Tiểu luận Hệ sinh thái nông nghiệp
Miền núi phía Bắc giàu tài nguyên rừng và tính đa dạng sinh học cao, có nhiều tiềm năng cho tăng trưởng du lịch sinh thái. Vùng này có hơn 50 khu bảo tồn ( gồm những vườn vương quốc, khu bảo tồn tự nhiên và khu di sản văn hóa truyền thống, lịch sử vẻ vang ), có giá trị môi trường tự nhiên toàn thế giới quan trọng và là nơi sinh sống của hơn 40 dân tộc thiểu số địa phương với những giá trị văn hóa truyền thống đặc trưng. Ngoài ra, vùng miền núi phía Bắc có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ vùng đồng bằng miền xuôi, đặc biệt quan trọng là vùng đồng bằng sông Hồng. Với qui hoạch hài hòa và hợp lý và những kế hoạch dài hạn thích hợp, vùng miền núi phía Bắc không chỉ hoàn toàn có thể tự phân phối đủ lương thực mà còn hoàn toàn có thể cung ứng những dịch vụ môi trường tự nhiên cho những vùng đồng bằng. Những khó khăn vất vả chính so với việc tăng trưởng nông nghiệp ở vùng miền núi phía Bắc gồm : ít đất nông nghiệp, cách xa những địa phương khác, đặc biệt quan trọng là xa những thị trường trong nước lớn như TP. Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Trong những thập kỷ qua, nhiều rừng tự nhiên đã bị tàn phá để tăng trưởng nông nghiệp trên đất dốc, gây suy thoái và khủng hoảng thiên nhiên và môi trường nghiêm trọng đặc biệt quan trọng là mất tính đa dạng sinh học và xói mòn đất. Ngoài ra, những điều kiện kèm theo kinh tế-xã hội gồm có hạ tầng và những dịch vụ tương hỗ ở vùng miền núi phía Bắc vẫn kém tăng trưởng, không đủ để tương hỗ và tăng trưởng nông nghiệp thương mại .
15 trang |
Chia sẻ: netpro
| Lượt xem : 6541
| Lượt tải: 30
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tiểu luận Hệ sinh thái nông nghiệp, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ệ thống sinh thái. Ví dụ : Hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa ẩm mưa mùa, hệ sinh thái rừng úng phèn, hệ sinh thái đầm lầy, hệ sinh thái sinh vật biển đáy biển … Ngoài những hệ sinh thái tự nhiên – mà đặc thù đặc thù của nó không có hay ít có sự can thiệp của con người, còn có hệ sinh thái tự tạo, tức những hệ sinh thái do con người đã ảnh hưởng tác động làm nó biến hóa đi hoặc do con người tạo ra, như những hệ sinh thái nông nghiệp – ruộng lúa, vườn cây ăn trái, rừng cây công nghiệp, ruộng rau màu, cánh đồng cỏ chăn nuôi … Hệ sinh thái nông nghiệp là hệ sinh thái tương đối đơn thuần về thành phần và thường như nhau về cấu trúc, vì vậy khó bền vững và kiên cố. Tuy nhiên, hiệu suất sinh vật ( rễ, thân, lá, quả … ) và hiệu suất kinh tế tài chính của ruộng vườn là mục tiêu hoạt động giải trí đa phần của con người, lại phụ thuộc vào vào mạng lưới hệ thống những tác nhân vô sinh như thời tiết-khí hậu, gồm có : bức xạ mặt trời, nhiệt độ, lượng mưa, ẩm độ không khí, gió, lượng khí O2, CO2 … và những yếu tố vô cơ khác ; những tác nhân hữu sinh như đất, nước, bao hàm những chất hữu cơ, động vật hoang dã và hệ vi sinh vật trong đất ; những yếu tố quần thể sinh vật gồm có cây cối, vật nuôi, những loài cỏ dại, côn trùng nhỏ, nấm bệnh … ; và mạng lưới hệ thống những giải pháp kỹ thuật canh tác từ giống, làm đất, gieo trồng, chăm nom, bón phân, phòng chống và diệt trừ sâu bệnh hại, đến thu hoạch, dữ gìn và bảo vệ, chế biến và tiêu thụ nông sản phẩm trên từng hệ sinh thái nông nghiệp đó. Sinh thái môi trường tự nhiên nông thôn được hiểu là một thánh phần của môi trường tự nhiên tự nhiên, trong đó được cấu thành bởi những yếu tố vật chất hạ tầng ( nhà cửa, vườn tược, ruộng đồng, đường giao thông vận tải, … ), những phương tiện đi lại ( công cụ máy móc Giao hàng sản xuất nông nghiệp ), trong đó trọng tâm là nông dân và công nhân sản xuất nông nghiệp với những hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp, cảnh