Thừa kế là gì ? Quyền thừa kế là gì ? Phân tích những đặc thù của pháp lý thừa kế ? Vài nét khái quát về thừa kế, quyền thừa kế và pháp lý thừa kế ?
1. Thừa kế là gì?
Thừa kế sống sót và tăng trưởng cùng với xã hội loài người, thừa kế được hiểu là việc chuyển dời gia tài ( của cải ) của người chết cho người còn sống theo truyền thống lịch sử, phong tục tập quán của từng dân tộc bản địa. Người hưởng gia tài có nghĩa vụ và trách nhiệm duy trì, tăng trưởng giá trị vật chất, giá trị niềm tin và truyền thống lịch sử, tập quán mà hệ trước để lại. Trong xã hội có giai cấp, quan hệ thừa kế là đối tượng người dùng kiểm soát và điều chỉnh của pháp lý, Nhà nước kiểm soát và điều chỉnh quan hệ thừa kế nhằm mục đích đạt được những mục tiêu nhất định.
Quan hệ thừa kế tồn tại song song với quan hệ sở hữu và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Mặt khác, quan hệ sở hữu là quan hệ giữa người với người về việc chiếm hữu của cải vật chất trong xã hội, trong quá trình sản xuất, lưu thông phân phối của cải vật chất.Sự chiếm hữu vật chất này thể hiện giữa người này với người khác, giữa tập đoàn người này với tập đoàn người khác, đó là tiền đề để làm xuất hiện quan hệ thừa kế.Sở hữu cũng là một yếu tố khách quan xuất hiện ngay từ khi có xã hội loài người và cùng với thừa kế, chúng phát triển cùng với xã hội loài người.
2. Quyền thừa kế là gì?
Theo nghĩa hẹp, quyền thừa kế là quyền của cá thể để lại gia tài của mình sau khi chết cho người khác. Theo nghĩa rộng, quyền thừa kế là tổng hợp những quy phạm pháp luật kiểm soát và điều chỉnh việc di dời gia tài của người chết cho những người khác theo ý chí của người đó khi còn sống hoặc theo một trình tự nhất định. Mặt khác, những quy phạm pháp luật ghi nhận và pháp luật trình tự thực thi và bảo vệ những quyền của người có gia tài, quyền của người thừa kế và những chủ thể khác trong quan hệ thừa kế. Thừa kế với tư cách là một quan hệ pháp luật dân sự trong đó những chủ thể có những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm nhất định. Trong quan hệ này, người có gia tài, trước khi chết có quyền định đoạt gia tài của mình cho người khác. Những người có quyền nhận di sản họ hoàn toàn có thể nhận hoặc không nhận di sản ( trừ trường hợp pháp lý có lao lý khác ). Đối tượng của thừa kế là những gia tài, quyền gia tài thuộc quyền của người chết để lại ( trong 1 số ít trường hợp người để lại gia tài hoàn toàn có thể chỉ để lại hoa lợi, cống phẩm phát sinh từ gia tài ). Tuy nhiên, một số ít quyền gia tài gắn liền với nhân thân người đã chết không hề chuyển cho những người thừa kế ( tiền cấp dưỡng, tiền lương hưu … ) vì pháp lý lao lý chỉ có người đó mới có quyền được hưởng.
3. Đặc điểm của pháp luật thừa kế:
Thứ nhất: Pháp luật về thừa kế ra đời rất sớm.
Ngay từ thời kỳ La Mã Cổ Đại đã có pháp lý về thừa kế, PL Về TK thời kỳ này được khắc trên phiến đá để mọi người cùng hiểu mà làm theo. Khi điều tra và nghiên cứu về yếu tố này những nhà khoa học pháp lý đã đánh giá và nhận định : “ thừa kế là sự chuyển dời gia tài của người chết cho một hoặc một số ít người sống khác. Quyền thừa kế với tư cách là một chế định pháp lý của Nhà nước, Open trên cơ sở chấm hết quyền sở hữu của một người đã chết và sự chuyển giao mang tính toàn diện và tổng thể gia tài của người đó cho những người còn sống .. Ở nước ta, pháp lý về thừa kế hoàn toàn có thể đã sống sót ở thời Hùng và hầu hết những sử gia và những nhà luật học đều nhất trí rằng : “ pháp lý nước ta đã có từ trước thời Lê và đã được điển chế đến thời Lý, Trần. ” Như vậy, pháp lý về thừa kế Nước Ta đã Open từ lâu, nó trở thành một chế định quan trọng của pháp lý thời bấy giờ. Điều đó được bộc lộ qua những tài liệu về lịch sử dân tộc của những sử gia, Bộ luật QTHL, dân Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ … Tuy nhiên, pháp lý về thừa kế thời kỳ này chỉ bảo vệ giai cấp thống trị, củng cố, duy trì quyền sở hữu của những người có của.
Thứ hai: Pháp luật về thừa kế có mối quan hệ chặt chẽ với pháp luật về quyền sở hữu
Xem thêm: Truất quyền thừa kế là gì? Truất quyền hưởng di sản theo Bộ luật dân sự?
