Quản lý chất thải công nghiệp nguy hại ở Việt Nam: Hiện trạng và định hướng công nghệ xử lý – Pháp Luật Môi Trường Điện Tử

Ngành công nghiệp tăng trưởng dẫn tới lượng chất thải rắn công nghiệp ở nước ta những năm gần đây phát sinh rất lớn, trong đó có chất thải nguy cơ tiềm ẩn. Vấn đề chính của quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn ở Nước Ta là thiếu những công nghệ tiên tiến tương thích .

Theo báo cáo giải trình của Bộ kế hoạch và Đầu tư, tính đến năm 2019, toàn nước có 335 khu công nghiệp / khu chế xuất tập trung chuyên sâu, trong đó có 256 khu công nghiệp hiện đang hoạt động giải trí với nhiều ngành khác nhau. Cùng với sự tăng trưởng công nghiệp, mức độ tăng trưởng kinh tế tài chính ngày càng cao và song hành với điều này, khối lượng chất thải công nghiệp, trong đó có chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn cũng ngày càng ngày càng tăng .

Những CTNH nổi bật phát sinh từ những hoạt động giải trí công nghiệp gồm có : Axít và kiềm, dung dịch xianua và những hợp chất xianua ; những loại dung môi đã được halogen-hoá hoặc không được halogen hóa, cặn sắt kẽm kim loại nặng từ trạm giải quyết và xử lý nước thải công nghiệp … .
Việc quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn ( CTNH ) ở Nước Ta, trong đó có chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn được lao lý đơn cử như sau : Trách nhiệm quản lý chất thải thuộc về cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quản lý CTNH và những tổ chức triển khai, cá thể có tương quan. Các cơ quan Nhà nước có nghĩa vụ và trách nhiệm quản lý CTNH trong khoanh vùng phạm vi công dụng luật định ; Các tổ chức triển khai, cá thể có nghĩa vụ và trách nhiệm quản lý CTNH là những chủ thể có những hoạt động giải trí tương quan trực tiếp đến CTNH như : chủ nguồn thải, chủ thu gom, luân chuyển, giải quyết và xử lý, tiêu hủy ; Giảm thiểu chất thải tại nguồn là những giải pháp được ưu tiên số một trong hoạt động giải trí quản lý CTNH theo xu thế kế hoạch chung của Quốc gia .

Việc nghiên cứu khối lượng chất thải, thành phần CTNH phát sinh sẽ góp phần giúp các cơ quan quản lý nhà nước kịp thời có những chính sách phù hợp nhằm giảm thiểu các tác động không mong muốn tới môi trường và tận thu các giá trị từ chất thải, giảm sự khai thác tài nguyên thiên nhiên thông qua các công nghệ tái chế CTNH công nghiệp trong tương lai.