sắc nông thôn. Các yếu tố trên được quan hệ với nhau bằng dây chuyền sản xuất thực phẩm và dòng nguồn năng lượng. Ngoài hoạt động giải trí sản xuất còn có những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống xã hội, tập quán, tình cảm xóm làng của người nông dân. 3. Thành phần cấu trúc sinh thái môi trường tự nhiên nông thôn 3.1. Thành phần cấu trúc Cấu trúc của môi trường tự nhiên nông thôn được bộc lộ qua những yếu tố sau : – Những quy mô, cụm dân cư thường được gọi là làng thôn. Làng thôn chính là những đơn vị chức năng sinh thái môi trường tự nhiên nông thôn. Từ lâu đời người dân nông thôn đã sống quây quần thành xóm làng trên những vùng đất mà họ hoàn toàn có thể sản xuất nông nghiệp. – Tùy theo từng vùng, những làng thôn có tên gọi khác nhau. Thí dụ những tỉnh miềng Bắc và miền Trung gọi là làng thôn, miền Nam gọi là ấp, xóm, miền núi và trung du dùng bản, buôn, sóc. Mô hình cấu trúc làng thôn thường được sắp xếp quy hoạch để có sự tương thích với những điều kiện kèm theo tự nhiên, trong đó hầu hết là những điều kiện kèm theo hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp như địa hình, khí hậu, nước, … Do đó ta có những hình thể làng mạc có cấu trúc khác nhau, có làng nằm theo chiểu dài, có những làng nằm rải rác thành từng khối, cụm, có làng được sắp xếp như những bức học đồ tạo nên quang cảnh hữu tình của nông thôn. Cấu trúc biểu lộ qua cảnh sắc những làng mạc. Chính hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp tạo hình sinh thái môi trường tự nhiên nông thôn có những nét chung bởi muốn sản xuất nông nghiệp thì nơi cư trú phải gắn liền với ruộng đồng, vườn, ao, chuồng để tạo định cư lạc nghiệp. Thông thường cấu trúc của làng thôn thường được sắp xếp : Khu quần cư là khu vực ăn ở, hoạt động và sinh hoạt + Cổng làng + Đường làng + Đình làng + Trường làng + Trạm y tế + Các hộ dân cư Khu sản xuất, trao đổi + Cánh đồng + Chợ + Sông + Bãi tha ma + Các khu công trình thờ cúng, tôn giáo. – Các làng thôn thường được phủ bọc bởi lũy tre làng. 3.1. Hoạt động của hệ sinh thái nông nghiệp * Hoạt động sản xuất – Trồng trọt đa phần cây lương thực, cây công nghiệp ngắn ngày, cây công nghiệp dài ngày, cây lương thực. – Chăn nuôi : Gia đình, tập thể, trang trại những loại gia cầm gia súc. – Trạm cơ khí, máy kéo. – Hiện nay nông thôn còn vươn tới hoạt động giải trí 1 số ít ngành tạo ra loại sản phẩm tiểu thủ công nghệp, sơ chế thức phẩm, nông sản. – Cơ cấu hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp thường tương hỗ nhau, nhằm mục đích sử dụng toàn bộ những mẫu sản phẩm phụ và chất thải của nông nghiệp. – Trong sản xuất nông nghiệp có hoạt động giải trí dịch vụ đó là chợ nông thôn trao đổi sản phẩm & hàng hóa. – Hoạt động nông nghiệp ở nước ta xưa và lúc bấy giờ còn sống sót một vài hạn chế : + Năng suất thấp, chưa tận dụng hết diện tích quy hoạnh canh tác. + Có một số ít tập quán lỗi thời như bón phân tươi, chăn nuôi chưa quy hoạch chuồng trại, … * Hoạt động văn hóa truyền thống xã hội : Tất cả những vùng nông thôn ở Nước Ta và trên quốc tế đều có những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống riêng, tạo nên những đặc trưng và truyền thống mỗi vùng dân tộc bản địa, mỗi dân tộc bản địa. Những hoạt động giải trí này có ảnh hưởng tác động đến hệ sinh thái thiên nhiên và môi trường nông nghiệp. Mô hình hệ sinh thái nông nghiệp của Đào Thế Tuấn ( 1984 ) Bức xạ mặt trời CO2 Nước. N, P Ruộng cây cối Chăn nuôi Dân cư Phi nông nghiệp Thuốc, thức ăn bổ trợ Thực phẩm Lương thực, thực phẩm Lao động, phân bón Lương thực, thực phẩm Phân, thuốc hóa học, nguyên vật liệu Lao động Thực phẩm 4. Các hệ sinh thái nông nghiệp ở Nước Ta 4.1. Miền núi phía Bắc Điều kiện tự nhiên Tây Bắc Bộ : Tổng diện tích tự nhiên chiếm khoảng