Thừa kế và sở hữu là hai phạm trù kinh tế có mầm mống và xuất hiện ngay trong thời kỳ sơ khai của xã hội loài người, tồn tại song song trong mọi hình thức kinh tế – xã hội. Trong phạm vi một chế độ xã hội, hai phạm trù này gắn bó chặt chẽ với nhau mỗi phạm trù là tiền đề và cũng chính là hệ quả đối với nhau. Nếu sở hữu là yếu tố đầu tiên để từ đó làm xuất hiện thừa kế thì đến lượt mình thừa kế lại là phương tiện để duy trì, củng cố và xác định quan hệ sở hữu.
Nếu chiếm hữu và thừa kế là hai yếu tố tương quan mật thiết với nhau song song sống sót bên nhau thì pháp lý về thừa kế với pháp lý về quyền sở hữu cũng có mối quan hệ rất là mật thiết với nhau. Thông qua việc pháp luật hình thức chiếm hữu về gia tài của cá thể và theo đó pháp lý lao lý cho họ những thế lực trong nghành nghề dịch vụ thừa kế. Hay nói cách khác, pháp lý về chiếm hữu là cơ sở cho việc phát hành những văn bản pháp lý về thừa kế. Vì vậy, pháp lý về thừa kế luôn mang một thực chất giai cấp thâm thúy, nó luôn là phương tiện đi lại để duy trì, củng cố quyền sở hữu ở những xã hội mà chính bản thân nó đang sống sót. Trong xã hội phong kiến hoặc trong xã hội chủ nô, những xã hội dựa trên chính sách chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, thì pháp lý về thừa kế là một trong những công cụ pháp lý quan trọng để duy trì sự bóc lột sức lao động người khác và củng cố vị thế xã hội của những người thừa kế. Trong chính sách xã hội chủ nghĩa, một chính sách dựa trên nền tảng công hữu hoá tư liệu sản xuất. Thừa kế là sự thừa kế thành quả lao động của cá thể mái ấm gia đình và những giá trị văn hoá của thế hệ này so với thế hệ khác, nên pháp lý về thừa kế, trước hết nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ cho người lao động, thành quả lao động của họ được chuyển sang cho những người thừa kế của họ. Mặt khác, pháp lý về thừa kế còn là một trong những phương tiện đi lại để củng cố và tăng trưởng những quan hệ hôn nhân gia đình mái ấm gia đình, bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ chính đáng của những chủ thể trong nghành thừa kế, qua đó góp thêm phần bảo vệ quyền sở hữu chính đáng mọi cá thể trong xã hội.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
Như vậy, cùng với sự hình thành và tăng trưởng Nhà nước và pháp lý của chính sách tư hữu thì chiếm hữu và thừa kế đều là những phạm trù pháp lý và giữa chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Thứ ba: Pháp luật về thừa kế tập trung chủ yếu trong Bộ luật Dân sự, ngoài ra còn được quy định ở một số văn bản liên quan.
Thừa kế là một chế định của pháp luật dân sự, do đó nó cũng mang những đặc thù chung của Bộ luật Dân sự, như đều là xuất phát từ quan hệ gia tài, đều phản ánh một cách sinh động phong tục, tập quán, đạo đức của người Nước Ta, là công cụ pháp lý quan trọng bảo vệ sự bình đẳng tự nguyện và bảo đảm an toàn pháp lý của những chủ thể, cung ứng nhu yếu vật chất, và ý thức của những thành viên trong xã hội …
Xem thêm: Con riêng của chồng có được quyền hưởng thừa kế không?
Do đó, đa số các quy phạm pháp luật về thừa kế được quy định chủ yếu trong Bộ luật Dân sự. Tuy nhiên, do quan hệ thừa kế cũng có mối quan hệ chặt chẽ với quan hệ về sở hữu, quan hệ hôn nhân huyết thống và quan hệ nuôi dưỡng, quan hệ đất đai… cho nên các quy định pháp luật về thừa kế còn được quy định rải rác trong một số văn bản liên quan như Luật Đất đai, Luật đầu tư, Luật doanh nghiệp, Luật hôn nhân gia đình…
Thứ tư: Pháp luật về thừa kế được quy định tương đối toàn diện và có kết cấu chặt chẽ.
Khi thiết kế xây dựng PLVTK tất cả chúng ta đã học tập nhiều kinh nghiệm tay nghề của cha ông và những nước tiên tiến và phát triển trên quốc tế như Pháp, Đức, Nga … thế cho nên, pháp lý về thừa kế ở Nước Ta tương đối tổng lực có cấu trúc ngặt nghèo. Pháp luật về thừa kế được chia thành 5 nhóm. Ngoài nhóm ( 1 ) lao lý yếu tố chung về thừa kế, làm cơ sở để dẫn chiếu những nhóm lao lý đơn cử. Trong mỗi nhóm đơn cử đều có những lao lý chung quy định những yếu tố cơ bản có tính nguyên tắc của phần đó, sau đó mới lao lý những yếu tố cụ thể, những cấu trúc này thuận tiện cho việc tra cứu và vận dụng pháp lý về thừa kế.