Khối lượng phát sinh chất thải rắn từ hoạt động công nghiệp

Chất thải rắn công nghiệp gồm có lượng chất thải rắn ( CTR ) phát sinh từ những khu công nghiệp ( KCN ), cụm công nghiệp ( CCN ) và những cơ sở sản xuất nằm ngoài KCN. Số lượng những cơ sở độc lập nằm rải rác, có số lượng khá lớn. Tuy nhiên, lượng CTR này chưa được thống kê khá đầy đủ, đặc biệt quan trọng so với những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, nằm xen lẫn trong khu dân cư .
Chất thải rắn phát sinh từ những KCN gồm có CTR hoạt động và sinh hoạt và CTR công nghiệp, lượng CTR phát sinh từ những KCN phụ thuộc vào vào diện tích quy hoạnh cho thuê, diện tích quy hoạnh sử dụng ; đặc thù và mô hình công nghiệp của KCN. Tính chất và mức độ phát thải trên đơn vị chức năng diện tích quy hoạnh KCN hiện tại chưa không thay đổi do tỷ suất lấp đầy còn thấp, quy mô và đặc thù của những mô hình doanh nghiệp vẫn đang có dịch chuyển lớn .
Ngành công nghiệp tăng trưởng dẫn tới lượng CTR công nghiệp ở nước ta những năm gần đây phát sinh rất lớn, đặc biệt quan trọng là ở những vùng có ngành công nghiệp tăng trưởng như TP.HN, Quảng Ninh, Thành Phố Hải Dương, thành phố Hồ Chí Minh, Tỉnh Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu … Riêng Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm năm nay có khối lượng CTR công nghiệp ước phát sinh khoảng chừng 1.500 – 2.000 tấn / ngày từ hơn 2000 xí nghiệp sản xuất lớn và khoảng chừng 10.000 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, nằm trong và ngoài những khu chiết xuất KCX – KCN và CCN ; tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũng phát sinh lượng lớn CTR thường thì khoảng chừng 1.000 tấn / ngày, đa phần là xỉ thép, tạp chất từ phế liệu thép nhập khẩu, xỉ than đá, bùn thải từ mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải …
Các số liệu về chất thải rắn công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn phát sinh đa phần được xác nhận trải qua hoạt động giải trí thu gom chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn phát sinh trên toàn nước hiện từ báo cáo giải trình quản lý CTNH định kỳ của những sở tài nguyên và môi trường tự nhiên những tỉnh, thành phố tổng hợp từ những chủ ngồn thải báo cáo giải trình hàng năm. Bảng 1 trình diễn khối lượng chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn được thu gom và giải quyết và xử lý trong quy trình tiến độ từ năm ngoái đến 2020 .
Bảng 1. Khối lượng chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn được thu gom và giải quyết và xử lý trong tiến trình từ năm ngoái đến 2020 .

Hiện nay, phần lớn những chủ nguồn thải có phát sinh lượng CTNH lớn hàng năm đều đã ĐK và được cấp Sổ ĐK chủ nguồn thải CTNH. Lượng CTNH phát sinh từ những chủ nguồn thải này đều đã được thu gom và đưa đến những cơ sở đã cấp phép để giải quyết và xử lý. Một phần lượng CTNH phát sinh từ những nguồn thải khác được giải quyết và xử lý bởi chính những chủ nguồn thải ( bằng những khu công trình bảo vệ môi trường tự nhiên tại cơ sở ), bởi những cơ sở xử lý do địa phương cấp phép hoặc được xuất khẩu ra quốc tế để giải quyết và xử lý, tái chế. Một số CTNH đặc trưng ( ví dụ như chất thải có chứa PCB ) do chưa có công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý tương thích thì hiện đang được lưu giữ tại nơi phát sinh. Hiện nay, chỉ có Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Siam City Cement Nước Ta ( trước kia là Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Xi măng Holcim Nước Ta ) được cấp phép giải quyết và xử lý chất thải có chứa PCB .
Nhìn chung lượng CTNH phát sinh tại hầu hết những chủ nguồn thải lớn đều đã được quản lý đúng theo những lao lý hiện hành. Tuy nhiên, lượng CTNH phát sinh tại những chủ nguồn thải nhỏ hoặc tại những vùng sâu, vùng xa chỉ một phần được thu gom, giải quyết và xử lý ; số còn lại được lưu giữ tại chỗ, một phần được những cơ sở giải quyết và xử lý, tái chế không phép ( đa phần tại những làng nghề ) thu gom, tái chế chưa bảo vệ nhu yếu về thiên nhiên và môi trường hoặc thậm chí còn bị đổ lẫn vào chất thải hoạt động và sinh hoạt và chôn lấp chung tại bãi chôn lấp chất thải hoạt động và sinh hoạt .
Ở 1 số ít thành phố lớn như TP. Hà Nội việc quản lý những hoạt động giải trí phát sinh và thu gom chất thải nguy cơ tiềm ẩn ( CTNH ) nói chung và chất thải công nghiệp ( CTCN ) nguy cơ tiềm ẩn nói riêng do sở tài nguyên và môi trường tự nhiên thành phố chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Theo báo cáo giải trình năm 2020, lúc bấy giờ trên địa phận thành phố TP.HN có 1 khu công nghệ cao, 9 khu công nghiệp, 1 khu khu vui chơi giải trí công viên CNTT và 43 cụm công nghiệp đang hoạt động giải trí và những bên ngoài khu, cụm công nghiệp. Bảng 2 trình diễn thống kê số liệu chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn trên địa phận thành phố từ năm ngoái – 2018. Thông qua biểu 2 tất cả chúng ta thấy tỷ suất chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn ở nước ta đã được thug om, giải quyết và xử lý đạt 99 % .
Biểu 2. Tổng lượng chất thải nguy cơ tiềm ẩn phát sinh đã thống kê được theo báo cáo giải trình quản lý CTNH của những chủ nguồn thải

