Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường biển đảo tại Việt Nam
Đồng Xuân – Chủ nhật, 26/09/2021 16 : 34 ( GMT + 7 )
Môi trường biển đảo của nước ta đang ngày càng bị ô nhiễm. Tình trạng đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, song đều là do tác động của con người.
Theo Báo cáo thực trạng môi trường tự nhiên biển và hải đảo tiến trình năm nay – 2020 của Tổng cục Biển và Hải đảo Nước Ta thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường ), 28 tỉnh, thành phố thường trực TW của nước ta có biển với tổng dân số khoảng chừng 51 triệu người, tỷ lệ dân số là 354 người / km2, cao hơn trung bình cả nước 1,9 lần, vận tốc ngày càng tăng dân số khoảng chừng 0,91 % / năm. Các hoạt động giải trí của con người dẫn đến ngày càng tăng chất thải, ảnh hưởng tác động đến thiên nhiên và môi trường những khu vực ven biển, những vùng biển và hải đảo .
Ô nhiễm môi trường biển đảo nước ta đang ngày càng nghiêm trọng. Ảnh: St
Tác động của việc khai thác du lịch
Đặc thù hoạt động giải trí du lịch ở nước ta có chu kỳ luân hồi mùa vụ, du lịch biển đa phần tập trung chuyên sâu vào mùa hè, lượng hành khách tập trung chuyên sâu đông vào một thời gian làm quá tải mạng lưới hệ thống thu gom rác thải, nước thải … gây ô nhiễm môi trường tự nhiên .Hoạt động du lịch và dịch vụ biển không chỉ gây áp lực đè nén lên hạ tầng đô thị mà còn ảnh hưởng tác động lên khoảng trống của những đô thị ven biển. Chỉ tính riêng lượng chất thải phát sinh từ những tàu du lịch trên vịnh Bắc Bộ đã ở mức trung bình 11,3 kg rác thải / tàu / ngày đêm. Hiện nay, qua khảo sát những tàu du lịch biển trên vịnh Bắc Bộ cho thấy, có tới 77 % số tàu thải chất thải trực tiếp ra vịnh, chỉ có 20 % số tàu mang chất thải vào bờ để giải quyết và xử lý .
Quá trình đô thị hoá
Sự ngày càng tăng dân số, quy trình đô thị hóa ở những khu vực ven biển và những tác động ảnh hưởng của con người so với môi trường tự nhiên được bộc lộ rõ qua thống kê lượng nước thải hoạt động và sinh hoạt tại những đô thị ven biển. Ước tính, tại những khu vực ven biển, lượng nước thải phát sinh sẽ vào tầm 122 – 163 triệu m3 / ngày, đây là một sức ép lớn đến môi trường tự nhiên biển .Nước thải hoạt động và sinh hoạt có chứa hàm lượng những chất hữu cơ, hợp chất chứa nitơ, chất rắn lơ lửng, những thành phần vô cơ, vi sinh vật, vi trùng gây bệnh khác … nếu không được quản trị, trấn áp sẽ gây ảnh hưởng tác động đến chất lượng thiên nhiên và môi trường nước biển ven bờ .Tại huyện hòn đảo Đảo Cô Tô ( tỉnh Quảng Ninh ), theo ước tính, mỗi ngày lượng rác thải hoạt động và sinh hoạt phát sinh khoảng chừng 8 – 10 tấn, hầu hết là chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt. Lượng rác thải thu gom trên huyện hòn đảo này hiện mới đạt mức 6 – 8 tấn / ngày, trong đó phần đông là rác thải hoạt động và sinh hoạt. Nguồn rác thải từ những hộ mái ấm gia đình, chợ, khách sạn … được tập trung về bãi rác Voòng Xi ( thuộc khu 4, thị xã Đảo Cô Tô ) để chôn lấp. Số rác thải trên hầu hết mới được thu gom tập trung chuyên sâu ở những tuyến đường TT thị xã. Trong khi đó, 1 số ít khu vực như xã Thanh Lân, Đồng Tiến và những bờ biển có đông khách du lịch, việc thu gom rác thải lại rất hạn chế .
