Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách về nền kinh tế tuần hoàn, tuy nhiên, khó khăn hiện nay là thiếu công nghệ, thiếu nguồn lực đầu tư cho ngành công nghiệp tái chế chất thải, trong khi đó, Việt Nam chưa hình thành thị trường liên kết để thúc đẩy tái chế, tuần hoàn chất thải công nghiệp.
Tại hội thảo chiến lược ” Nền kinh tế tài chính tuần hoàn và thời cơ hợp tác Nước Ta – Hà Lan ” ngày 27/9, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhận định và đánh giá, Nước Ta đang phải đương đầu với lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn trong khi nguồn nguyên vật liệu thô, nguyên vật liệu hóa thạch ngày càng hết sạch .
Bất cập công nghệ, chính sách
Cụ thể, trong lĩnh vực công nghiệp, hàng năm, lượng chất thải như tro, xỉ, bã thạch cao (GYP) hoạt động sản xuất thép, nhiệt điện than và sản xuất phân bón DAP lên đến gần 16 triệu tấn; chất thải sinh hoạt đô thị khoảng 25 triệu tấn; chất thải và phụ phẩm nông nghiệp khoảng 43 triệu tấn… Song phần lớn lượng chất thải này chưa được tận thu, sử dụng làm nguyên, nhiên liệu đầu vào cho các ngành sản xuất khác trong khi Việt Nam vẫn phải nhập khẩu hàng triệu tấn giấy, nhựa và sắt thép phế liệu phục vụ sản xuất trong nước.
Ông Hoàng Quyết Tiến, Công ty Cổ phần An Sinh cũng cho rằng, chất thải rắn từ hoạt động và sinh hoạt tại Nước Ta rất lớn, sản lượng tới 80.000 tấn / ngày. Riêng tại Tp. Thành Phố Hà Nội, khoảng chừng 7.000 tấn / ngày ; Tp. HCM 8.000 tấn / ngày ; mức độ phát sinh hàng năm 13-15 % … Đây là nguồn nguyên vật liệu tái chế tiềm năng, nhưng Nước Ta hiện chưa có chế tài phân loại chất thải rắn tại nguồn. Chất thải rắn vẫn sử dụng công nghệ tiên tiến chôn lấp ủ yếm khí là chính … nên gây ô nhiễm nguồn nước, không khí. Số ít sử dụng công nghệ tiên tiến đốt thiêu gây phát thải khí ô nhiễm ra thiên nhiên và môi trường .Theo ông Phạm Trọng Thực, Cục Kỹ thuật bảo đảm an toàn và môi trường tự nhiên công nghiệp, Bộ Công Thương, thử thách trong việc hướng tới nền kinh tế tài chính tuần hoàn tại Nước Ta là so với việc tái chế, tái sử dụng chất thải công nghiệp : những tiêu chuẩn, quy chuẩn về quản trị chất thải công nghiệp, sử dụng chất thải công nghiệp làm vật tư thiết kế xây dựng, mẫu sản phẩm thương mại thiếu và chưa đồng điệu. Khó khăn trong việc tiêu thụ loại sản phẩm từ chất thải công nghiệp ( gạch không nung, thạch cao nhân tạo … ). Mặt khác, công nghệ tiên tiến và quy mô tái chế chất thải còn lỗi thời, gây ô nhiễm. Đồng thời, thiếu vốn góp vốn đầu tư cho ngành công nghiệp tái chế chất thải .Trong tái chế tro xỉ nhà máy sản xuất nhiệt điện than, ông Nguyễn Thanh Tùng, Công ty CP tư vấn kiến thiết xây dựng điện 1 cho biết, do công nghệ tiên tiến đốt tại 1 số ít nhà máy sản xuất đã cũ, hàm lượng mất khi nung trong tro xỉ cao làm tác động ảnh hưởng tới năng lực sử dụng cho sản xuất vật tư kiến thiết xây dựng. Hơn nữa, trong chính sách chủ trương vẫn thiếu quy chuẩn, tiêu chuẩn để phân loại tro xỉ dùng cho những ứng dụng tiêu thụ nhiều như vật tư san lấp, đắp nền đường …
Tro xỉ tại một số nhà máy nhiệt điện hiện đã được phân tích và xác nhận là chất thải rắn thông thường, nhưng theo QCVN 07:2009/BTNMT về ngưỡng chất thải nguy hại thì tro bay của các nhà máy thuộc đối tượng “có khả năng” là chất thải nguy hại. Đây là rào cản pháp lý gây hiệu ứng tâm lý trong ứng xử của cơ quan quản lý, người dân đối với tro, xỉ nhiệt điện.
