèn, phường Hàng Bồ, Q. Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội ngày này, tọa lạc ngôi đình Lò Rèn. Khu vực này, đầu thế kỷ XIX, là đất thôn Tân Khai, tổng Thuận Mỹ, huyện Thọ Xương ; xưa xa hơn, vào thế kỷ XVI, là phần đất lan rộng ra của thành phố cổ ở Thăng Long thời Lê. Đình Lò Rèn do dân làng làm nghề thợ rèn lập nên để thờ Tổ nghề rèn sắt .
Theo truyền tụng thì, thời Hùng Vương, ở vùng châu thổ sông Hồng có người họ Lỗ tên Cao Sơn, thông minh tuấn tú, giỏi võ nghệ lại ham thích các việc thủ công. Biết người Thục giỏi nghề rèn sắt, ông tìm đường sang học được các bí truyền của nghề đó, về nước còn cải tiến thêm khiến nghề rèn không thua kém nghề rèn của họ, rồi đem dạy cho mọi người. Nước Nam có nghề rèn là do ông, nên sau khi ông qua đời, người người làm nghề rèn tôn ông làm Tổ sư.
Trong lịch sử vẻ vang tăng trưởng của Thăng Long thì sự tăng trưởng của “ 36 phố phường ” có vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế tài chính. Như trong sách Kiến văn tiểu lục, Lê Quý Đôn đã viết : ” Thời nhà Lý mới đóng đô ở Thăng Long, người bốn phương đã lũ lượt kéo đến, tụ họp, kinh doanh … ” Diễn biến lịch sử dân tộc đơn cử cho thấy, sau cải cách của vua Lê Thánh Tông ( 1460 – 1497 ), thế kỷ XVI và XVII, nền kinh tế tài chính của quốc gia đã có bước tăng trưởng lớn và vững chắc, đặc biệt quan trọng là nền kinh tế tài chính sản phẩm & hàng hóa .
Rất đáng kể là sự hình thành thêm và tăng trưởng những làng nghề thủ công bằng tay. Khi đó, Thăng Long đã trở thành một TT mê hoặc, khiến Open nhiều đợt di động lớn, đưa những thợ thủ công từ những làng nghề về hành nghề tại phố phường Kẻ Chợ. Cùng với một số ít nghề bằng tay thủ công gốc ở Thăng Long, như nghề dệt ở Nghi Tàm, nghề giấy ở Yên Hòa, Yên Thái … có thêm nhiều nghề thủ công bằng tay ở những vùng phụ cận được vận động và di chuyển vào, tạo nên “ ba mươi sáu phố phường ” .
Đa phần, thợ thủ công những nghề vào Thăng Long đều tập trung chuyên sâu ở khu vực phía đông kinh thành, ví dụ : nghề nhuộm đào từ Đan Loan, Thành Phố Hải Dương ; nghề thêu từ Quất Động, Thường Tín ; nghề kim hoàn từ Định Công, Thanh Trì và từ Đồng Xâm, Tỉnh Thái Bình ; nghề da – giầy từ Trúc Lâm, Văn Lâm, Thành Phố Hải Dương ; nghề tiện từ Nhị Khê ; và nghề rèn sắt từ Hòe Thị, Từ Liêm và Đa Hội, Đông Anh …
Về nghề rèn sắt chuyển dời vào Thăng Long gồm hai nhóm chính ; một nhóm khá phần đông đã đến lập nghiệp ở khu vực Tân Khai – Tân Lập, còn nhóm kia thì kéo đến khu vực gần cửa Nam, sau này là phố Sinh Từ. Nhiều năm sau, nghề rèn phát đạt, lan rộng ra thêm, một số ít thợ đã đến Kim Mã, Hàng Bột, Ô Cầu Dền … Một lượng thợ rèn từ Hòe Thị đã đến Tân Khai – Tân Lập để định cư, hành nghề, sau có thêm một số ít thợ những làng khác như Đa Sĩ, Đa Hội cũng đến đây, khiến vùng Tân Khai – Tân Lập có một hình ảnh nổi bật là những bễ lò rèn và loại sản phẩm chính bày rất nhiều trước nhà .
