Khái niệm sinh thái học là gì ? Cấu trúc của sinh thái học ? Vai trò của sinh thái học ? Ý nghĩa của sinh thái học ?
Từ thời xưa, trong xã hội nguyên thủy, con người đã có những hiểu biết nhất định về môi trường tự nhiên tự nhiên, về quốc tế động thực vật quanh mình, sức mạnh vạn vật thiên nhiên, … Con người muốn duy trì và nâng cao trình độ nền văn mình của mình thì hơn hết cần trang bị khá đầy đủ những kiến thức và kỹ năng về thiên nhiên và môi trường mà mình sinh sống, về hệ sinh thái muôn màu muôn vẻ. Chính vì thế mà việc khám phá về sinh thái học trở nên thiết yếu hơn khi nào hết. Vậy sinh thái học là gì ? Vai trò, ý nghĩa và cấu trúc của sinh thái học ?
1. Sinh thái học là gì?
Sinh thái theo gốc tiếng La tinh là Oikos có nghĩa là nhà ở, nơi cư trú, nơi sinh sống của các cơ thể sống (từ đơn bào, đa bào, quần thể, quần xã sinh vật, hệ sinh thái đến con người và xã hội loài người), ngày nay nó được gọi là môi trường sống, môi trường xung quanh hay môi trường sinh thái.
Sinh thái học là môn khoa học tổng hợp, nghiên cứu và điều tra về mối quan hệ của một hay nhiều nhóm sinh vật với môi trường tự nhiên xung quanh. Đây được xem là môn học về cấu trúc của vạn vật thiên nhiên. Nói một cách khái quát và đúng chuẩn hơn đó là mối quan hệ qua lại và sự ảnh hưởng tác động lẫn nhau giữa những mạng lưới hệ thống vật chất sống ở Lever khung hình và trên khung hình ( loài, quần thể, quần xã, hệ sinh thái ) với những điều kiện kèm theo của môi trường tự nhiên sống xung quanh. Con người và xã hội loài người là những mạng lưới hệ thống vật chất sống, sống sót trong tự nhiên ( sinh quyển ) với tư cách là những khung hình hoàn hảo. Phương pháp điều tra và nghiên cứu của sinh thái học gồm nghiên cứu và điều tra thực địa, nghiên cứu và điều tra thực nghiệm và chiêu thức mô phỏng. – Nghiên cứu thực địa ( hay ngoài trời ) là những quan sát, ghi chép, đo đạc, thu tài liệu của những khảo sát này được đúng mực hóa bằng chiêu thức thống kê. – Nghiên cứu thực nghiệm được triển khai trong phòng thí nghiệm hay bán tự nhiên, nhằm mục đích tìm hiểu và khám phá những góc nhìn về những chỉ tiêu hoạt động giải trí công dụng của khung hình hay tập tính của sinh vật dưới ảnh hưởng tác động của một hay một số ít yếu tố thiên nhiên và môi trường một cách tương đối khác biệt. – Tất cả những hiệu quả của 2 giải pháp nghiên cứu và điều tra trên là cơ sở cho giải pháp mô phỏng hay mô hình hoá, dựa trên công cụ là toán học và thông tin được giải quyết và xử lý.
Sinh thái học trong tiếng Anh là “Ecology”.