Hà Lan sẵn sàng chuyển giao công nghệ
Theo ông Thực, Nước Ta đã có Luật Bảo vệ thiên nhiên và môi trường lao lý tịch thu giải quyết và xử lý rác thải sau sản xuất và khuyến khích tái chế. Bên cạnh đó có Chiến lược tăng trưởng xanh năm 2012, Chiến lược tăng trưởng nguồn năng lượng tái tạo đến 2030 tầm nhìn 2050. Đồng thời, nhà nước có những tặng thêm về thuế, tương hỗ vốn, đất đai để thiết kế xây dựng cơ sở tái chế chất thải. Ưu tiên hướng tới nền kinh tế tài chính tuần hoàn trong nghành nghề dịch vụ công nghiệp …
Trong lĩnh vực nông nghiệp, tăng cường sử dụng năng lượng sinh khối và khí sinh học; xây dựng mô hình sản xuất kết hợp xử lý chất thải, sinh năng lượng. Đặc biệt, ưu tiên tái chế, sử dụng phụ phẩm và phế phẩm từ các ngành thuỷ sản, sản xuất vật liệu xây dựng, dệt may, da giày… trong chuỗi sản xuất; thúc đẩy sản xuất năng lượng từ chất thải đô thị.
Với tro, xỉ nhiệt điện, ông Tùng yêu cầu, cần nghiên cứu và điều tra, góp vốn đầu tư những công nghệ tiên tiến hiện đại để giải quyết và xử lý nâng cao chất lượng tro xỉ, cải tổ quy trình đốt than, tăng năng lực tái sử dụng … Nhà nước sớm phát hành những tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn tương quan tới thu gom, luân chuyển và tái sử dụng tro xỉ từ nhiệt điện than. Tăng cường tuyên truyền sâu rộng về chất lượng và hiệu suất cao sử dụng vật tư kiến thiết xây dựng không nung, tăng trưởng thị trường vật tư kiến thiết xây dựng từ tro, xỉ … Mặt khác, cần có những chủ trương, chính sách tặng thêm về tiếp cận vốn, khuyễn mãi thêm thuế … so với những doanh nghiệp giải quyết và xử lý, tiêu thụ tro xỉ .Trước những thử thách với nền kinh tế tài chính tuần hoàn tại Nước Ta, bà Elsbeth Akkerman, Đại sứ Hà Lan tại Nước Ta cho biết thêm, Hà Lan đã thành công xuất sắc trong nhiều chương trình, dự án Bất Động Sản điều tra và nghiên cứu và tiến hành thu gom, tái sử dụng chất thải những loại rác thải làm nguyên, nguyên vật liệu nguồn vào cho sản xuất. Do đó, với kinh nghiệm tay nghề, công nghệ tiên tiến và nguồn lực của mình, Hà Lan chuẩn bị sẵn sàng tương hỗ Nước Ta từng bước thiết kế xây dựng nền kinh tế tài chính tuần hoàn trong tương lai .Ông Therus Gieling, Đại diện Tổ chức GC International đống ý, khó khăn vất vả lớn nhất là khi lượng rác thải phát sinh ngày càng lớn thì năng lực thu gom, tái sử dụng lại chưa tương ứng. Đặc biệt là việc chưa triển khai phân loại rác thải từ nguồn, thiếu công nghệ tiên tiến, nguồn lực … để thu gom, tái sử dụng rác thải. GC International chuẩn bị sẵn sàng tương hỗ, chuyển giao công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm tay nghề để tương hỗ Nước Ta kiến thiết xây dựng nền kinh tế tài chính tuần hoàn .