Do vậy mà đầu thế kỷ XIX Open phố Hàng Bừa. Đến cuối thế kỷ XIX, người Pháp mở mang phố xá, nên nguyên vật liệu bằng sắt rất thông dụng, và suốt dãy phố nhà nào cũng có bễ lò rèn phì phò hoạt động giải trí. Từ đấy Open tên phố Lò Rèn. Lúc tăng trưởng nhất, thợ rèn ở Tỉnh Nam Định, Thanh Hóa cũng đến lập nghiệp ở phố Lò Rèn, có gần trăm bễ lò hoạt động giải trí, trong đó quá nửa là lò rèn của người gốc Hòe Thị. Và rồi, cũng như bao làng nghề, phường nghề khác, người dân phường rèn cũng đã cùng nhau dựng một ngôi đình chung để thờ Tổ nghề và những vị khai công tiên phong đưa nghề rèn lên Thăng Long lập nghiệp .
Trước kia, loại sản phẩm của người thợ rèn ở Lò Rèn và một số ít nơi nữa gồm lưỡi cày, bừa, cuốc, liềm, hái, dao phát bờ, kéo … cung ứng cho nhu yếu của dân kinh thành và dân những tỉnh lên TP. Hà Nội mua. Dần dần, nhu yếu xã hội tăng trưởng nhiều loại sản phẩm sắt, người thợ rèn đã luôn luôn thích ứng, lại không ngừng nâng cấp cải tiến mẫu mã, chất lượng và kỹ thuật .
Đầu thế kỷ XX, thợ Lò Rèn Thành Phố Hà Nội đã sản xuất bulông theo đơn đặt hàng của khu công trình kiến thiết xây dựng đường tàu TP. Hà Nội đi Vân Nam và TP.HN đi Hồ Chí Minh. Rồi toàn bộ những đồ sắt cho những khu công trình kiến thiết xây dựng văn phòng, kiến thiết xây dựng những khu công trình văn hóa truyền thống công cộng lớn như cửa sắt hoa, hàng rào, cổng, bản lề … đều được người thợ rèn ở TP. Hà Nội làm ra. Và nhiều loại sản phẩm công cụ người thợ rèn Thành Phố Hà Nội sản xuất rất đẹp và bền như khoan, kìm, búa, chàng, đục … Thời kỳ Cách mạng Tháng Tám 1945, Nghiệp đoàn thợ rèn đã được xây dựng tại đình Lò Rèn .
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, những bễ lò rèn vẫn nổi lửa, người thợ vẫn làm ra những dụng cụ thiết yếu cho đời sống của nhân dân, và còn rèn những vật phẩm Giao hàng công cuộc kháng chiến trong đó có những loại vũ khí thô sơ như lưỡi lê, kiếm để phân phối cho quân đội, cho du kích .
Đến năm 1954, tại đình Lò Rèn đã có buổi lễ trang trọng xây dựng Liên đoàn thợ rèn. Mọi hoạt động giải trí của công nhân Liên đoàn thợ rèn đều được tổ chức triển khai tại Đình .
Sau ngày giải phóng Thủ đô, và cho đến thời điểm ngày hôm nay, mẫu sản phẩm của nghề rèn bằng tay thủ công TP. Hà Nội vẫn luôn cung ứng được nhu yếu thị trường trong Thành Phố Hà Nội và một số ít vùng lân cận. Trong nhịp độ tăng trưởng kỹ thuật tân tiến, phố Lò Rèn thời điểm ngày hôm nay còn nhiều nhà vẫn giữ được nghề truyền thống cuội nguồn .
Sát vách nhà là nghề mới trên phố cũ
Phố Lò Rèn giờ còn kinh doanh thương mại cả gốm sứ
Nghề cổ dần biến mất nhưng anh Hùng vẫn cần mẫn tâm huyết
Bởi cái nghề này vẫn nuôi sống được mái ấm gia đình anh .
Trên một đoạn đường phố Lò Rèn, chỉ dài 128 mét là phố nhỏ thôi mà có đến 20 số nhà là những bễ lò rèn của người quê gốc Hòe Thị ! Đó là sắc thái làng nghề thật đặc biệt quan trọng của Thăng Long trải mấy trăm năm vẫn còn đến thời điểm ngày hôm nay. Và, nó đâu chỉ là giá trị kinh tế tài chính kỹ nghệ, mà nó là những giá trị văn hóa truyền thống lịch sử dân tộc của Thăng Long – Thành Phố Hà Nội .