chừng 3,5 triệu ha. Hơn một nửa diện tích quy hoạnh là đồi và núi cao. Đất nông nghiệp ( 268.000 ha ) chiếm chưa tới 10 % tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên, hầu hết là đất dốc và nhạy cảm về môi trường tự nhiên. Giữa những vùng đồi và núi là những thung lũng nhỏ hẹp có đất phù sa thích hợp cho tăng trưởng nông nghiệp. Khí hậu của vùng là khí hậu gió mùa, có mùa hè nóng ẩm ( từ tháng 4 – tháng 8 ) và mùa đông ẩm và lạnh ( tháng 11 – tháng 2 ). Nhiệt độ không khí trung bình là 25 oC. Nhiệt độ trung bình cao nhất khoảng chừng 35 oC và nhiệt độ trung bình thấp nhất 12 oC. Tổng lượng mưa là 1500 – 2000 mm / năm với hơn 80 % lượng mưa tập trung chuyên sâu vào quy trình tiến độ từ tháng 5 đến tháng 10. Đông Bắc Bộ : Tổng diện tích tự nhiên là 6,5 triệu ha với 80 % diện tích quy hoạnh là đồi và núi cao ( một số ít cao hơn 2000 m ). Giữa những vùng đồi và núi là những thung lũng nhỏ hẹp, có đất phù sa thích hợp cho tăng trưởng nông nghiệp. Đất nông nghiệp ( 1,4 triệu ha ) chiếm 18 % diện tích quy hoạnh tự nhiên và hầu hết là đất đồi dốc và nhạy cảm về thiên nhiên và môi trường. Các mạng lưới hệ thống canh tác lúc bấy giờ Hầu hết những mạng lưới hệ thống nông nghiệp ở vùng miền núi phía Bắc đa phần là để tự cung tự túc tự cấp trong đó lúa được coi là cây xanh được ưu tiên số 1. Tuy nhiên, những ruộng lúa phì nhiêu tập trung chuyên sâu ở những thung lũng giữa những vùng đồi và núi mà chỉ một bộ phận nhỏ nông dân hoàn toàn có thể tiếp cận được. Vùng này hiện đang đương đầu với rủi ro tiềm ẩn môi trường tự nhiên bị suy thoái và khủng hoảng nghiêm trọng do rừng bị tàn phá nặng nề, rình rập đe dọa tính vững chắc của tăng trưởng nông nghiệp. Hệ thống cây xanh : Lúa, sắn, chè và lạc hiện là những cây xanh quan trọng trong những mạng lưới hệ thống canh tác của những vùng này. Các mạng lưới hệ thống canh tác biến hóa theo địa hình : lúa nước, lạc và đậu tương ở đất bằng ; lúa nương, sắn, chè, cây ăn quả ở đất đồi dốc. Lúa là cây xanh quan trọng nhất và là nguồn dinh dưỡng hầu hết cho người dân ở đây. Mục tiêu của những hộ và chính quyền sở tại địa phương là tự cung ứng đủ gạo, do đó cây lúa luôn được ưu tiên về thủy lợi và lao động. Ở những ruộng lúa được tưới tiêu, nông dân chuyên canh hai vụ lúa hoặc chỉ canh tác một vụ sau đó bỏ trống ( khoảng chừng 6 tháng ) để chăn thả gia súc nhằm mục đích tăng thêm độ phì nhiêu cho đất bằng phân gia súc. Những nông dân không có ruộng lúa nước thì canh tác lúa nương trên đất đồi dốc nhưng sản lượng đạt được thấp và không không thay đổi do tại chỉ sau một vài năm canh tác, độ dinh dưỡng của đất sẽ trở nên kém đi. Đây thường là những nông dân nghèo và phải quy đổi trồng những loại cây khác nhau như sắn, ngô, đậu, chè, cây ăn quả, v.v … trên đất dốc hoặc thu hái những loại sản phẩm từ rừng để phân phối đủ lương thực cho mái ấm gia đình họ. Trong hai thập kỷ qua, rất nhiều cánh rừng tự nhiên bị tàn phá để lấy đất canh tác, đặc biệt quan trọng để trồng cây ăn quả nhưng lệch giá đạt được thấp chính bới những hoạt động giải trí canh tác không mang tính bền vững và kiên cố về thiên nhiên và môi trường. Từ thập niên 90, Nhà nước đã nhận ra yếu tố này và đã nỗ lực trồng rừng và bảo vệ rừng, tuy nhiên, phần nhiều rừng nguyên sinh tự nhiên đã bị biến mất hoặc bị suy thoái và khủng hoảng. Chăn nuôi : Hiện nay, tăng trưởng chăn nuôi ở Đông Bắc Bộ và Tây Bắc Bộ có quy mô nhỏ mặc dầu trong những năm gần đây đã có sự tăng trưởng nhất định ( tăng trưởng đàn bò hàng năm 3,6 %, trâu 3,2 %, lợn 3,8 % và gia cầm 2,2 % ). Năm 2002, vùng Đông Bắc Bộ có 3,5 triệu con lợn ( chiếm 17,4 % tổng số lợn cả nước ), 1,2 triệu con trâu ( 43,2 % ) và 31,9 triệu gia cầm ( 16,3 % ). Trong khi trâu được nuôi hầu hết để lấy sức kéo thì nuôi