Hệ sinh thái có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống của con người cụ thể như việc giữ gìn tài nguyên đất, ngăn chặn sạt lở, bão lụt, đặc trưng cơ bản của hệ sinh thái tự nhiên đó là khả năng tự lập lại cân bằng, Hệ sinh thái là gì? Ví dụ về hệ sinh thái.
Hệ sinh thái là gì?
Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường tự nhiên sống của quần xã ( sinh cảnh ), trong hệ sinh thái những sinh vật luôn luôn ảnh hưởng tác động lẫn nhau và ảnh hưởng tác động qua lại với những tác nhân vô sinh của môi trường tự nhiên trường tạo thành một mạng lưới hệ thống hoàn hảo và tương đối không thay đổi .
Các sinh vật luôn tác động ảnh hưởng lẫn nhau và ảnh hưởng tác động qua lại với những tác nhân vô sinh của thiên nhiên và môi trường tạo thành một thể thống nhất tương đối không thay đổi .
Các thành phần của hệ sinh thái
Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
– Các thành phần vô sinh như đất đá, nước, thảm mục, …
– Sinh vật sản xuất là thực vật .
– Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật hoang dã ăn thực vật và động vật hoang dã ăn thịt .
– Sinh vật phân giải như vi trùng, nấm, …
Phân loại hệ sinh thái
Hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái nước mặn và hệ sinh thái nước ngọt là ba nhóm hệ sinh thái chính. Tuy nhiên, những nhóm này lại được chia ra nhiều hệ sinh thái nhỏ hơn :
– Hệ sinh thái trên cạn gồm những hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa, savan, sa mạc, hoang mạc, thảo nguyên, …
– Hệ sinh thái nước mặn gồm những hệ sinh thái ven bờ biển, rừng ngập mặn, cỏ biển, sinh vật biển, vùng khơi, …
– Hệ sinh thái nước ngọt gồm hệ sinh thái nước đứng ( ao, hồ ), hệ sinh thái nước chảy ( sông, suối ), …
Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Chuỗi và lưới thức ăn bộc lộ mối quan hệ dinh dưỡng giữa những loài sinh vật trong quần xã .
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước, vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ .
Ví dụ Thức ăn của chuột là lúa và động vật hoang dã ăn thịt chuột là rắn .
Tương tự:
Sâu ăn lá — > Bọ ngựa — > Rắn
Cây xanh — > Sâu -> Bọ ngựa
Rau muống — > Lợn — > Người
Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía sau, vừa là sinh vật bị mắt xích phía trước tiêu thụ .
Trong tự nhiên, một loài sinh vật không phải chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn mà đồng thời còn tham gia vào những chuỗi thức ăn khác. Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn .
Các sinh vật trong quần xã gắn bó với nhau bởi nhiều mối quan hệ trong đó quan hệ dinh dưỡng có vai trò quan trọng được bộc lộ qua chuỗi và lưới thức ăn .
Một lưới thức ăn hoàn hảo ao gồm 3 thành phần hầu hết là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải .
Ví dụ về hệ sinh thái
Ví dụ: Trong một khu rừng có nhiều cây lớn nhỏ khác nhau, các cây lớn đóng vai trò quan trọng là bảo vệ các cây nhỏ và động vật sống trong rừng. Động vật rừng ăn thực vật hoặc ăn thịt các loài động vật khác. Các sinh vật trong rừng phụ thuộc lẫn nhau và tác động với môi trường sống của chúng rất chặt chẽ tạo thành hệ sinh thái.
Thực tế hiện nay nhiều hoạt động của con người gây hậu quả xấu đối với môi trường, làm mất các loài sinh vật, làm suy giảm các hệ sinh thái hoang dã, làm mất cân bằng hệ sinh thái.
Tác động lớn nhất của con người tới thiên nhiên và môi trường tự nhiên là tàn phá thảm thực vật, từ đó gây ra xói mòn và thoái hóa đất, ô nhiễm môi trường tự nhiên, hạn hán, lụt lội, lũ quét, …
Tuy nhiên với sự hiểu biết ngày càng tăng, con người đã và đang nỗ lực để khắc phục thực trạng đó đồng thời bảo vệ và tái tạo thiên nhiên và môi trường tự nhiên bằng những giải pháp như :
– Hạn chế phát triển dân số quá nhanh.
– Sử dụng có hiệu suất cao những nguồn tài nguyên .
– Bảo vệ những loài sinh vật .
– Phục hồi và trồng rừng mới .
