Nguyên tắc Người gây ô nhiễm phải trả – Ví dụ điển hình từ việc quản lý chất thải rắn của Hàn Quốc
24/07/2018
Hưởng ứng “ Tháng hành vi vì thiên nhiên và môi trường năm 2018 : Giải quyết yếu tố rác thải nhựa và túi ni lông ” do Bộ TN&MT phát động, ngày 24/7/2018, tại Thành Phố Hà Nội, Liên hiệp những Hội Khoa học và Kỹ thuật Nước Ta ( VUSTA ) phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng tổ chức triển khai Hội thảo “ Nguyên tắc “ Người gây ô nhiễm phải trả ” – Ví dụ nổi bật từ việc quản trị chất thải rắn của Nước Hàn ” .
Toàn cảnh Hội thảo
Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền không có một định nghĩa pháp lý cụ thể mà được hiểu xuyên suốt thông qua các quy định của pháp luật về môi trường. Dưới góc độ khái quát, nguyên tắc này được hiểu là việc sử dụng biện pháp kinh tế để tác động vào chính hành vi của các chủ thể theo hướng có lợi cho môi trường. Nói cách khác, khi một chủ thể gây ô nhiễm môi trường thì họ sẽ phải chịu những nghĩa vụ tài chính do hành vi của họ gây ra. Môi trường được xem như một loại hàng hóa đặc biệt được lưu thông trên thị trường. Sở dĩ nó là một loại hàng hóa đặc biệt vì nó mang tính cộng đồng (không thuộc sở hữu của một cá nhân nào) và ai cũng phải sử dụng nó trong hoạt động thương mại lẫn phi thương mại. Do vậy, việc gán nghĩa vụ tài chính vào môi trường sẽ giúp quản lý một cách có hiệu quả việc sử dụng và khai thác môi trường.
Nước Hàn thực thi những chủ trương thôi thúc góp vốn đầu tư cho công tác làm việc BVMT trải qua vận dụng triệt để nguyên tắc “ Người gây ô nhiễm phải trả tiền ”. Trong thập niên 2000, nhà nước Nước Hàn đã tập trung chuyên sâu vào cải cách mạng lưới hệ thống thuế, phí và lệ phí thiên nhiên và môi trường. Năm năm trước, tổng thu ngân sách từ những loại thuế, phí và lệ phí thiên nhiên và môi trường ở Nước Hàn đạt 2,25 % tổng sản phẩm quốc nội ( GDP ), cao thứ 14 trong số 39 vương quốc tăng trưởng ( gồm 34 vương quốc thành viên khối hợp tác và tăng trưởng kinh tế tài chính OECD và 5 vương quốc đối tác chiến lược của khối ). Hiện nay, ở Nước Hàn, nguồn thu từ thuế, phí và lệ phí môi trường tự nhiên đã hoàn toàn có thể đủ bù đắp cho chi ngân sách cho hoạt động giải trí BVMT ( gồm có cả chi cho cấp nước và BVMT vạn vật thiên nhiên ), tương tự với tổng mức chi thiên nhiên và môi trường chiếm hơn 2 % GDP .
Bên cạnh đó, nhà nước Nước Hàn cũng vận dụng rất nhiều chủ trương khác nhằm mục đích nâng cao hiệu suất cũng như doanh thu của những khoản góp vốn đầu tư trong nghành BVMT, ví dụ như chủ trương bắt buộc phân loại rác thải nguồn và chủ trương đánh phí chất thải theo khối lượng xả thải, nhằm mục đích nâng cao tỷ suất tái chế chất thải ; thôi thúc những mạng lưới hệ thống gián nhãn sinh thái xanh / môi trường tự nhiên cho những mẫu sản phẩm / dịch vụ, shopping xanh và lối sống xanh … nhằm mục đích thôi thúc và khuyến khích những nhóm hội đồng và những những tầng lớp xã hội khác nhau thực thi sản xuất sạch, tiết kiệm ngân sách và chi phí nguồn năng lượng và BVMT .
Việt Nam hiện đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn như nợ công và thâm hụt ngân sách cao, những khó khăn này làm cho nhiệm vụ huy động vốn đầu tư cho công tác BVMT trở nên khó khăn. Do đó, Việt Nam nên tập trung ưu tiên cải cách, đồng thời, các chính sách về thuế/phí môi trường để có thể áp dụng nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền” trong việc huy động các nguồn đầu tư cho môi trường cũng như các chính sách môi trường khác nhằm tối đa hoá hiệu quả cũng như lợi nhuận của các khoản đầu tư đó.
Tại Hội thảo, những đại biểu tập trung chuyên sâu đàm đạo 1 số ít nội dung như : Xác định yếu tố chính trong quản trị rác thải ở nước ta ; Các chủ trương thiết yếu cho tuần hoàn tài nguyên : Thuận lợi và khó khăn vất vả ở Nước Ta ; Vai trò của khoa học công nghệ tiên tiến trong tuần hoàn tài nguyên …
Hồng Nhự