lợn, gà và dê để bán đã đem lại một nguồn thu nhập đáng kể cho nông dân để tái đầu tư vào sản xuất hoặc xây nhà. Vật nuôi thường được nuôi bằng sắn, ngũ cốc hoặc phụ phẩm và phân gia súc được sử dụng để bón cho ruộng lúa hoặc ao cá. Những khó khăn vất vả chính so với việc tăng trưởng chăn nuôi ở vùng miền núi phía Bắc đó là làm thế nào có được nguồn thức ăn chăn nuôi quanh năm và yếu tố phòng bệnh cho vật nuôi vào mùa đông khi nhiệt độ xuống thấp hơn 10 oC. Nuôi trồng thuỷ sản : Cá được nuôi trong những hồ của hợp tác xã hoặc trong ao nuôi của hộ mái ấm gia đình. Cũng giống như chăn nuôi, nuôi cá phân phối một nguồn thu nhập đáng kể cho những hộ nông nghiệp có đủ đất để đào ao nuôi cá. Mặc dù vùng núi phía Bắc có tiềm năng về nguồn nước tự nhiên để tăng trưởng nuôi cá nhưng hoạt động giải trí này vẫn kém tăng trưởng do nông dân thiếu kiến thức và kỹ năng nuôi thả và không có năng lực góp vốn đầu tư. Hiện nay, diện tích quy hoạnh nuôi thả ở vùng miền núi phía Bắc chiếm khoảng chừng 67.000 ha, tương tự 7 % diện tích quy hoạnh nuôi trồng thủy hải sản cả nước. Gần đây, ở tỉnh Quảng Ninh đã tăng trưởng nghề nuôi trồng thuỷ sản ven biển ( tôm, cua, động vật hoang dã thân mềm ) và nuôi cá lồng, tuy nhiên sự tăng trưởng này vẫn chưa được qui hoạch tốt, đặc biệt quan trọng ở khu vực gần vịnh Hạ Long ( di sản văn hóa truyền thống quốc tế ) và đã gây ra những xích míc về sử dụng nguồn lợi. Khả năng đa dạng hóa Miền núi phía Bắc giàu tài nguyên rừng và tính đa dạng sinh học cao, có nhiều tiềm năng cho tăng trưởng du lịch sinh thái. Vùng này có hơn 50 khu bảo tồn ( gồm những vườn vương quốc, khu bảo tồn tự nhiên và khu di sản văn hóa truyền thống, lịch sử vẻ vang ), có giá trị môi trường tự nhiên toàn thế giới quan trọng và là nơi sinh sống của hơn 40 dân tộc thiểu số địa phương với những giá trị văn hóa truyền thống đặc trưng. Ngoài ra, vùng miền núi phía Bắc có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ vùng đồng bằng miền xuôi, đặc biệt quan trọng là vùng đồng bằng sông Hồng. Với qui hoạch hài hòa và hợp lý và những kế hoạch dài hạn thích hợp, vùng miền núi phía Bắc không chỉ hoàn toàn có thể tự phân phối đủ lương thực mà còn hoàn toàn có thể cung ứng những dịch vụ môi trường tự nhiên cho những vùng đồng bằng. Những khó khăn vất vả chính so với việc tăng trưởng nông nghiệp ở vùng miền núi phía Bắc gồm : ít đất nông nghiệp, cách xa những địa phương khác, đặc biệt quan trọng là xa những thị trường trong nước lớn như TP. Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Trong những thập kỷ qua, nhiều rừng tự nhiên đã bị tàn phá để tăng trưởng nông nghiệp trên đất dốc, gây suy thoái và khủng hoảng thiên nhiên và môi trường nghiêm trọng đặc biệt quan trọng là mất tính đa dạng sinh học và xói mòn đất. Ngoài ra, những điều kiện kèm theo kinh tế-xã hội gồm có hạ tầng và những dịch vụ tương hỗ ở vùng miền núi phía Bắc vẫn kém tăng trưởng, không đủ để tương hỗ và tăng trưởng nông nghiệp thương mại. 4.2. Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ Điều kiện tự nhiên Tây Nguyên : Tổng diện tích đất tự nhiên của vùng này là 5,4 triệu ha trong đó đất nông nghiệp chiếm khoảng chừng 1,3 triệu ha ( 24 % ). Vùng Tây nguyên có khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa với hai mùa rõ ràng là mùa mưa và mùa khô. Tổng lượng mưa là 2000 – 2500 mm / năm với hơn 80 % lượng mưa tập trung chuyên sâu vào quá trình từ tháng 5 đến tháng 11. Vào mùa khô thường có hạn hán lê dài. Đông Nam Bộ : Tổng diện tích tự nhiên của vùng Đông Nam Bộ là 3,4 triệu ha trong đó đất nông nghiệp chiếm 1,4 triệu ha ( 40 % ). Diện tích mặt nước tiềm năng cho nuôi trồng thuỷ sản là 97.433 ha. Vùng này có khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa với hai mùa rõ ràng