Theo định nghĩa của UNESCO, khu dự trữ sinh quyển là “những khu vực hệ sinh thái bờ biển và trên cạn giúp thúc đẩy các giải pháp điều hòa việc bảo tồn sự đa dạng sinh học với việc sử dụng bền vững khu vực đó”. Việt Nam vinh dự có 9 khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận, đảm bảo đạt các tiêu chí mà tổ chức đưa ra.
Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ
 |
|
Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ. |
Với cảnh sắc tươi đẹp, mạng lưới hệ thống động thực vật phong phú và nhiều mẫu mã cả về số lượng và chủng loại, rừng ngập mặn Cần Giờ được UNESCO công nhận khu dự trữ sinh quyển quốc tế vào ngày 21/1/2000. Đây cũng là khu dự trữ sinh quyển quốc tế tiên phong tại Việt Nam .
Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ là một quần thể gồm những loài động, thực vật rừng trên cạn và thuỷ sinh, được hình thành trên vùng châu thổ to lớn của những cửa sông Đồng Nai, sông TP HCM và sông Vàm Cỏ .
Rừng ngập mặn Cần Giờ sở hữu điều kiện môi trường rất đặc biệt, là hệ sinh thái trung gian giữa hệ sinh thái thủy vực với hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái nước ngọt và hệ sinh thái nước mặn. Hệ thực vật nơi đây rất phong phú với trên 150 loài thực vật, trở thành nguồn cung cấp thức ăn và nơi trú ngụ cho rất nhiều loài thủy sinh, cá và các động vật có xương sống khác.
Khu hệ động vật hoang dã thủy sinh không xương sống có trên 700 loài, khu hệ cá trên 130 loài, khu hệ động vật hoang dã có xương sống có 9 loài lưỡng thê, 31 loài bò sát, 4 loài có vú. Khu hệ chim có khoảng chừng 130 loài thuộc 47 họ, 17 bộ .
Không chỉ là khu vực lý tưởng ship hàng cho việc điều tra và nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái, khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ còn có ý nghĩa to lớn so với bảo vệ môi trường tự nhiên. Đây được coi là ” lá phổi “, là ” quả thận ” có công dụng làm sạch không khí và nước thải từ những thành phố công nghiệp trong thượng nguồn sông Ðồng Nai – TP HCM đổ ra biển Ðông .
Khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai
Ngày 29/6/2011, khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai được UNESCO công nhận khu dự trữ sinh quyển với tổng diện tích quy hoạnh gần 970 ngàn hécta. Khu sự trữ sinh quyển Đồng Nai chia làm 3 phần là : vùng lõi, vùng đệm và vùng chuyển tiếp, trải rộng trên địa phận những tỉnh : Đồng Nai, Lâm Đồng, Tỉnh Bình Dương, Bình Phước và Đắk Nông. Trong đó, có hơn 80 % diện tích quy hoạnh vùng lõi nằm trong khoanh vùng phạm vi địa giới hành chính của tỉnh Đồng Nai .
|
|
Khu Ramsar Bàu Sấu thuộc khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai. |
Khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai được xây dựng trên cơ sở lan rộng ra khu dự trữ sinh quyển Cát Tiên cũ đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển quốc tế. Các khu vực cấu thành gồm : Khu dự trữ sinh quyển Cát Tiên, Khu Ramsar Bàu Sấu, Khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên và Di tích Vĩnh Cửu, Khu Bảo tồn vùng nước trong nước Trị An – Đồng Nai .
Môi trường vạn vật thiên nhiên ở khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai được nhìn nhận là quý và hiếm và vô cùng giá trị. Theo Thương Hội Bảo tồn động vật hoang dã hoang dã Việt Nam – WCS thì Đồng Nai là nơi còn giữ được nhiều rừng tự nhiên và bảo tồn được nhiều loài động vật hoang dã hoang dã quý và hiếm của Việt Nam, quốc tế như : voi, bò tót, gấu chó, tê giác java, gà so cổ hung … Ngoài ra, nơi đây còn bảo tồn nhiều loại thực vật quý và hiếm như : gõ đỏ, cẩm lai, giáng hương, thủy tùng, căm xe, trắc .
