10 năm qua, việc tiến hành triển khai Đề án “ Bảo tồn, tăng trưởng văn hóa những dân tộc bản địa Nước Ta đến năm 2020 ” theo Quyết định số 1270 / QĐ-TTg của Thủ tướng nhà nước được những cấp chỉ huy Đảng, chính quyền sở tại trong tỉnh Bình Thuận liên tục chăm sóc chỉ huy những sở, ban, ngành, địa phương phối phối hợp trong tổ chức triển khai triển khai .
Qua công tác làm việc tiến hành triển khai Đề án, những giá trị di sản văn hóa vật thể, văn hóa phi vật thể của những dân tộc bản địa trong tỉnh được bảo tồn và phát huy Giao hàng đời sống hoạt động và sinh hoạt văn hóa tâm linh, văn hóa niềm tin của hội đồng những dân tộc bản địa trong tỉnh .
 |
| Tư liệu và hiện vật văn hóa Chăm được trưng bày tại Bảo tàng |
Công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa vật thể
Theo đó, về công tác sưu tầm và quản lý hiện vật bảo tàng: Tổng số hiện vật Bảo tàng tỉnh sưu tầm từ năm 2010 – 2020 đạt 5.561 hiện vật. Hiện nay, Bảo tàng tỉnh đang lưu giữ, bảo quản 29.228 hiện vật gốc, 29.251 hiện vật tham khảo.
Năm 2010, đã tiến hành kiến thiết xây dựng và đưa vào khánh thành sử dụng Trung tâm Trưng bày văn hóa Chăm tại xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận với tổng diện tích quy hoạnh tọa lạc 1.536 m 2 nhằm mục đích ra mắt, tiếp thị những giá trị văn hóa đặc trưng của người Chăm tỉnh Bình Thuận đến với Nhân dân và hành khách .
Năm năm nay, Bảo tàng tỉnh đã tái tạo Nhà khách Tỉnh ủy với diện tích quy hoạnh Phòng Trưng bày khoảng chừng hơn 400 mét vuông, tọa lạc 7 chuyên đề gồm : Văn hóa Đa Kai, văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chăm, văn hóa những Dân tộc thiểu số, văn hóa Việt, sưu tập những con tàu đắm trên vùng biển Bình Thuận và Cà Mau, nhóm tọa lạc ngoài trời .
Triển khai Kế hoạch thực thi Đề án “ Sưu tầm, trao đổi tài liệu, hiện vật ship hàng công tác làm việc nghiên cứu và điều tra, tọa lạc kho lưu trữ bảo tàng từ năm 2017 – 2021 ” ; Đề án “ Đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu suất cao hoạt động giải trí kho lưu trữ bảo tàng gắn với tăng trưởng du lịch từ năm 2019 – 2021 ” .
Kết quả triển khai những đề án này đã bổ trợ thêm nhiều hiện vật có giá trị vào những sưu tập hiện vật của kho lưu trữ bảo tàng ; góp thêm phần nâng cao chất lượng, hiệu suất cao, làm nhiều mẫu mã thêm những chuyên đề đang tọa lạc ở kho lưu trữ bảo tàng nhằm mục đích trình làng, tiếp thị những nét văn hóa đặc trưng của những dân tộc bản địa trong tỉnh đến với nhân dân và hành khách .
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch ( VHTTDL ) tỉnh Bình Thuận đã chỉ huy Bảo tàng tỉnh và những đơn vị chức năng trình độ chú trọng công tác làm việc khảo sát, kiểm kê, nhìn nhận giá trị và tình hình những di tích lịch sử lịch sử dân tộc – văn hóa trên địa phận tỉnh. Tổ chức nghiên cứu và điều tra, thiết lập hồ sơ khoa học những di tích lịch sử trình Nhà nước xếp hạng 4 di tích lịch sử vương quốc và 32 di tích lịch sử cấp tỉnh .
Hiện nay, toàn tỉnh có 28 di tích lịch sử vương quốc và 42 di tích lịch sử cấp tỉnh. Các di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng di tích lịch sử vương quốc và cấp tỉnh của địa phương đều được lập map khoanh vùng bảo vệ và nghiêm cấm mọi vi phạm gây tác động ảnh hưởng, ảnh hưởng tác động đến những khu công trình kiến trúc, khoảng trống và cảnh sắc thiên nhiên và môi trường của di tích lịch sử, danh thắng .
