MT&XH – Ngày nay, vấn đề ô nhiễm môi trường đã và đang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn ở Việt Nam. Trên các phương tiện thông tin đại chúng hằng ngày, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh, những thông tin về việc môi trường bị ô nhiễm. Bất chấp những lời kêu gọi bảo vệ môi trường, tình trạng ô nhiễm nước càng lúc càng trở nên trầm trọng. Điều này khiến mọi người ai cũng phải suy nghĩ…
Ô nhiễm môi trường nước tại đô thị
Hiện nay ở Việt Nam, mặc dầu những cấp, những ngành đã có nhiều nỗ lực trong việc thực thi chủ trương và pháp lý về bảo vệ môi trường, nhưng thực trạng ô nhiễm nước là yếu tố rất đáng quan ngại. Tốc độ công nghiệp hoá và đô thị hoá khá nhanh và sự ngày càng tăng dân số gây áp lực đè nén ngày càng nặng nề so với tài nguyên nước trong vùng chủ quyền lãnh thổ .
Môi trường nước ở nhiều đô thị, khu công nghiệp và làng nghề ngày càng bị ô nhiễm bởi nước thải, khí thải và chất thải rắn. Ở các thành phố lớn, hàng trăm cơ sở sản xuất công nghiệp đang gây ô nhiễm môi trường nước do không có công trình và thiết bị xử lý chất thải.
Ô nhiễm nước do sản xuất công nghiệp là rất nặng. Ví dụ : ở ngành công nghiệp dệt may, ngành công nghiệp giấy và bột giấy, nước thải thường có độ pH trung bình từ 9-11 ; chỉ số nhu yếu ô xy sinh hoá ( BOD ), nhu yếu ô xy hoá học ( COD ) hoàn toàn có thể lên đến 700 mg / 1 và 2.500 mg / 1 ; hàm lượng chất rắn lơ lửng … cao gấp nhiều lần số lượng giới hạn được cho phép. Hàm lượng nước thải của những ngành này có chứa xyanua ( CN – ) vượt đến 84 lần, H2S vượt 4,2 lần, hàm lượng NH3 vượt 84 lần tiêu chuẩn được cho phép nên đã gây ô nhiễm nặng nề những nguồn nước mặt trong vùng dân cư .Mức độ ô nhiễm nước ở những khu công nghiệp, khu công nghiệp, cụm công nghiệp tập trung chuyên sâu là rất lớn. Tại cụm công nghiệp Tham Lương, thành phố Hồ Chí Minh, nguồn nước bị nhiễm bẩn bởi nước thải công nghiệp với tổng lượng nước thải ước tính 500.000 m3 / ngày từ những nhà máy sản xuất giấy, bột giặt, nhuộm, dệt .Tại thành phố Thái Nguyên, nước thải công nghiệp thải ra từ những cơ sở sản xuất giấy, luyện gang thép, luyện kim màu, khai thác than ; về mùa cạn tổng lượng nước thải khu vực thành phố Thái Nguyên chiếm khoảng chừng 15 % lưu lượng sông Cầu ; nước thải từ sản xuất giấy có pH từ 8,4 – 9 và hàm lượng NH4 là 4 mg / 1, hàm lượng chất hữu cơ cao, nước thải có màu nâu, mùi không dễ chịu …Một số làng nghề sắt thép, đúc đồng, nhôm, chì, giấy, dệt nhuộm ở TP Bắc Ninh cho thấy có lượng nước thải hàng ngàn m3 / ngày không qua giải quyết và xử lý, gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường trong khu vực .
Thực trạng ô nhiễm môi trường nước ở Việt Nam lúc bấy giờ ( Ảnh : internet )Tình trạng ô nhiễm nước ở những đô thị thấy rõ nhất là ở thành phố TP.HN và thành phố Hồ Chí Minh. Ở những thành phố này, nước thải hoạt động và sinh hoạt không có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý tập trung chuyên sâu mà trực tiếp xả ra nguồn tiếp đón ( sông, hồ, kênh, mương ). Mặt khác, còn rất nhiều cơ sở sản xuất không giải quyết và xử lý nước thải, phần nhiều những bệnh viện và cơ sở y tế lớn chưa có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải ; một lượng rác thải rắn lớn trong thành phố không thu gom hết được … là những nguồn quan trọng gây ra ô nhiễm nước .Hiện nay, mức độ ô nhiễm trong những kênh, sông, hồ ở những thành phố lớn là rất nặng. Thành phố Thành Phố Hà Nội, tổng lượng nước thải của thành phố lên tới 300.000 – 400.000 m3 / ngày ; hiện mới chỉ có 5/31 bệnh viện có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải, chiếm 25 % lượng nước thải bệnh viện ; 36/400 cơ sở sản xuất có giải quyết và xử lý nước thải ; lượng rác thải hoạt động và sinh hoạt chưa được thu gom khoảng chừng 1.200 m3 / ngày đang xả vào những khu đất ven những hồ, kênh, mương trong nội thành của thành phố ; chỉ số BOD, oxy hoà tan, những chất NH4, NO2, NO3 ở những sông, hồ, mương nội thành của thành phố đều vượt quá lao lý được cho phép .Thành phố Hồ Chí Minh thì lượng rác thải lên tới gần 4.000 tấn / ngày ; chỉ có 24/142 cơ sở y tế lớn là có giải quyết và xử lý nước thải ; khoảng chừng 3.000 cơ sở sản xuất gây ô nhiễm thuộc diện phải sơ tán .
