– Phạm Tiến Duật là nhà thơ khoác áo lính, là khuôn mặt tiêu biểu vượt trội của thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông gắn liền với hình ảnh người lính trên mặt trận với vẻ đẹp hồn nhiên, tinh nghịch, tươi tắn mà thâm thúy .
– Tác phẩm “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính ” viết năm 1969, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang vô cùng ác liệt. Bài thơ in trong tập Vầng trăng – Quầng lửa, là một trong những bài thơ để lại ấn tượng mạnh trong lòng người đọc về hình ảnh những người lính lái xe Trường Sơn nói riêng và những người lính cụ Hồ nói chung .
II. Phân tích:
1. Khổ 1:
” Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. ”
– “ Từ trong bom rơi ” có nghĩa là từ trong ác liệt, từ trong cái chết trở về. Vượt qua tuyến lửa, bom rơi, những chiếc xe bỗng tụ nhau thành tiểu đội thật kỳ khôi, mê hoặc – tiểu đội những chiếc xe không kính .
– Những con người đã qua thử thách trên con đường đi tới bỗng trở thành bè bạn và cái “ bắt tay qua cửa kính vỡ rồi ” là sự san sẻ, cảm thông lẫn nhau của người lính Trường Sơn. Đó là sự mừng vui, là chúc mừng nhau triển khai xong trách nhiệm, cũng là niềm tin, niềm tự hào của người thắng lợi .
=> Qua khổ 1, người đọc đã cảm nhận được sự đơn giản và giản dị, chân thành của tình chiến sỹ, đồng đội và niềm sáng sủa, yêu đời của những người lính Trường Sơn .
2. Khổ 2:
“ Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là mái ấm gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy ”
– Hai hình ảnh “Bếp Hoàng Cầm” và “võng mắc chông chênh” cho thấy sự tạm bợ, cơ động, gian khổ của cuộc sống nơi chiến trường.
– Tuy nhiên cách nhìn, cách nghĩ của người chiến sỹ về chúng thật tươi tắn và cảm động : là mái ấm gia đình đấy. -> tình đồng ngũ, nghĩa đồng đội .
“ Lại đi, lại đi trời xanh thêm. ”
– Hai chữ “ lại đi ” được lặp lại bộc lộ đoàn xe không ngừng tiến tới, không một sức mạnh bạo tàn nào của giặc Mỹ hoàn toàn có thể ngăn nổi .
– “ Trời xanh thêm ” là một hình ảnh đầy chất thơ và giàu ý nghĩa. Trời xanh là một khung trời cao, rộng, yên bình và đẹp tươi. Câu thơ đã mở ra một khung cảnh thật tươi đẹp, đẹp như chính tâm hồn tươi tắn, phơi phới niềm sáng sủa, niềm tin quyết chiến quyết thắng của những người lính vậy !
3. Khổ 3:
“ Không có kính, rồi xe không có đèn ,
Không có mui xe, thùng xe có xước ,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước :
Chỉ cần trong xe có một trái tim. ”
– Bốn câu thơ dựng hai hình ảnh trái chiều đầy kịch tính, rất giật mình, mê hoặc :
+ Hai câu đầu dồn dập, những mất mát, khó khăn vất vả do quân địch gieo xuống : không kính, không đèn, không mui, thùng xe có xước. Điệp ngữ “ không có ” nhắc lại ba lần như nhân lên ba lần những thử thách quyết liệt .
+ Hai câu cuối âm điệu đối chọi lại, trôi chảy, êm ru. Hình ảnh đậm nét. Vậy là đoàn xe đã thắng lợi, vượt lên bom đạn, hăm hở hướng ra phía trước, hướng ra tiền tuyến lớn với một tình cảm thiêng liêng “ vì miền Nam ”
– Hình ảnh hoán dụ “trong xe có một trái tim” -> cội nguồn sức mạnh của cả đoàn xe, gốc rể phẩm chất anh hùng của người cầm lái tích tụ, đọng kết lại ở “trái tim” gan góc, kiên cường, giàu bản lĩnh và chan chứa tình yêu thương.
=> Hai câu cuối đã nêu lên chân lý của thời đại : sức mạnh quyết định hành động thắng lợi không phải là vũ khí, là công cụ … mà là con người – con người mang trái tim nồng nàn yêu thương, ý chí kiên cường, gan góc, niềm sáng sủa và niền tin vững chãi .
III. Đánh giá:
Những khổ thơ trên đã phác họa thât đẹp về những người lính lái xe trên tuyền đường Trường Sơn trong những năm chống Mĩ cứu nước khó khăn, ác liệt. Những câu thơ đơn giản và giản dị, hình ảnh sinh động đơn cử, sự trái chiều ở từng khổ thơ, đặc biệt quan trọng là phép hoán dụ đã tô đậm vẻ đẹp tươi tắn, yêu đời và tình yêu quốc gia, niềm tin cách mạng sôi sục của những người lính trẻ. Tuổi trẻ tất cả chúng ta ngày hôm nay cần nâng cao lòng biết ơn và noi gương những thế hệ cha anh đi trước !