Đến nay, hầu hết những di tích lịch sử vương quốc và 50 % di tích lịch sử cấp tỉnh đã được góp vốn đầu tư trùng tu, tôn tạo bằng nguồn vốn của Nhà nước và nguồn vốn xã hội hóa do những tổ chức triển khai, cá thể góp phần, hỗ trợ vốn .
Hầu hết những di tích lịch sử lịch sử dân tộc – văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng đều xây dựng Ban Quản lý di tích lịch sử, thiết kế xây dựng quy định quản trị, bảo vệ và phát huy giá trị .
Trong những năm qua, nhiều di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hóa, danh lam thắng cảnh và tiệc tùng truyền thống cuội nguồn, văn hóa tiêu biểu vượt trội của địa phương đã được điều tra và nghiên cứu, Phục hồi, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị, trình làng, tiếp thị tăng trưởng hoạt động giải trí 4 du lịch văn hóa, đã góp thêm phần lôi cuốn phần đông hành khách đến Bình Thuận, lượng khách năm sau luôn cao hơn năm trước, tăng thu ngân sách của tỉnh, thôi thúc kinh tế tài chính – xã hội địa phương tăng trưởng ; nâng cao vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm và ý thức của dân cư trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc bản địa .
V.v…
Công tác bảo tồn phát huy giá trị văn hóa phi vật thể
Quá trình tiến hành triển khai Đề án, hàng năm Sở VHTTDL chỉ huy Bảo tàng tỉnh đã tổ chức triển khai khảo sát, kiểm kê, nghiên cứu và điều tra và tư liệu hóa để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể những dân tộc bản địa trong tỉnh, đặc biệt quan trọng là những mô hình văn hóa phi vật thể đang có rủi ro tiềm ẩn mai một và có xu thế mất dần theo thời hạn .
Trên cơ sở đó, triển khai phân loại, nhìn nhận giá trị và lựa chọn những mô hình văn hóa tiêu biểu vượt trội, đặc trưng của những dân tộc bản địa trong tỉnh để đề xuất kiến nghị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh được cho phép lập hồ sơ khoa học trình Bộ VHTTDL đưa và Danh mục di sản văn hóa phi vật thể vương quốc .
|
| Lễ hội Katê, Bình Thuận |
Trong năm 2011 – 2012 đã tiến hành thực thi Đề án “ Tổng kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trong địa phận tỉnh Bình Thuận ”. Kết quả đã kiểm kê được 1.314 di sản văn hóa phi vật thể ( thuộc 7 mô hình ) của những dân tộc bản địa trong tỉnh .
Từ năm 2013 – 2020, liên tục thực thi kiểm kê bổ trợ văn hóa phi vật thể những dân tộc bản địa trong tỉnh, lúc bấy giờ toàn tỉnh có 1.321 di sản văn hóa .
Đã tiến hành thực thi lập 2 hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể trình Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể vương quốc, gồm : “ Nghề gốm truyền thống lịch sử của người Chăm thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận ” ; “ Lễ hội Cầu ngư tại vạn Thủy Tú, phường Đức Thắng, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận ” .
Đang tiến hành kiến thiết xây dựng hồ sơ Lễ hội dinh Thầy Thím, tiệc tùng Katê của người Chăm Bàlamôn tỉnh Bình Thuận trình Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể vương quốc năm 2021. Phối hợp với tỉnh Ninh Thuận thiết kế xây dựng hồ sơ khoa học “ Nghệ thuật làm gốm truyền thống cuội nguồn của người Chăm ” trình Unesco đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp trong thời hạn đến .
Triển khai triển khai 2 Đề án : “ Bảo tồn, phát huy phục trang truyền thống lịch sử những dân tộc thiểu số trên địa phận tỉnh Bình Thuận quy trình tiến độ 2020 – 2025 và quá trình 2026 – 2030 ” ; Đề án “ Kiểm kê di sản văn hóa vật thể và phi vật thể những dân tộc thiểu số trên địa phận tỉnh ” .
Đang tiến hành thiết kế xây dựng Đề án “ Bảo tồn và tăng trưởng làng nghề gốm truyền thống cuội nguồn của người Chăm thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình ” ; Đề án 5 “ Bảo tồn và phát huy Lễ hội Cầu ngư ở vạn Thủy Tú ship hàng tăng trưởng du lịch ” trình Ủy ban nhân tỉnh phê duyệt và phát hành triển khai năm 2021 .
Ngoài ra, triển khai thực hiện nhiều đề tài/dự án nghiên cứu khoa học liên quan đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích, lễ hội truyền thống của các dân tộc trong tỉnh.
Phạm Bắc
Ảnh: Đàm An