Không chỉ ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh mà ở các đô thị khác như Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Nam Định, Hải Dương… nước thải sinh hoạt cũng không được xử lý độ ô nhiễm nguồn nước nơi tiếp nhận nước thải đều vượt quá tiểu chuẩn cho phép (TCCP), các thông số chất lơ lửng (SS), BOD; COD; Ô xy hoà tan (DO) đều vượt từ 5-10 lần, thậm chí 20 lần TCCP.
Ô nhiễm môi trường nước tại khu vực nông thôn
Về thực trạng ô nhiễm nước ở nông thôn và khu vực sản xuất nông nghiệp, lúc bấy giờ Việt Nam có gần 76 % dân số đang sinh sống ở nông thôn là nơi hạ tầng còn lỗi thời, hầu hết những chất thải của con người và gia súc không được giải quyết và xử lý nên thấm xuống đất hoặc bị rửa trôi, làm cho thực trạng ô nhiễm nguồn nước về mặt hữu cơ và vi sinh vật ngày càng cao .Theo báo cáo giải trình của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số vi trùng Feca coliform trung bình đổi khác từ 1.500 – 3.500 MNP / 100 ml ở những vùng ven sông Tiền và sông Hậu, tăng lên tới 3800 – 12.500 MNP / 100ML ở những kênh tưới tiêu. Trong sản xuất nông nghiệp, do lạm dụng những loại thuốc bảo vệ thực vật, những nguồn nước ở sông, hồ, kênh, mương bị ô nhiễm, tác động ảnh hưởng lớn đến môi trường nước và sức khoẻ nhân dân .Theo thống kê của Bộ Thuỷ sản, tổng diện tích quy hoạnh mặt nước sử dụng cho nuôi trồng thuỷ sản đến năm 2001 của cả nước là 751.999 ha. Do nuôi trồng thuỷ sản ồ ạt, thiếu quy hoạch, không tuân theo quy trình tiến độ kỹ thuật nên đã gây nhiều tác động ảnh hưởng xấu đi tới môi trường nước .Cùng với việc sử dụng nhiều và không đúng cách những loại hoá chất trong nuôi trồng thuỷ sản, thì những thức ăn dư lắng xuống đáy ao, hồ, lòng sông làm cho môi trường nước bị ô nhiễm những chất hữu cơ, làm tăng trưởng 1 số ít loài sinh vật gây bệnh và Open 1 số ít tảo độc ; thậm chí còn đã có tín hiệu Open thuỷ triều đỏ ở một số ít vùng ven biển Việt Nam .
Nguyên nhân ô nhiễm môi trường nước
Có nhiều nguyên do khách quan và chủ quan dẫn đến thực trạng ô nhiễm môi trường nước, như sự ngày càng tăng dân số, mặt trái của quy trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hạ tầng yếu kém, lỗi thời : nhận thức của người dân về yếu tố môi trường còn chưa cao …Đáng quan tâm là sự chưa ổn trong hoạt động giải trí quản trị, bảo vệ môi trường. Nhận thức của nhiều cấp chính quyền sở tại, cơ quan quản trị, tổ chức triển khai và cá thể có nghĩa vụ và trách nhiệm về trách nhiệm bảo vệ môi trường nước chưa thâm thúy và rất đầy đủ ; chưa thấy rõ ô nhiễm môi trường nước là loại ô nhiễm gây nguy hại trực tiếp, hàng ngày và khó khắc phục so với đời sống con người cũng như sự tăng trưởng vững chắc của quốc gia .
Các quy định về quản lý và bảo vệ môi trường nước còn thiếu (chẳng hạn như chưa có các quy định và quy trình kỹ thuật phục vụ cho công tác quản lý và bảo vệ nguồn nước).
Cơ chế phân công và phối hợp giữa những cơ quan, những ngành và địa phương chưa đồng nhất, còn chồng chéo, chưa pháp luật nghĩa vụ và trách nhiệm rõ ràng. Chưa có kế hoạch, quy hoạch khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước theo lưu vực và những vùng chủ quyền lãnh thổ lớn. Chưa có những lao lý hài hòa và hợp lý trong việc góp phần kinh tế tài chính để quản trị và bảo vệ môi trường nước, gây nên thực trạng thiếu vắng kinh tế tài chính, thu không đủ chi cho bảo vệ môi trường nước. Chi tiêu góp vốn đầu tư cho bảo vệ môi trường nước còn rất thấp ( một số ít nước ASEAN đã góp vốn đầu tư ngân sách cho bảo vệ môi trường là 1 % GDP, còn ở Việt Nam mới chỉ đạt 0,1 % ) .Các chương trình giáo dục hội đồng về môi trường nói chung và môi trường nước nói riêng còn quá ít. Đội ngũ cán bộ quản trị môi trường nước còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng ( Hiện nay ở Việt Nam trung bình có khoảng chừng 3 cán bộ quản trị môi trường / 1 triệu dân, trong khi đó ở 1 số ít nước ASEAN trung bình là 70 người / 1 triệu dân ) .
T/H