2. Cấu trúc của sinh thái học:
Cấu trúc của sinh thái học được tổ chức triển khai theo những mức độ khác nhau : – Cá thể – Quần thể : là tập hợp những thành viên cùng loài, cùng sinh sống trong một khoảng chừng khoảng trống xác lập, vào một thời hạn nhất định, có năng lực sinh sản và tạo ra thế hệ mới – Quần xã : là một tập hợp những quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một khoảng trống ( sinh cảnh ) và thời hạn nhất định. Các quần thể sinh vật trong quần xã có quan hệ, ảnh hưởng tác động qua lại lẫn nhau và với thiên nhiên và môi trường để sống sót ( hay nói cách khác, sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường tự nhiên ) và tăng trưởng không thay đổi qua thời hạn, do đó quần xã có cấu trúc tương đối không thay đổi. Ví dụ : những loài động vật hoang dã, thực vật, nấm, vi trùng, những loài cỏ sống ven hồ, những loài động thực vật, vi sinh vật ở đáy hồ … là những quần xã sinh vật. Rừng ngập mặn với nhiều loài sinh vật cùng chung sống. Rừng trên núi đá vôi với nhiều loài thực vật, động vật hoang dã là quần xã sinh vật. – Hệ sinh thái : là một mạng lưới hệ thống gồm có sinh vật và môi trường tự nhiên ảnh hưởng tác động lẫn nhau mà ở đó thực thi vòng tuần hoàn vật chất và dòng nguồn năng lượng. Hệ sinh thái gồm có quần xã sinh vật và sinh cảnh của nó. Xét về cấu trúc, hệ sinh thái gồm có 4 thành phần :
Xem thêm: Hệ sinh thái kinh doanh là gì? Mối quan hệ với cạnh tranh
+ Môi trường : gồm có những yếu tố vô sinh tồn tại trong tự nhiên tổng hợp lại thành môi trường tự nhiên sống như khí hậu, thủy văn, đất đai, … + Sinh vật sản xuất : là những sinh vật tự dưỡng, gồm những loài thực vật có màu xanh và một số ít nấm, vi trùng có năng lực quang hợp hoặc hóa tổng hợp. + Sinh vật tiêu thụ : là những sinh vật dị dưỡng gồm có tổng thể những loài động vật hoang dã và những vi sinh vật không có năng lực quang hợp và hóa tổng hợp, nói một cách khác, chúng sống sót được là dựa vào nguồn thức ăn bắt đầu do những sinh vật tự dưỡng tạo ra, gồm có những loại : Sinh vật tiêu thụ bậc 1 ( những loài động vật hoang dã ăn thực vật ) ; Sinh vật tiêu thụ bậc 2 ( những sinh vật ăn thịt, sử dụng sinh vật tiêu thụ bậc 1 làm thức ăn ) Sinh vật tiêu thụ bậc 3 và 4 ( sinh vật ăn thịt, sử dụng sinh vật tiêu thụ vậc 2 làm thức ăn ; cũng hoàn toàn có thể là ký sinh trùng sống ký sinh trên sinh vật tiêu thụ bậc 1 hoặc bậc 2 hoặc động vật hoang dã ăn xác chết ). + Vật phân hủy : là toàn bộ những vi sinh vật dị dưỡng, sống hoại sinh Mặt khác, cấu trúc sinh học cũng hoàn toàn có thể chia thành 5 nhóm :
Xem thêm: Vì sao phải bảo vệ hệ sinh thái rừng? Các biện pháp bảo vệ?
– Nhóm hình thái: Nội dung cơ bản của nhóm nói lên số lượng và mật độ tương đối của các loài.
– Nhóm chức năng : Nói lên mối quan hệ giữa những quần thể thú dữ – con mồi và sự cạnh tranh đối đầu khác loài – Nhóm tăng trưởng : Nói lên quá trình diễn thế của những loài trong quần xã. Sự diễn thế là sự dịch chuyển của quần xã trong quy trình tăng trưởng của nó. Diễn thế là sự biến hóa tuần tự của quần xã qua những quy trình tiến độ khác nhau cùng với quy trình biến hóa khí hậu, thổ nhưỡng và địa chất. Tính chất của diễn thế : + Diễn biến theo một khuynh hướng xác lập nên hoàn toàn có thể Dự kiến + Sự biến hóa môi trường tự nhiên vật lý quyết định hành động đặc thù của diễn thế Các loại diễn thế : Diễn thế nguyên sinh ; Diễn thế thứ sinh ; Diễn thế phân hủy
Xem thêm: Hệ sinh thái kinh tế số là gì? Đặc điểm và tình hình phát triển hệ sinh thái số ở VN
Nguyên nhân : + Sự tác động ảnh hưởng của ngoại cảnh, đào thải những sinh vật kém thích nghi + Tác động của quần xã lên ngoại cảnh là quần xã đổi khác thiên nhiên và môi trường thành sinh cảnh mới – Nhóm điều hòa : Nói lên sự tự kiểm soát và điều chỉnh của những loài để tiến tới sự cân đối. – Nhóm thích nghi : Nói lên quy trình tiến hóa, năng lực tinh lọc sinh thái, chống quân địch.
