Thực trạng môi trường: Những con số gây sốc
30/09/2016
Hàng năm, cả nước “ xài ” hơn 100.000 tấn hoá chất bảo vệ thực vật ; phát sinh hơn 23 triệu tấn rác thải hoạt động và sinh hoạt, hơn 7 triệu tấn chất thải rắn công nghiệp, hơn 630.000 tấn chất thải nguy cơ tiềm ẩn trong khi việc giải quyết và xử lý chất thải, nước thải còn rất hạn chế. Những số lượng giật mình vừa được Bộ TN&MT tổng hợp báo cáo giải trình tại hội nghị toàn nước về BVMT tổ chức triển khai ngày 24/8 để thẳng thắn nhìn vào bức tranh tổng thể và toàn diện về thực trạng môi trường tại Việt Nam hiện nay .
Theo Bộ TN&MT, môi trường nước ta đang chịu nhiều áp lực đè nén lớn từ tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội trong nước, theo dòng thương mại quốc tế và tác động ảnh hưởng xuyên biên giới. Hàng năm, có hơn 2000 dự án Bất Động Sản thuộc đối tượng người tiêu dùng phải lập báo cáo giải trình nhìn nhận tác động ảnh hưởng môi trường ( ĐTM ) .
Đáng chú ý quan tâm, trên cả nước hiện có 283 khu công nghiệp với hơn 550.000 m3 nước thải / ngày đêm ; 615 cụm công nghiệp nhưng trong đó chỉ khoảng chừng hơn 5 % có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải tập trung chuyên sâu. Hơn 500.000 cơ sở sản xuất trong đó có nhiều mô hình sản xuất ô nhiễm môi trường, công nghệ tiên tiến sản xuất lỗi thời. Trên 5.000 doanh nghiệp khai thác tài nguyên, vật tư thiết kế xây dựng ; hơn 4.500 làng nghề. Hơn 13.500 cơ sở y tế hàng ngày phát sinh hơn 47 tấn chất thải nguy cơ tiềm ẩn và 125.000 m3 nước thải y tế .
Cả nước hiện có 787 đô thị với 3.000.000 m3 nước thải ngày / đêm nhưng hầu hết chưa được giải quyết và xử lý và đang lưu hành gần 43 triệu mô tô và trên 2 triệu xe hơi. Hàng năm, trên cả nước sử dụng hơn 100.000 tấn hoá chất bảo vệ thực vật ; phát sinh hơn 23 triệu tấn rác thải hoạt động và sinh hoạt, hơn 7 triệu tấn chất thải rắn công nghiệp, hơn 630.000 tấn chất thải nguy cơ tiềm ẩn. Hiện có 458 bãi chôn lấp rác thải, trong đó có 337 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh ; có hơn 100 lò đốt rác hoạt động và sinh hoạt hiệu suất nhỏ, có rủi ro tiềm ẩn phát sinh khí dioxin, furan .
Tình trạng quy đổi đất rừng, khai thác tài nguyên, kiến thiết xây dựng thủy điện, khai thác tài nguyên đa dạng sinh học đã dẫn đến thu hẹp diện tích quy hoạnh những hệ sinh thái tự nhiên, chia cắt những sinh cảnh, suy giảm đa dạng sinh học .