là mùa khô và mùa mưa. Các mạng lưới hệ thống canh tác lúc bấy giờ Mặc dù với điều kiện kèm theo địa hình cao nguyên, vùng Tây nguyên và Đông Nam Bộ có nhiều đất nông nghiệp phì nhiêu hơn so với vùng miền núi phía Bắc. Ở Tây Nguyên, đất nông nghiệp chiếm 24 % tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên và vùng Đông Nam Bộ 40 %. Đất nông nghiệp ở những vùng này là tương thích nhất cho tăng trưởng cây công nghiệp thương mại. Trong thập kỷ qua, sự tăng trưởng những cây xanh như cafe, hồ tiêu và điều đã khiến rừng bị tàn phá nghiêm trọng ở những vùng này. Tỉ lệ đói nghèo ở những vùng này đã giảm đi đáng kể nhờ tăng trưởng những cây xanh thương mại nhưng vẫn cao ở những khu vực dân tộc thiểu số. Hệ thống cây cối : Tây Nguyên là vùng thích hợp nhất so với những cây lâm nghiệp và cây nhiều năm. Tăng trưởng nông nghiệp của vùng trong quá trình 1996 – 2002 đạt 18,3 % / năm. Tăng trưởng cây xanh đạt 21,4 %, đa phần là tăng trưởng cây cafe, cao su đặc, những cây nhiều năm khác ( 79 % ) và rau quả, cây họ đậu ( 16,6 % ) trong khi đó cây ăn quả, ngũ cốc và cây ngắn ngày giảm trong cùng kỳ. Gần đây đã có sự ngày càng tăng đáng kể về số trang trại lớn. Hiện nay, có khoảng chừng 666.141 ha cây nhiều năm trong đó có 494.142 ha cafe, , 97.200 ha cao su đặc, 22.300 ha chè, 23.500 ha điều, còn lại là diện tích quy hoạnh cây ăn quả. Từ 1990 đến 2000, Tây Nguyên đã mất 330.000 ha rừng với tỉ lệ 3000 – 5000 ha / năm do tăng trưởng cây xanh. Tương tự như Tây Nguyên, vùng Đông Nam Bộ chuyên canh những loại cây như cao su đặc ( khoảng chừng 344.000 ha năm 2002, chiếm 80 % tổng diện thích cả nước ), điều ( 155.000 ha, chiếm 77 % diện tích quy hoạnh cả nước ) và cafe 61.000 ha ( chiếm 11 % diện tích quy hoạnh cả nước ). Các mạng lưới hệ thống canh tác khác gồm hai vụ lúa / năm, một vụ lúa / năm với hai vụ ngô / đậu hoặc độc canh đậu / ngô. Chăn nuôi : Trong năm năm qua, sản xuất chăn nuôi ở Tây Nguyên tăng đáng kể trừ trâu và bò. Trong quy trình tiến độ 1999 – 2003, số gia súc giảm với mức 2,4 % / năm trong khi đó, số vịt tăng 26,2 % / năm, gà 3,6 % / năm, lợn 3,4 % / năm và dê 16,4 % / năm. Chăn nuôi dê thông dụng ở những dân tộc thiểu số vùng cao, mặc dầu quy mô nhỏ nhưng đem lại doanh thu và đang trở nên được ưu thích. Nuôi lợn thông dụng trên toàn vùng. Chăn nuôi gia cầm tăng nhanh nhất và là nguồn tạo thu nhập lý tưởng cho phụ nữ thôn bản. Nhưng gần đây, chăn nuôi gia cầm đang bị ảnh hưởng tác động nghiêm trọng bởi đại dịch cúm gia cầm từ đầu năm 2004. Ở Đông Nam Bộ, chăn nuôi đã tăng trưởng trong những năm gần đây với mức tăng trưởng đạt 8,7 % / năm trong tiến trình 1990 – 2001. Mặc dù chỉ chiếm 10 % tổng số lợn và gia cầm cả nước nhưng vùng này lại có đặc thù trại nuôi có quy mô lớn và chăn nuôi thương mại. Nuôi trồng thủy hải sản : Ở Tây Nguyên, nuôi trồng thủy hải sản có tiềm năng hạn chế và kém tăng trưởng nhất. Hiện nay, nuôi trồng thuỷ sản của vùng này chiếm diện tích quy hoạnh 112.000 ha, tương tự khoảng chừng 1 % tổng diện tích quy hoạnh nuôi trồng thủy hải sản cả nước. Nguyên nhân chính là do thiếu ao nuôi và những diện tích quy hoạnh mặt nước. Ngoài ra, phần nhiều nông dân tiết kiệm ngân sách và chi phí nước ngọt và sức lao động dành cho trồng cafe và những cây cối tạo thu nhập khác mà họ cho rằng sẽ tạo doanh thu hơn nuôi trồng thủy hải sản. Ở Đông Nam Bộ, diện tích quy hoạnh nuôi trồng thủy hải sản lúc bấy giờ chiếm khoảng chừng 24.100 ha ( 2,4 % tổng diện tích quy hoạnh cả nước ). Cá nước ngọt được nuôi thả ở những hồ ao. Cá và tôm biển được nuôi ở những vùng duyên hải. Năm 2002, khoảng chừng 24,7 % diện tích quy hoạnh mặt nước tiềm năng cho nuôi trồng thuỷ sản đã được sử dụng và hoàn toàn có thể tăng lên trong tương lai. Khả năng đa dạng hóa Vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đều có những điều kiện kèm theo thuận tiện so với cây lâm nghiệp và cây công nghiệp. Phát triển chăn nuôi ( lợn và gia cầm ) ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ cũng rất có triển vọng nhưng tiềm năng cho tăng trưởng nuôi trồng thuỷ sản thì hạn chế. Từ thập kỷ qua, Nhà nước đã tăng cường góp vốn đầu tư cho vùng Tây Nguyên, đặc biệt quan trọng là tăng cấp hạ tầng cơ bản để tương hỗ tăng trưởng thị trường và tăng cường những dịch vụ xã hội cho hội đồng những dân tộc thiểu số. Với sự xuất hiện của những TT điều tra và nghiên cứu và đào tạo và giảng dạy mạnh trong vùng cộng với ngân sách lao động thấp, vùng này có nhiều thế mạnh để tăng trưởng doanh nghiệp đầu nguồn và hạ nguồn nằm gần vùng sản xuất nguyên vật liệu. Do đó, nếu có qui hoạch và kế hoạch tương thích, vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ sẽ hoàn toàn có thể trở thành vùng xuất khẩu nông nghiệp quan trọng của vương quốc mà không làm tác động ảnh hưởng đến những tiềm năng bảo tồn và bảo vệ môi trường tự nhiên dài hạn. Khó khăn chính so với tăng trưởng nông nghiệp ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đó là điều kiện kèm theo kinh tế-xã hội kém tăng trưởng ở những thôn bản dân tộc thiểu số và tính nhạy cảm cao về thiên nhiên và môi trường của những hệ sinh thái nông nghiệp. Trong thập kỷ qua, nhiều rừng tự nhiên đã bị chặt phá để tăng trưởng cây cối, gây ra những yếu tố môi trường tự nhiên nghiêm trọng. Hiện nay, những vùng này phụ thuộc vào nhiều vào một vài loại sản phẩm xuất khẩu mà hoàn toàn có thể gây rủi ro đáng tiếc cao so với người sản xuất khi Chi tiêu trên thị trường đổi khác. Đa dạng hóa sang những loại cây cối khác và những mạng lưới hệ thống sản xuất không thay đổi hơn yên cầu góp vốn đầu tư xây mới hạ tầng và tăng trưởng những mạng lưới hệ thống thị trường mới. 4.3. Vùng Duyên hải Bắc và Nam Trung Bộ Những điều kiện kèm theo tự nhiên Duyên hải Bắc Trung Bộ : Có tổng diện tích quy hoạnh đất tự nhiên gần 5,1 triệu ha trong đó 80 % là đất đồi núi, còn lại là những đồng bằng duyên hải. Đất nông nghiệp chiếm 0,7 triệu ha, tương tự 14 % tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên. Vùng này có khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 240C và lượng mưa trung bình khoảng chừng 2500 mm với hai mùa trong một năm. Mùa mưa lê dài từ tháng 6 đến tháng 12 kèm theo bão lũ với 85 % lượng mưa tập trung chuyên sâu vào khoảng chừng từ tháng 9 đến tháng 11. Mùa khô lê dài từ tháng 1 đến tháng 5. Duyên hải Nam Trung Bộ : Có tổng diện tích quy hoạnh đất tự nhiên khoảng chừng 3,3 triệu ha trong đó, đất nông nghiệp chiếm 0,8 triệu ha, tương tự 25 % tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên. Vùng có khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 26 oC và lượng mưa trung bình từ 700 – 1550 mm với hai mùa trong một năm. Mùa mưa lê dài từ tháng 9 đến tháng 11 ( chiếm 70-80 % tổng lượng mưa hàng năm ). Mùa khô lê dài từ tháng 12 đến tháng 8 ( lượng mưa / tháng chưa tới 50 mm ). Vùng duyên hải Nam Trung Bộ là vùng khô hạn nhất của vương quốc. Các mạng lưới hệ thống canh tác lúc bấy giờ Vùng duyên hải Bắc và Nam Trung Bộ là những vùng có điều kiện kèm theo tự nhiên phong phú với địa hình miền núi ở phía Tây và duyên hải ở phía Đông. Hầu hết những bãi biển đẹp của Nước Ta nằm ở những vùng này. Trong những năm gần đây, ngoài sự tăng trưởng những cảng biển và du lịch, nuôi trồng thuỷ sản ven biển cũng tăng trưởng rất là can đảm và mạnh mẽ ở đây. Về mặt địa lý, điều kiện kèm theo tự nhiên của những vùng này biến hóa rõ ràng từ những đồng bằng duyên hải ( 20 % ) ở phía Đông đến vùng miền núi và trung du ( 80 % ) ở phía Tây. Các đồng bằng duyên hải rất tương thích