TPO – Trăng xanh là một khái niệm chỉ hiện tượng kỳ lạ trăng tròn không ăn khớp với một tháng dương lịch. Nói ” Trăng xanh ‘ thì trăng có màu xanh không ? Và hiện tượng kỳ lạ này có ảnh hưởng tác động đến gì tới sức khỏe thể chất con người ?
“Trăng xanh” là gì?
Trăng xanh ( trong tiếng Anh là blue moon ) là một khái niệm trong quốc tế phương Tây để chỉ hiện tượng kỳ lạ trăng tròn không ăn khớp với một tháng dương lịch. Thường thì một năm dương lịch có mười hai lần trăng tròn, trùng hợp mỗi tháng có một lần trăng tròn.
Nhưng do mỗi năm dương lịch/năm chí tuyến dài hơn năm âm lịch 11 ngày nên những ngày này dần dồn lại để sau khoảng hai hoặc ba năm (chính xác hơn là chu kỳ 2,7154 năm hay 7 lần trong 19 năm chu kỳ Meton) lại có thêm một lần trăng tròn. Có nhiều cách diễn giải khác nhau về “trăng xanh” liên quan tới kỳ trăng tròn dư thừa này.
Trong đo lường và thống kê ngày tháng cho Mùa Chay và lễ Phục Sinh thì giới tu sĩ Công giáo phải xác lập ngày diễn ra Trăng Mùa Chay. Người ta cho rằng theo dòng lịch sử dân tộc khi thời gian trăng tròn đến quá sớm thì họ gọi kỳ trăng tròn sớm đó là ” Trăng phản ” ( Trăng phản bội ) hay ” Trăng màu ” ( Trăng sắc tố ) và như vậy Trăng Mùa Chay đã đến vào đúng thời gian dự kiến dành cho nó. Theo văn hóa truyền thống dân gian phương Tây thì người ta đặt tên cho ngày trăng tròn theo thời hạn của năm. Mặt Trăng đến quá sớm mà không có tên dân gian – được gọi là trăng xanh – để tính đúng thời hạn trong lần trăng sau. Lịch nhà nông định nghĩa từ trăng xanh là kỳ trăng tròn ” dư thừa ” xảy ra trong một mùa. Thông thường một mùa có ba lần trăng tròn, nhưng nếu một mùa có bốn lần trăng tròn thì lần trăng tròn thứ ba được gọi là trăng xanh. Lưu ý rằng mùa tại những vương quốc vùng vĩ độ ôn đới nói chung được coi là khởi đầu vào những ngày phân ( xuân phân, thu phân ) hay ngày chí ( hạ chí, đông chí ) nên trăng xanh theo cách hiểu này nếu xảy ra thì đều rơi vào khoảng chừng thời hạn xê dịch 1 tháng trước ngày chí / ngày phân.
 |
“Trăng xanh’ thì trăng có màu xanh không?
Trăng xanh là hiện tượng kỳ lạ xảy ra cứ 2,5 năm một lần. Đây là khái niệm chỉ trăng tròn lần hai trong một tháng dương lịch. Ngày trăng tròn tiên phong của tháng 1 năm nay là ngày 1/1. Trên thực tiễn, cái tên Trăng xanh không tương quan gì đến sắc tố của mặt trăng. Trong một số ít thời gian, trăng tròn hoàn toàn có thể mang màu đỏ nhạt. Trăng Xanh có nhiều tên như : Ngày trăng tròn cá tầm, Trăng bắp xanh, Trăng ngũ cốc và Trăng tròn đỏ … Tuy nhiên Mặt Trăng sẽ không thực sự có màu xanh. Trăng tròn sẽ tối và đỏ trong suốt quy trình nguyệt thực và hiện tượng kỳ lạ này còn được gọi là trăng máu. Trên quốc tế, người ta vẫn sử dụng thuật ngữ ” blue moon ” để chỉ trường hợp Mặt trăng thực sự biến thành màu xanh. Ví dụ như vào năm 1950 – 1951, người dân Thụy Điển và Canada đã được mục kích hiện tượng kỳ lạ này. Thời điểm ấy, 2 vương quốc đều xảy ra những vụ cháy rừng cực lớn, đẩy một lượng khói không nhỏ vào khí quyển. Các phân tử trong khói đã khiến cho ánh sáng đỏ và vàng bị tán sắc, tạo ra màu xanh cho Mặt trăng.