Bộ TN&MT đánh giá khu vực FDI hiện đóng vai trò chủ yếu trong xuất khẩu của Việt Nam với khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu và 59% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, FDI có chiều hướng dịch chuyển dòng vốn vào các ngành tiêu tốn năng lượng và tài nguyên, nhân lực, không thân thiện với môi trường như luyện kim, sửa chữa tàu biển, dệt may, da giày, khai thác và tận thu khoáng sản không gắn với chế biến sâu, sản xuất bột giấy, sản xuất hóa chất, chế biến nông sản thực phẩm…; chưa đạt được mục tiêu thu hút công nghệ cao, công nghệ nguồn và chuyển giao công nghệ… Một số dự án FDI vi phạm pháp luật gây ô nhiễm môi trường như công ty Vedan, Miwon, Formosa, khói bụi ô nhiễm của nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, Công ty Lee&Men…
Vấn đề biến hóa khí hậu cũng được nhìn nhận là diễn biến nhanh, phức tạp hơn so với dự báo, ảnh hưởng tác động nhiều mặt lên môi trường nước ta. Các yếu tố môi trường theo dòng chảy sông Mê Công, sông Hồng, những sông xuyên biên giới ngày càng phức tạp. Việc kiến thiết xây dựng những dự án Bất Động Sản thủy điện của 1 số ít vương quốc trên dòng chính sông Mê Công ảnh hưởng tác động lớn đến vùng đồng bằng sông Cửu Long .
Tuy nhiên, theo Bộ TN&MT, về cơ bản môi trường đất, nước, không khí nước ta nhìn chung còn khá tốt. Dù vậy, nguồn nước mặt ở 1 số ít nơi bị ô nhiễm, nhất là trong những khu đô thị, xung quanh những khu công nghiệp, làng nghề ; chất lượng nước biển bị ô nhiễm cục bộ tại 1 số ít khu vực như vùng nước biển ven bờ từ thành phố Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế do sự cố môi trường vừa mới qua. Tại những điểm, nút giao thông vận tải, những công trường thi công, khu vực kiến thiết xây dựng, ô nhiễm không khí có tín hiệu ngày càng tăng, nhất là trong những đô thị lớn. Suy thoái do xâm nhập mặn, xói mòn, hoang mạc hóa xảy ra ở 1 số ít nơi, vùng ven biển ; 1 số ít khu vực đất bị ô nhiễm tồn lưu chưa được giải quyết và xử lý gây ô nhiễm nguồn nước dưới đất. Việt Nam được ghi nhận có đa dạng sinh học cao với nhiều kiểu hệ sinh thái tự nhiên, nguồn gen đa dạng chủng loại và đặc hữu. Tuy nhiên, đa dạng sinh học nước ta đang bị suy giảm nhanh, vận tốc tuyệt chủng những loài cao .
Tại khu vực đô thị, yếu tố ô nhiễm môi trường đa phần là ô nhiễm bụi do hoạt động giải trí giao thông vận tải, ô nhiễm không khí, nước mặt tại một số ít khu vực tập trung chuyên sâu những ngành công nghiệp. Tại những lưu vực sông, đoạn chảy qua những đô thị, đặc biệt quan trọng và khu vực tập trung chuyên sâu khu công nghiệp đã xảy ra thực trạng ô nhiễm những chất dinh dưỡng, chất hữu cơ và vi sinh như sông Nhuệ đoạn chảy qua TP.HN, sông Hồ Chí Minh đoạn chảy qua Tỉnh Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh, sông Đồng Nai chảy qua TP. Biên Hòa và tỉnh Tỉnh Bình Dương, …
Tại khu vực nông thôn, thực trạng ô nhiễm đa phần diễn ra tại những làng nghề, điểm công nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, những cơ sở sản xuất, những trang trại chăn nuôi tập trung chuyên sâu, hoạt động giải trí trồng trọt, khai thác tài nguyên, vật tư thiết kế xây dựng ở những vùng lân cận, chôn lấp và đốt chất thải hoạt động và sinh hoạt, … Hoạt động canh tác thâm canh với việc sử dụng những loại phân bón hóa học, thuốc trừ sâu làm phát sinh và ngày càng tăng những khí CH4, H2S, NH3 gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt quan trọng là tại những khu vực chuyên canh nông nghiệp sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đúng quy trình tiến độ kỹ thuật như : Đông Anh ( TP. Hà Nội ), Hiệp Hòa ( Bắc Giang ), Yên Định ( Thanh Hóa ), Tây Nguyên ( Đức Trọng, thành phố Đà Lạt ). Bên cạnh đó, thực trạng thoái hóa đất đang diễn ra trên diện rộng ở nhiều vùng nông thôn Việt Nam, ví dụ như rửa trôi, xói mòn, hoang hóa, phèn hóa, mặn hóa, khô hạn, ngập úng, lũ quét và xói lở đất .