Thực tiễn công tác quản lý chất thải công nghiệp nguy hại ở Việt Nam

Khung pháp lý trong quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn
Một số văn bản chính tương quan tới quản lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn của nước ta gồm có :
Luật Bảo vệ Môi trường và Nghị định số 38/2015 / NĐ-CP ngày 24/4/2015 của nhà nước về quản lý chất thải và phế liệu đã chỉ rõ : Chủ nguồn thải CTNH phải ĐK với sở tài nguyên và thiên nhiên và môi trường và phải chuyển giao chất thải cho người quản lý và vận hành cơ sở giải quyết và xử lý được cấp phép. Người quản lý và vận hành cơ sở giải quyết và xử lý CTNH ( gồm có cả cơ sở tái chế ) phải nộp đơn xin cấp phép hành nghề cho Bộ Tài nguyên và Môi trường .
Thông tư số 36/2015 / TT-BTNMT, ngày 30/6 / năm ngoái của Bộ Tài nguyên và Môi trường về Quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn gồm 6 Chương, 36 Điều, 9 Phụ lục. Tài liệu này gồm có hạng mục chất thải nguy cơ tiềm ẩn và những nhu yếu kỹ thuật, quy trình tiến độ quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn, thủ tục ĐK chủ nguồn thải chất thải nguy cơ tiềm ẩn ; trình tự, thủ tục cấp, cấp lại, kiểm soát và điều chỉnh Giấy phép giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn .
Quyết định số 16/2015 / QĐ-TTg ngày 22/5/2015 của Thủ tướng nhà nước về tịch thu, giải quyết và xử lý mẫu sản phẩm thải bỏ ;
Một số những quy chuẩn kỹ thuật khác : Theo pháp luật tại những văn bản quy phạm pháp luật về quản lý CTNH nêu trên, CTNH được quản lý ngặt nghèo từ khâu phát sinh, thu gom, lưu giữ, luân chuyển và giải quyết và xử lý, thiêu hủy sau cuối, đơn cử như sau :
Chủ nguồn thải CTNH có nghĩa vụ và trách nhiệm ĐK với Sở Tài nguyên và Môi trường địa phương nơi có cơ sở phát sinh CTNH gồm có cả nội dung ĐK việc tự tái sử dụng hoặc tái chế, giải quyết và xử lý trong khuôn viên cơ sở phát sinh chất thải ( nếu có ) để được cấp Sổ ĐK chủ nguồn thải CTNH ; phải chuyển giao CTNH với tổ chức triển khai, cá thể có giấy phép tương thích và sử dụng chứng từ CTNH mỗi lần chuyển giao CTNH ; phải update thông tin về chất thải bằng báo cáo giải trình quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn định kỳ .
Các cơ sở giải quyết và xử lý CTNH phải được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp Giấy phép giải quyết và xử lý CTNH. Theo lao lý lúc bấy giờ, hoạt động giải trí thu gom, luân chuyển CTNH không được cấp phép riêng mà được tích hợp vào trong Giấy phép giải quyết và xử lý CTNH .
Công nghệ giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn
Việc vận dụng công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn ở Nước Ta đã có sự biến hóa rõ ràng trong những năm gần đây tập trung chuyên sâu vào giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn. Tuy nhiên, xét trên bình diện quốc tế còn có quy mô tương đối nhỏ lẻ ; chưa có công nghệ tiên tiến để giải quyết và xử lý 1 số ít loại chất thải hoặc chưa tập trung chuyên sâu góp vốn đầu tư công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý, tái chế so với chất thải ít có giá trị tái chế. Một số lượi hình công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn được bộc lộ trong bảng 3 .
Bảng 3. Công nghệ giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn hiện đang vận dụng ở Nước Ta