cho tăng trưởng cây cối ngắn ngày nhưng chịu tác động ảnh hưởng rất nhiều bởi nguồn cung ứng nước ngọt. Ở những vùng miền núi, đất nghèo dinh dưỡng do bị rửa trôi liên tục. Hầu hết những vùng duyên hải có khuynh hướng tăng trưởng nuôi trồng thuỷ sản ven biển và những ngành công nghiệp, trong khi đó ở những vùng miền núi, những dân tộc thiểu số đa phần dựa vào nông nghiệp và lâm nghiệp đất dốc. Các mạng lưới hệ thống cây xanh : Lúa, ngô, lạc, đậu là những cây xanh chính của vùng đồng bằng duyên hải ở phía Đông, phụ thuộc vào vào tính sẵn có của nguồn nước ngọt. Mặc dù thuỷ lợi khá tăng trưởng nhưng vẫn thường thiếu nước để trồng lúa hai vụ, do đó có khuynh hướng là trồng thay thế sửa chữa những loại cây cần ít nước hơn lúa như đậu ngô. Trong tiến trình 1995 – 2000, diện tích quy hoạnh trồng ngô ở hai vùng này tăng từ 83.000 ha đến 120.000 ha, mía từ 52.000 ha đến 103.000 ha, và lạc từ 90.000 ha đến 100.000 ha. Ở những vùng đồi núi, người dân thường trồng sắn và những cây công nghiệp như cao su đặc, quế, hoặc cây lâm nghiệp như bạch đàn, thông. Các mạng lưới hệ thống canh tác nổi bật của những vùng này gồm có : cây cối lâu năm, cây lấy gỗ, dừa, cây lấy sợi ( đất cát duyên hải ) ; hai vụ lúa ( đất bằng được tưới tiêu ) ; lạc, lúa và rau ( đất bằng được tưới tiêu nhờ mưa ) ; và hai vụ cây ngắn ngày có thu nhập cao ( lạc, khoai lang, ngô, rau ). Chăn nuôi : Cũng giống như vùng Tây Nguyên, chăn nuôi ở vùng duyên hải miền Trung tăng trưởng đáng kể trong 5 năm qua, trừ trâu và bò. Trong quá trình 1999 – 2003, số gia súc giảm không đáng kể, số gà, vịt, lợn và dê tăng 8 – 10 % / năm. Ở vùng đất bằng, chăn nuôi mang tính thâm canh và thương mại hoá hơn, nuôi lợn và gia cầm thuận tiện hơn nuôi gia súc. Ở vùng núi cao, chăn nuôi đại gia súc và gia cầm quy mô nhỏ có lợi thế tăng trưởng và được nuôi theo những giải pháp truyền thống lịch sử hoặc bán thâm canh, tuy nhiên, ít có điều kiện kèm theo sử dụng những nguồn thức ăn công nghiệp và ít tiếp cận thị trường cũng như với những dịch vụ tương hỗ. Thuỷ sản : Nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt ít tăng trưởng ở những vùng miền núi nhưng nuôi trồng thuỷ sản ven biển, đặc biệt quan trọng là tôm, đã tăng trưởng nhanh gọn dọc theo vùng bờ biển miền Trung. Trong quá trình 1995 – 2002, sản lượng nuôi trồng thuỷ sản ở những vùng này tăng gấp 2 lần, từ 23.000 tấn lên 54.000 tấn. Hiện nay, duyên hải Trung Bộ là vùng sản xuất tôm giống lớn nhất trên cả nước và là nơi tập trung chuyên sâu của hầu hết những trại ương tôm giống do có nguồn nước biển tự nhiên chất lượng rất tốt. Khả năng đa dạng hoá Trong ngành nông nghiệp, vùng duyên hải miền Trung có nguồn nước rất thích hợp để tăng trưởng nuôi trồng thuỷ sản ven biển và những dịch vụ kèm theo như trại ương nuôi cá, tôm giống, những công ty thức ăn chăn nuôi, và dịch vụ thương mại. Với nguồn lực xã hội dồi dào ( như nguồn nhân lực ) cộng với những trường ĐH và TT nghiên cứu và điều tra trong vùng, Duyên hải miền Trung có lợi thế để tăng trưởng những dịch vụ tương hỗ nông nghiệp. Vùng duyên hải miền Trung có tầm quan trọng kế hoạch trong việc tiếp nối TP.HN ở phía Bắc và Hồ Chí Minh ở phía Nam. Vùng này cũng nổi tiếng với cảnh đẹp tự nhiên và những di tích lịch sử văn hoá lịch sử vẻ vang. Do hạn chế về đất đai cho sản xuất nông nghiệp, nên những ngành công nghiệp ( như lọc dầu, cảng biển ) và du lịch ở đây khá tăng trưởng và đem lại nguồn thu nhập thay thế sửa chữa cho vùng, làm cho vùng duyên hải miền Trung trở thành một điểm du lịch quan trọng của cả nước. Khó khăn hầu hết so với tăng trưởng nông nghiệp của vùng duyên hải miền Trung là đất trồng trọt ít, đất nghèo dinh dưỡng, hạ tầng nghèo nàn, thiếu nước ngọt vào mùa khô. Trong vùng cũng thường xảy ra bão, lũ hàng năm. Ngoài ra, việc suy giảm thiên nhiên và môi trường do phá rừng và canh tác không bền vững và kiên cố trên đất dốc ở vùng núi phía tây cũng là mối chăm sóc lâu bền hơn. 4.4. Đồng bằng Sông Hồng và Sông Cửu Long Các điều kiện kèm theo tự nhiên Đồng bằng Sông Hồng : Có tổng diện tích quy hoạnh đất tự nhiên xê dịch 1,5 triệu ha, trong đó 0.7 triệu ha là đất nông nghiệp, chiếm 50 % tổng diện tích quy hoạnh đất tự nhiên. Vùng nay mang đặc thù khí hậu nhiệt đới gió mùa và chịu ảnh hưởng tác động mạnh của gió mùa. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,4 oC, nhiệt độ trung bình là 84,5 %, và lượng mưa trung bình vào khoảng chừng 1.802 mm với 4 mùa khác nhau trong năm. Đồng bằng Sông Cửu Long : Có tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên gần 4 triệu ha, trong đó diện tích quy hoạnh đất nông nghiệp là 2,97 triệu ha, chiếm 75 % tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên. Vùng này mang khí hậu nhiệt đới gió mùa. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 22,7 oC, nhiệt độ trung bình 80 %, và lượng mưa trung bình 1.650 mm với hai mùa rõ ràng : mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa mở màn từ tháng 5 tới tháng 11, tập trung chuyên sâu hơn 92 % tổng lượng mưa hàng năm. Đồng bằng sông Cửu Long ít bị tác động ảnh hưởng bởi những cơn bão nhiệt đới gió mùa nhưng dễ xảy ra lũ lụt trong quá trình tháng 9 – 11. Các mạng lưới hệ thống canh tác lúc bấy giờ Đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long là hai vùng sản xuất lúa gạo chính ở Nước Ta. Trong những năm gần đây, ngư nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và cây ăn quả đang ngày càng đóng vai trò quan trọng. Về sản lượng nông nghiệp, đồng bằng sông Hồng có sản lượng nông nghiệp thấp hơn nhiều so với đồng bằng sông Cửu Long, nhưng lại đóng vai trò quan trọng so với những tỉnh phía Bắc. Ở đồng bằng sông Hồng, đất đai hạn hẹp, do vậy nông dân có xu thế đa dạng hoá sang những cây cối chất lượng cao để phân phối cho những thị trường đô thị hoặc tìm kiếm những nguồn thu nhập phi nông nghiệp. Phần lớn đất đai ở vùng đồng bằng sông Hồng phì nhiêu và thích hợp cho thâm canh. Ngoài ra, sự phong phú về điều kiện kèm theo tự nhiên ( từ đất đồng bằng tới trung du, miền núi, từ thời tiết rất lạnh vào mùa đông tới rất nóng vào mùa hè ), đồng bằng sông Hồng rất thích hợp để tăng trưởng nhiều loại cây xanh và vật nuôi khác nhau. Ở đồng bằng sông Cửu Long, canh tác nông nghiệp ít được thâm canh do diện tích quy hoạnh đất sản xuất / hộ lớn và hạ tầng sản xuất kém tăng trưởng hơn. Với nhiệt độ cao không thay đổi quanh năm, đồng bằng sông Cửu Long chỉ thích hợp với những cây xanh và vật nuôi nhiệt đới gió mùa. Các mạng lưới hệ thống cây xanh : Lúa là cây cối hầu hết ở đồng bằng sông Hồng với hai vụ lúa mỗi năm. Do diện tích quy hoạnh đất trung bình / hộ hạn chế ( trung bình 0,2 ha ), để tạo ra thu nhập hiệu suất cao, nông dân phải đa dạng hoá cây xanh của mình sang rau, cây ăn quả, chăn nuôi và nuôi trồng thuỷ sản. Hệ thống trồng trọt đặc trưng ở cấp nông trại vùng đồng bằng sông Hồng là : hai vụ lúa ; một vụ lúa và hai vụ rau ; hai vụ lúa và một vụ rau ; bốn vụ rau ; và một vụ lúa và một vụ nuôi trồng thuỷ sản. Ở đồng bằng sông Cửu Long, tương tự như như đồng bằng sông Hồng, lúa là cây cối quan trọng nhất. Ngoài ra là cây ăn quả, nuôi trồng thuỷ sản, đặc biệt quan trọng là nuôi tôm tăng trưởng rất mạnh trong thập kỷ qua. Hệ thống trồng trọt đặc trưng ở đồng bằng sông Cửu Long là : tích hợp trồng lúa với nuôi tôm / cá nước ngọt ; hai vụ lúa và nuôi tôm / cá nước ngọt cộng với vườn cây ăn quả ; hai vụ lúa và một vụ rau ; và một vụ lúa và một vụ tôm nước lợ .
Các file đính kèm theo tài liệu này :
- Hệ sinh thái nông nghiệp.doc