Các vụ núi lửa phun trào cũng có thể tạo ra trăng xanh. Tuy nhiên, đây là một hiện tượng cực hiếm, vì các phân tử trong khói, bụi cần phải đạt kích cỡ khá chuẩn xác mới tạo ra được hiện tượng này.
Chẳng hạn sau khi núi lửa Krakatoa ở Indonesia phun trào năm 1883, tro bụi bay vào không trung và những tầng cao hơn của khí quyển, trăng xanh đã được ghi nhận ở khắp quốc tế. Hiện tượng này lê dài đến 2 năm. Tro bụi núi lửa Krakatoa được lý giải là nguyên do dẫn đến trăng xanh. Một số đám mây bụi chứa đầy những hạt rộng khoảng chừng 1 micron ( một phần triệu của một mét ) – kích cỡ tương thích để phân tán can đảm và mạnh mẽ ánh sáng màu đỏ trong khi được cho phép những màu khác đi qua. Các chùm tia sáng mặt trăng trắng chiếu sáng qua những đám mây này trở thành màu xanh lam, đôi lúc có màu xanh lá cây. Trăng xanh sống sót nhiều năm sau sự phun trào núi lửa nói trên. Ngoài ra, người dân còn nhìn thấy Mặt trời màu tím hoa oải hương và những đám mây dạ quang. Theo nhà nghiên cứu núi lửa Scott Rowland của ĐH Hawaii, tro bụi cũng gây ra những cảnh hoàng hôn rực đỏ sôi động đến nỗi lính cứu hỏa được triệu tập để dập cháy hỏa hoạn ở Thành Phố New York, Poughkeepsie và New Haven ( Mỹ ). Nhiều núi lửa nhỏ hơn cũng đã biến Mặt trăng thành Mặt trăng xanh. Người ta đã thấy trăng xanh theo nghĩa đen vào năm 1983 sau khi núi lửa El Chichon ở Mexico phun trào. Ngoài ra, có nhiều báo cáo giải trình về trăng xanh Open do núi St. Helens hoạt động giải trí năm 1980 và núi Pinatubo hoạt động giải trí năm 1991.
“Trăng xanh” có liên quan đến ngày tận thế?
Người ta nói rằng, sự kỳ dị của mặt trăng khi nó chuyển sang màu xanh có sự ảnh hưởng tác động đến hệ thần kinh con người khiến họ mất trấn áp và có những hành vi như những người điên. Thậm chí, ở những nước phương Tây, người ta thường cho rằng, người sói Open ở lần trăng tròn thứ hai trong cùng một tháng. Khi khoa học chưa tăng trưởng, loài người đã biết sử dụng mặt trăng và những chòm sao như một công cụ để tiên đoán, dự liệu những biến cố của đất trời. Cho đến nay, những nhà khoa học không hề phủ nhận sự đúng mực của những “ công cụ ” này và nó đã trở thành một kinh nghiệm tay nghề dân gian được truyền tụng từ đời này sang đời khác. Thậm chí, người ta còn nhìn trăng để đoán được ngày tận thế, đại họa xảy ra với loài người. Từ xưa, con người đã ý niệm trăng máu và trăng xanh có tương quan trực tiếp đến đại họa của loài người. Các chuyên viên trường ĐH California, Mỹ phát hiện ra rằng, có một tác động ảnh hưởng giữa ánh sáng từ mặt trăng tới sức khỏe thể chất con người. Họ đưa ra lý giải là những ngày trăng tròn, ánh sáng của ánh trăng đã tác động ảnh hưởng đến giấc ngủ của con người, gây thực trạng thiếu ngủ và không ít đã tác động ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dẫn đến những thái độ, hành vi không bình thường. Tuy nhiên, đó chỉ là một ảnh hưởng tác động nhỏ không hề dẫn đến người phát điên hay ma sói Open như truyền thuyết thần thoại.
Các nhà khoa học cũng đã khẳng định, không có bất cứ bằng chứng nào cho thấy trăng xanh gây hiện tượng bất thường cho con người. Cũng không hề có chuyện trăng xanh ảnh hưởng tới bệnh tật của con người như những lời đồn đoán trên mạng xã hội rằng hiện tượng kỳ thú hiếm gặp này sẽ khiến người phát điên.
Đỗ Hợp ( t / h )