Các yếu tố chính của quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn ở Nước Ta là thiếu những công nghệ tiên tiến tương thích. Mặc dù công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn đã có 1 số ít chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn ở quy mô khá nhỏ .
Chưa có công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý một số ít loại chất thải hoặc chưa tập trung chuyên sâu góp vốn đầu tư công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý, tái chế so với chất thải ít có giá trị tái chế .
Về vốn, hầu hết những khu công trình giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn do tư nhân góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng ( chiếm 97 % ). Sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của những doanh nghiệp tư nhân hoạt động giải trí theo cơ chế thị trường khiến hoạt động giải trí quản lý chất thải có tính cạnh tranh đối đầu cao và ngày càng được góp vốn đầu tư chuyên nghiệp và bài bản .

Định hướng công nghệ xử lý chất thải công nghiệp nguy hại trong những năm tới

Theo Quyết định số 491 / QĐ-TTg năm 2018 phê duyệt kiểm soát và điều chỉnh Chiến lược vương quốc về quản lý chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 của Thủ tướng nhà nước :
Đến năm 2025 : 100 % tổng lượng chất thải rắn nguy cơ tiềm ẩn phát sinh phải được thu gom, luân chuyển và giải quyết và xử lý cung ứng nhu yếu về bảo vệ thiên nhiên và môi trường. Định hướng công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn được yêu cầu như trên hình dưới đây :
Định hướng công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn trong những năm tới
Các mô hình công nghệ tiên tiến yêu cầu sẽ được triển khai trong những khu công nghiệp tái chế chất thải và tạo thời cơ cho ngành công nghiệp tái chế chất thải được tăng trưởng .
Song hành với tăng trưởng công nghiệp tái chế, đề xuất kiến nghị với nhà nước có những chủ trương mới nhằm mục đích khuyến khích những tổ chức triển khai, cá thể góp vốn đầu tư vào nghành nghề dịch vụ tái chế, tái sử dụng và tịch thu nguồn năng lượng từ chất thải rắn, chất thải nguy cơ tiềm ẩn, tăng cường tái chế và tái sử dụng chất thải nguy cơ tiềm ẩn đồng thời tăng nhanh hợp tác công tư ( PPP ) trong nghành giải quyết và xử lý, tái chế chất thải nguy cơ tiềm ẩn nói riêng và chất thải rắn .

Trần Hoài Lê
Khoa kỹ thuật môi trường, Đại học Xây dựng Hà Nội 
Nguyễn Thế Hùng
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình CTN 
và môi trường thành phố Hà Nội
Nguyễn Thị Kim Thái
Viện Môi trường đô thị và Công nghiệp
Hiệp hội Môi trường đô thị và KCN Việt Nam

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 ) Ban quản lý những khu công nghiệp TP. Hà Nội ( 2017 – 2020 ) – Báo cáo hằng năm ;
2 ) Bộ Kế hoạch và góp vốn đầu tư ( 2019 ), Báo cáo hằng năm ;
3 ) Bộ Tài nguyên và Môi trường ( 2019 ) – Báo cáo tình hình quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn năm 2018 ;

4) Bộ Tài nguyên và Môi trường (2021) Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia – Giai đoạn 2016-2020;

5 ) Trần Hoài Lê, Nguyễn Thế Hùng ( năm nay ) – Báo cáo khảo sát và nghiên cứu và phân tích chất thải nguy cơ tiềm ẩn từ bùn cặn giải quyết và xử lý nước thải ngành công nghiệp cơ khí tại TP. Hà Nội ;
6 ) Trần Hoài Lê, Nguyễn Thế Hùng, Nguyễn Thị Kim Thái ( 2021 ) Quản lý chất thải công nghiệp nguy cơ tiềm ẩn ở Nước Ta – Họp Báo Hội nghị quốc tế về quản lý chất thải và kinh tế tài chính tuần hoàn ( trực tuyến ) ;
7 ) Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hà Nội ( 2019 ) Đề án Quản lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn cho thành phố TP. Hà Nội đến 2025 .

Source: https://vvc.vn
Category : Môi trường