Nhiều nhà khoa học nhìn nhận, khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai được xem như lá phổi xanh cho khu vực Đông Nam Bộ, có nhiều góp phần trong việc bảo vệ và tăng trưởng rừng .
Khu dự trữ sinh quyển Cát Bà
 |
|
Quang cảnh quần đảo Cát Bà. |
Khu dự trữ sinh quyển Cát Bà là nơi quy tụ không thiếu những giá trị bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ những nhu yếu của khu dự trữ sinh quyển quốc tế theo lao lý của UNESCO. Nơi đây gồm có rừng mưa nhiệt đới gió mùa trên hòn đảo đá vôi, rừng ngập mặn, những rặng sinh vật biển, thảm rong – cỏ biển, mạng lưới hệ thống hang động, tùng áng .
Ngày 2/12/2004, khu dự trữ sinh quyển Cát Bà vinh dự được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển quốc tế. Với tổng diện tích quy hoạnh hơn 26.000 ha, khu dự trữ sinh quyển Cát Bà gồm có 2 vùng lõi được bảo tồn khắt khe và không có ảnh hưởng tác động của con người, 2 vùng đệm được cho phép tăng trưởng kinh tế tài chính hạn chế tuy nhiên tích hợp với bảo tồn ) và 2 vùng chuyển tiếp để tăng trưởng kinh tế tài chính .
Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng
 |
|
Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng (Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình) |
Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng được UNESCO công nhận ngày 2/12/2004. Đây là khu dự trữ sinh quyển đất ngập nước ven biển thuộc 3 tỉnh châu thổ sông Hồng là Tỉnh Thái Bình, Tỉnh Nam Định và Tỉnh Ninh Bình .
Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng chứa đựng những hoạt động kiến tạo địa chất và đa dạng sinh học có giá trị nổi bật toàn cầu với các kiểu sinh cảnh chủ yếu như: bãi bùn, bãi cát ngập triều, trảng cỏ, sậy, rừng ngập mặn cùng các cồn cát phi lao.
Ấn tượng nhất phải kể đến khoảng chừng 200 loài chim, trong đó có gần 60 loài chim di cư, hơn 50 loài chim nước. Nhiều loài quý và hiếm được ghi trong sách đỏ quốc tế như : cò thìa, mòng bể, rẽ mỏ thìa, cò trắng bắc, … Sinh cảnh rực rỡ nơi đây là những cánh rừng ngập mặn rộng hàng ngàn ha, đầm lầy mặn, bãi bồi ven biển và cửa sông. Những cánh rừng này được ví như bức tường xanh bảo vệ đê biển, làng xóm khỏi bị tàn phá bởi gió bão, nước biển dâng, và cả thảm hoạ sóng thần nếu xảy ra .
Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang
Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển hòn đảo Kiên Giang trùm lên địa phận những huyện Phú Quốc, An Minh, Vĩnh Thuận, Kiên Lương và Kiên Hải. Khu có ba vùng lõi thuộc những Vườn quốc gia U Minh Thượng, VQG Phú Quốc và Rừng phòng hộ ven biển Kiên Lương – Kiên Hải .
Khu dự trữ sinh quyển Kiên Giang tiềm ẩn sự đa dạng và phong phú, phong phú và rực rỡ về cảnh sắc và hệ sinh thái. Nơi đây có rừng tràm trên đất ngập nước, rừng trên núi đá – núi đá vôi, hệ sinh thái biển mà trong đó tiêu biểu vượt trội là thảm cỏ biển gắn liền với loài động vật hoang dã quý và hiếm là bò biển …
Khu dự trữ sinh quyển miền tây Nghệ An
 |
|
Rừng săng lẻ ở huyện Tương Dương. (Ảnh: Báo Nghệ An) |
Khu dự trữ sinh quyển miền tây Nghệ An được UNESCO công nhận vào ngày 18/9/2007. Đây là khu dự trữ sinh quyển có diện tích quy hoạnh lớn nhất khu vực Khu vực Đông Nam Á với tổng diện tích quy hoạnh 1,3 triệu ha, thuộc địa phận 9 huyện : Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Thanh Chương, Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong, Tân Kỳ, Anh Sơn .
Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An có tính đa dạng sinh học rất cao đại diện thay mặt cho hầu hết những kiểu rừng của rừng mưa nhiệt đới gió mùa, những sinh cảnh sống rất phong phú gồm có : núi, đất ngập nước, suối và sinh cảnh khác. Đây là khu vực duy nhất của miền Bắc còn lại một diện tích quy hoạnh lớn rừng nguyên sinh đang được bảo vệ tốt .
Đây cũng là nơi quy tụ của nhiều yếu tố hệ động, thực vật, tính đa dạng sinh học cao, có giá trị bảo tồn đa dạng sinh học cao với sự xuất hiện của 70 loài thực vật và 80 loài động vật hoang dã được liệt kê trong Sách Đỏ Việt Nam. Trong đó có nhiều loài đặc biệt quan trọng quý và hiếm, đặc hữu của khu vực như : sao la, chà vá chân nâu, sa mu dầu và quần thể voi hoang dã .
Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau
 |
|
Giang sen – một loài chim lớn sinh sống ở khu dự trữ sinh quyển thế giới Mũi Cà Mau. (Ảnh: Võ Thanh Trà) |
Ngày 26/5/2009, khu dự trữ sinh quyển quốc tế Mũi Cà Mau được UNESCO công nhận. Nơi đây có nhiều hệ sinh thái đặc trưng điển hình như : Hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rừng tràm trên đất ngập nước than bùn, hệ sinh thái biển … mỗi hệ sinh thái đều lưu giữ những nguồn tài nguyên sinh vật, tài nguyên địa chất nhiều mẫu mã có giá trị bảo tồn cao .
Khu dự trữ sinh quyển quốc tế Mũi Cà Mau có 4 đặc trưng sinh thái chính : Hệ thống diễn thế nguyên sinh trên đất bãi bồi ; mạng lưới hệ thống chuyển tiếp những hệ sinh thái đặc trưng từ rừng ngập mặn sang rừng tràm ngập nước ngọt theo mùa ; là vùng bãi đẻ và nuôi dưỡng con non những loài thuỷ món ăn hải sản cho cả vùng biển to lớn .
Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm
 |
|
(Ảnh: Dân Trí) |
Ngày 29/5/2009, với hệ động thực vật nhiều mẫu mã và những di tích lịch sử lịch sử vẻ vang hàng trăm năm trước, Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển quốc tế .
Các giá trị đặc trưng, nổi trội củ khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm phải kể đến là: Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm được thiết lập năm 2006 thuộc hệ thống các các khu bảo tồn cấp quốc gia; phố cổ Hội An – Di sản văn hóa của UNESCO được công nhận năm 1999; rừng ngập mặn với đặc trưng là hệ sinh thái rừng dừa nước tại vùng cửa sông Thu Bồn; rừng đặc dụng trên đảo Cù Lao Chàm; hệ thống rừng phòng hộ ven biển; các làng nghề truyền thống cùng với những giá trị nổi trội về văn hóa vật thể và phi vật thể gắn với mảnh đất và con người Hội An qua bao thời kỳ lịch sử.
Khu dự trữ sinh quyển Langbiang
Khu dự trữ Sinh quyển Thế giới Langbiang có diện tích quy hoạnh 275.439 ha nằm ở phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Đây là nơi lưu giữ những giá trị tiêu biểu vượt trội về đa dạng sinh học, cảnh sắc thiên nhiện phong phú hòa quyện với những nét văn hoá rực rỡ của Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên .
Khu dự trữ Sinh quyển Thế giới Langbiang gồm có một vùng rừng nguyên sinh to lớn với vùng lõi là Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, nơi được nhìn nhận là một trong bốn TT đa dạng sinh học của Việt Nam. Các giá trị đa dạng sinh học điển hình nổi bật tại đây rất quan trọng và mang tính toàn thế giới. Các nhà khoa học đã ghi nhận khu vực này có 153 loài động thực vật nằm trong Sách đỏ Việt Nam ( 2007 ) và 154 loài có tên trong Danh Lục Đỏ IUCN ( 2010 ) .
Hải Vân