Ở nước ta vẫn còn sống sót nhiều làng nghề hoạt động giải trí trong những nghành sản xuất có rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm cao so với môi trường như : tái chế nhựa, sắt kẽm kim loại, ắc quy chì, chăn nuôi gia súc, sản xuất giấy, … Ô nhiễm bụi đang là yếu tố thông dụng tại những làng nghề sản xuất gốm sứ, chế tác đá, đồ thủ công bằng tay mỹ nghệ như làng nghề gốm sứ Bát Tràng ( TP.HN ). Ô nhiễm không khí vẫn diễn ra tại làng nghề tái chế nhựa như làng nghề tái chế nhựa Trung Văn, làng nghề tái chế nhựa Vô Hoạn ( Tỉnh Nam Định ). Ô nhiễm mùi, ô nhiễm nước, ô nhiễm chất hữu cơ tập trung chuyên sâu nhiều tại những làng nghề chế biến lương thực, thực phẩm và giết mổ. Ô nhiễm sắt kẽm kim loại nặng trong nước mặt đang xảy ra tại những làng nghề cơ kim khí và làng nghề tái chế sắt kẽm kim loại như làng nghề đúc đồng Đại Bái ( Thành Phố Bắc Ninh ), làng nghề tái chế nhôm Yên Bình ( Tỉnh Nam Định ), làng nghề tái chế chì Đông Mai, Văn Lâm ( Hưng Yên ) .
Tại các khu vực khai thác khoáng sản, hoạt động khai thác khoáng sản đã và đang gây nhiều tác động xấu đến môi trường xung quanh như thải đất đá và nước thải mỏ, phát tán bụi thải, quặng xỉ ngấm xuống nguồn nước hoặc phát tán ra môi trường; làm thay đổi hệ sinh thái rừng, suy thoái và ô nhiễm đất nông nghiệp. Ngoài ra, nhiều tổ chức, cá nhân chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa tốt nghĩa vụ cải tạo, phục hồi môi trường sau khi đóng cửa mỏ, giảm hiệu quả sử dụng đất, đặc biệt tại khu vực tập trung nhiều mỏ khai thác khoáng sản như Tuyên Quang, Thái Nguyên, Quảng Ninh.
Theo Bộ TN&MT, thực trạng vi phạm pháp lý về BVMT diễn biến phức tạp. Nhiều khu, cụm công nghiệp, làng nghề chưa được góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng hạ tầng BVMT, gây ô nhiễm môi trường. Nhiều sự cố môi trường lớn, ảnh hưởng tác động trên diện rộng, đặc biệt quan trọng là sự cố môi trường biển miền Trung đã xảy ra. Nguyên nhân của thực trạng môi trường là do Việt Nam đang trong tiến trình tăng trưởng nhanh, mạnh, vận tốc công nghiệp hóa, đô thị hóa, góp vốn đầu tư tăng trưởng rất cao, kéo theo nhiều áp lực đè nén đến môi trường trong khi nhận thức, ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm về BVMT của chủ góp vốn đầu tư, 1 số ít ngành, cấp chính quyền sở tại, tổ chức triển khai kinh tế tài chính, hội đồng dân cư còn hạn chế ; thực trạng chú trọng quyền lợi kinh tế tài chính trước mắt, coi nhẹ công tác làm việc BVMT còn khá phổ cập. Chất lượng, hiệu lực thực thi hiện hành, hiệu suất cao những công cụ, giải pháp quản trị nhà nước về môi trường còn chưa ổn, chưa phân phối nhu yếu …
Theo Lao Động
