11/12/2020 | 09 : 04Với vị trí địa lý thuận tiện, tài nguyên vạn vật thiên nhiên phong phú, có biển, đồng bằng, miền núi …, Phú Yên có hơn 30 dân tộc bản địa cùng sinh sống, như : Kinh, Chăm, Ba Na, Ê Đê, Tày, Nùng … Chính sự đa dạng chủng loại này đã tạo ra những giá trị di sản văn hóa ( DSVH ) phong phú và độc lạ cho vùng đất ” hoa vàng cỏ xanh ” mà không phải địa phương nào ở dải đất miền Trung này cũng có được .
Nghệ thuật Bài chòi là DSVH phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .
Trong những năm qua, hoạt động bảo tồn, phát huy DSVH được các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh quan tâm và đạt nhiều kết quả tích cực.
Đa dạng và độc đáo
Hiện nay, tại những địa phương trên địa phận tỉnh còn lưu giữ nhiều tiệc tùng truyền thống cuội nguồn, tiêu biểu vượt trội như : Hội đua ngựa Gò Thì Thùng, Hội đua thuyền truyền thống lịch sử Đầm Ô Loan, Hội đua thuyền trên sông Đà Rằng, Lễ hội sông nước Đà Nông, Lễ hội Vịnh Xuân Đài, Lễ hội Đồng Cam, Lễ hội Chùa Từ Quang, Hội thơ Nguyên tiêu, Lễ hội Đền Lê Thành Phương, Lễ hội Đền thờ Lương Văn Chánh, liên hoan đâm trâu, liên hoan cầu ngư … và nhiều liên hoan tương quan đến tôn giáo, tín ngưỡng. Theo thời hạn, những tiệc tùng này đã ăn sâu, bén rễ, quy tụ và lan tỏa những giá trị văn hóa, lịch sử vẻ vang trong đời sống hội đồng .Ông Huỳnh Từ Nhân, Phó Trưởng phòng đảm nhiệm Phòng Quản lý văn hóa ( Sở VHTTDL ), cho biết : ” Hiện 1 số ít di tích lịch sử đã được tỉnh quy hoạch lan rộng ra để tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho những hoạt động giải trí tiệc tùng như : Di tích Mộ và Đền thờ Lương Văn Chánh, di tích lịch sử Mộ và Đền thờ Lê Thành Phương … Nhiều di tích lịch sử cấp vương quốc và cấp tỉnh được góp vốn đầu tư trùng tu, tôn tạo, phát huy giá trị, trở thành điểm đến thăm quan du lịch, nơi giáo dục truyền thống lịch sử, nơi hoạt động và sinh hoạt văn hóa, đi dạo vui chơi của hội đồng. Trong đó, danh thắng Gành Đá Đĩa và Mũi Đại Lãnh – Bãi Môn được đưa vào thu phí thăm quan từ năm năm nay ” .Cũng theo ông Nhân, từ năm năm nay, mỗi năm có trung bình 5 di tích lịch sử được xếp hạng. Tính đến tháng 7/2020, trên địa phận tỉnh có 90 di tích lịch sử được xếp hạng ( trong đó có 1 di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng, 21 di tích lịch sử vương quốc và 68 di tích lịch sử cấp tỉnh ) ; 185 DSVH phi vật thể được kiểm kê ; 4 di sản được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục DSVH phi vật thể vương quốc, gồm : Nghệ thuật Bài chòi tỉnh Phú Yên ( năm trước ), Lễ hội Cầu ngư tỉnh Phú Yên ( năm ngoái ), Nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm của dân tộc bản địa Ba Na huyện Đồng Xuân ( năm nay ), Lễ cúng trưởng thành của người Ê Đê Phú Yên ( 2018 ). Đặc biệt, di sản Nghệ thuật Bài chòi tỉnh Phú Yên cùng với Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ Nước Ta đã được UNESCO ghi danh là DSVH phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .
Bảo tồn và phát huy giá trị
Theo ông Nguyễn Danh Hạnh, Phó Trưởng Ban Quản lý di tích lịch sử ( Sở VHTTDL ), kinh phí đầu tư góp vốn đầu tư cơ sở vật chất để bảo vệ cho hoạt động giải trí liên hoan tại những di tích lịch sử là yếu tố quan trọng. Kinh phí để triển khai nội dung này đến hầu hết từ hai nguồn chính, đó là từ nguồn ngân sách nhà nước và xã hội hóa. ” Thực tế, trong thời hạn qua, một số ít nơi hoạt động kinh phí đầu tư xã hội hóa rất tốt, tiêu biểu vượt trội như tại di tích lịch sử đình Ngọc Lãng ( thôn Ngọc Lãng, TP Tuy Hòa ). Đình Ngọc Lãng là di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa được xếp hạng cấp tỉnh năm 2013 .Trước khi được xếp hạng, cơ sở vật chất của di tích lịch sử này đã cũ kỹ, xuống cấp trầm trọng. Nhưng nhờ vào nguồn kinh phí đầu tư xã hội hóa, nhiều khuôn khổ của di tích lịch sử đã được góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng như cổng đình, nhà Đông, nhà Tây, hàng rào bảo vệ … làm cho di tích lịch sử ngày một khang trang. Hoặc như di tích lịch sử Tháp Nhạn, nguồn kinh phí đầu tư để shopping cơ sở vật chất cho công tác làm việc tổ chức triển khai lễ Vía Bà diễn ra hàng năm tại di tích lịch sử này đều sử dụng nguồn kinh phí đầu tư xã hội hóa từ sự góp phần của những người ĐK tham gia hành lễ “, ông Nguyễn Danh Hạnh cho biết .Mới đây, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh phát hành đề án Bảo vệ và phát huy giá trị DSVH phi vật thể Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ Nước Ta trên địa phận tỉnh Phú Yên tiến trình 2021 – 2023. Theo đó, tiềm năng chung đến năm 2023 triển khai tốt công tác làm việc bảo vệ, gìn giữ, thừa kế và phát huy giá trị di sản ; nâng cao nhận thức, nghĩa vụ và trách nhiệm của hội đồng, kêu gọi những nguồn lực cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản ; khai thác có hiệu suất cao di sản Nghệ thuật Bài chòi Phú Yên, ship hàng tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, kiến thiết xây dựng, tăng trưởng văn hóa và con người Nước Ta cung ứng nhu yếu tăng trưởng vững chắc quốc gia .Phấn đấu 60 % xã, phường, thị xã vùng ven biển và 30 % xã, phường, thị xã vùng đồng bằng và miền núi có câu lạc bộ bài chòi ; 60 % xã, phường, thị xã có tổ chức triển khai hội chơi bài chòi vào dịp tiệc tùng hoặc ngày Tết truyền thống của dân tộc bản địa ; kiến thiết xây dựng được 5 điểm màn biểu diễn nghệ thuật và thẩm mỹ bài chòi .
Theo Phó Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Ngọc Thái, thời gian qua, Phú Yên đã tập trung triển khai Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước gắn với thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương về văn hóa. Nhờ đó, các giá trị DSVH được giữ gìn và phát huy; nhiều DSVH vật thể, phi vật thể, di sản tự nhiên còn nguyên giá trị, được các nhà nghiên cứu văn hóa trong nước và quốc tế đánh giá cao.
” Sở VHTTDL ý kiến đề nghị những địa phương liên tục thanh tra rà soát, khảo sát, đưa những DSVH của từng địa phương vào hạng mục để liên tục nhìn nhận, điều tra và nghiên cứu, đề xuất kiến nghị đưa vào hạng mục DSVH vương quốc sau này nhằm mục đích bảo tồn và phát huy những DSVH đó. Đồng thời triển khai bảo tồn và phát huy những giá trị DSVH gắn với tăng trưởng du lịch, nhằm mục đích góp thêm phần nâng cao đời sống của nhân dân, thôi thúc tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của tỉnh “, ông Nguyễn Ngọc Thái nói .
Sở VHTTDL đề nghị các địa phương tiếp tục rà soát, khảo sát, đưa các DSVH của từng địa phương vào danh mục để tiếp tục đánh giá, nghiên cứu, đề xuất đưa vào danh mục DSVH quốc gia sau này nhằm bảo tồn và phát huy những DSVH đó. Đồng thời thực hiện bảo tồn và phát huy các giá trị DSVH gắn với phát triển du lịch, nhằm góp phần nâng cao đời sống của nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh – Phó Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Ngọc Thái.