3. Vai trò, ý nghĩa của sinh thái học:
Cũng như những khoa học khác, những kiến thức và kỹ năng của sinh thái học đã và đang góp phần to lớn cho nền văn minh của quả đât trên cả hai góc nhìn : lý luận và thực tiễn. Cùng với những nghành khác trong sinh học, sinh thái học giúp tất cả chúng ta ngày càng hiểu biết thâm thúy về thực chất của sự sống trong mối tương tác với những yếu tố của thiên nhiên và môi trường, cả hiện tại và quá khứ, trong đó gồm có đời sống và sự tiến hoá của con người. Hơn nữa, sinh thái học còn tạo nên những nguyên tắc và xu thế cho hoạt động giải trí của con người so với tự nhiên để tăng trưởng nền văn minh ngày một cao theo đúng nghĩa tân tiến của nó, tức là không làm huỷ hoại đến đời sống sinh giới và chất lượng của môi trường tự nhiên. Trong đời sống, sinh thái học đã có những thành tựu to lớn được con người ứng dụng vào những nghành như : – Sinh thái học giúp nâng cao hiệu suất vật nuôi và cây xanh trên cơ sở tái tạo những điều kiện kèm theo sống của chúng. – Sinh thái học giúp hạn chế và hủy hoại những dịch hại, bảo vệ đời sống cho vật nuôi, cây xanh và đời sống của cả con người. – Thuần hóa và di giống những loài sinh vật. – Sinh thái học là cơ sở khoa học cho việc bảo vệ và sử dụng hài hòa và hợp lý nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, đặc biệt quan trọng là duy trì và nâng cao tính đa dạng sinh học, bảo vệ và Phục hồi những loài động thực vật quý và hiếm. – Sinh thái học giúp ngăn ngừa ô nhiễm thiên nhiên và môi trường. Hiện nay, cùng với sự tăng trưởng của mình, con người không ngừng tác động ảnh hưởng vào quốc tế tự nhiên và làm đổi khác chúng, gây ra những khủng hoảng cục bộ sinh thái nghiêm trọng như : thực trạng khan hiếm và hết sạch những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên và nạn ô nhiễm nặng nề thiên nhiên và môi trường sống đã lên đến mức báo động, đặc biệt quan trọng là hết sạch rừng, đất đai, nước ngọt và sạch, tài nguyên tài nguyên, đa dạng sinh học ; nạn ô nhiễm ( ô nhiễm thiên nhiên và môi trường nước là nguy hại và nghiêm trọng nhất, ô nhiễm không khí và chất thải rắn từ quy trình chế biến tài nguyên tài nguyên, từ sản xuất và tiêu dùng ). Có thể nói sinh thái học là cơ sở cho việc nghiên cứu và điều tra những giải pháp bảo vệ thiên nhiên và môi trường khỏi những tác nhân như trên.
– Sinh thái học làm chậm quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu. Theo Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu thì biến đổi khí hậu là những ảnh hưởng có hại của sự thay đổi khí hậu, là những biến đổi trong môi trường vật lý hoặc sinh học gây nên những hậu quả tiêu cực đáng kể đến thành phần, chất lượng, khả năng phục hồi hoặc sinh sản của các hệ sinh thái tự nhiên và đến hoạt động của các hệ thống kinh tế – xã hội, đến sức khỏe và hạnh phúc của con người. Báo cáo lần thứ tư của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu năm 2007 đã đánh giá cho thấy hơn 90% tác nhân gây ra biến đổi khí hậu ngày nay là do hoạt động của con người; 3/4 lượng CO2 phát thải vào khí quyển là do con người đã sử dụng quá nhiều nhiên liệu hóa thạch, phần còn lại là do chặt phá rừng bừa bãi, do cháy rừng…
Xem thêm: AntEX là gì? Tổng quan về Hệ sinh thái AntEx (ANTEX)?
– Sinh thái học là cơ sở khoa học cho việc kiến thiết xây dựng quan hệ giữa con người với tự nhiên. Mọi hoạt động giải trí của con người đều có quan hệ ảnh hưởng tác động qua lại với thiên nhiên và môi trường tự nhiên. Mối quan hệ này được xem là gắn bó thân thương và cả hai đều chịu tác động ảnh hưởng của nhau. Chính vì thế, bảo vệ môi trường tự nhiên tự nhiên cũng là bảo vệ đời sống con người. Điều này đồng nghĩa tương quan với việc con người cần làm thế nào cho vạn vật thiên nhiên ngày càng đa dạng và phong phú và tăng trưởng bảo vệ vệ sinh thiết yếu cho môi trường tự nhiên. Từ đó, con người cũng sẽ có đời sống tươi đẹp. Sinh thái học giờ đây là cơ sở khoa học, là phương pháp cho kế hoạch tăng trưởng vững chắc của xã hội con người đang sống trên hành tinh kỳ vĩ này của hệ thái dương.