Tại huyện đảo Cát Bà – Thành phố Hải Phòng, lượng chất thải chủ yếu tập trung từ hai nguồn là dân cư trên đảo và hoạt động du lịch. Trung bình mỗi ngày đảo Cát Bà phát sinh 58,6 m3 chất thải rắn các loại, thu gom được khoảng 40,74 m3 (chiếm 71%). Trong đó, rác thải phát sinh do hoạt động sinh hoạt, thương mại du lịch chiếm 80 – 85%; rác thải xây dựng, chế biến nuôi trồng thủy sản chiếm 10 – 13%, rác thải y tế khoảng 3 – 5%, các loại khác chiếm khoảng 0,7 – 1,2%.
Ô nhiễm do hoạt động công nghiệp
Theo thống kê của Tổng cục Biển và Hải đảo Nước Ta, chất thải từ hoạt động giải trí công nghiệp tác động ảnh hưởng đáng kể đến môi trường tự nhiên biển, làm suy giảm chất lượng thủy hải sản và một số ít loài sinh vật biển khác, làm nước biển nhiễm độc, đặc biệt quan trọng tại những vịnh và khu vực cửa sông nước ta .Tình trạng ô nhiễm chất hữu cơ, dầu mỡ đang diễn ra ở mức khá cao và vượt mức được cho phép ở gần những khu du lịch, khu đông dân cư trải dài từ Bắc vào Nam, đặc biệt quan trọng là vùng cửa sông tại những tỉnh, thành phố phía Bắc và dọc theo ven biển Đồng bằng sông Cửu Long .Hoạt động khai thác tài nguyên biển, vận tải biển với quy mô khoảng chừng 272 bến cảng biển đang hoạt động giải trí với tổng hiệu suất trên 550 triệu tấn / năm. Ngoài nước thải có chứa dầu với khối lượng lớn, trung bình mỗi năm hoạt động giải trí này phát sinh khoảng chừng 5.600 tấn rác thải dầu khí, trên 15.000 tấn dầu mỡ trôi nổi, trong đó 23 – 30 % là chất thải rắn nguy cơ tiềm ẩn chưa được giải quyết và xử lý .Hoạt động nuôi trồng thủy hải sản làm tăng đáng kể lượng chất thải, đa phần là từ phân bón và thức ăn. Với tổng diện tích quy hoạnh nuôi tôm là hơn 600.000 ha trên cả nước, hằng năm, gần 3 triệu tấn chất thải rắn thải ra thiên nhiên và môi trường .Theo thống kê chưa vừa đủ từ năm 1989 đến nay, cả nước có hơn 100 vụ tràn dầu do tai nạn thương tâm hàng hải, tràn ra biển từ vài chục đến hàng trăm tấn dầu .Ngoài những sự cố tràn dầu trên biển, thực trạng xả nước thải chưa qua giải quyết và xử lý xuống môi trường tự nhiên nước biển ven bờ đã gây hậu quả nghiêm. Điển hình là sự cố thiên nhiên và môi trường biển do Công ty Trách nhiệm hữu hạn gang thép Hưng Nghiệp Formosa thành phố Hà Tĩnh gây ra khiến món ăn hải sản chết không bình thường tại 1 số ít tỉnh miền Trung, đặc biệt quan trọng tại 4 tỉnh miền Trung là TP Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế xảy ra vào đầu tháng 4/2016, để lại hậu quả rất nghiêm trọng trên nhiều phương diện, nghành nghề dịch vụ, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế tài chính quốc gia .Sự cố tràn dầu gây ảnh hướng xấu đến hệ sinh thái biển, đặc biệt quan trọng là hệ sinh thái rừng ngập mặn, cỏ biển, vùng triều bãi cát, đàm phá và những rạn sinh vật biển. Ô nhiễm dầu làm giảm sức chống đỡ, tính linh động và năng lực Phục hồi của những hệ sinh thái. Khi cháy loang trên mặt nước, dầu tạo thành váng và bị đổi khác đặc thù. Hàm lượng dầu trong nước tăng, những màng dầu làm giảm năng lực trao đổi ôxy giữa không khí và nước, dầu tràn chứa độc tố làm tổn thương hệ sinh thái .
Ô nhiễm rác thải nhựa đại dương
Một áp lực lớn khác đối với môi trường biển là tình trạng rác thải nhựa đại dương đang là vấn đề nóng trên toàn cầu, đặc biệt tại các quốc gia ven biển như Việt Nam. Chất thải nhựa đại dương trở thành mối nguy lớn cho môi trường biển bởi có số lượng lớn, đặc tính khó phân hủy trong môi trường biển và khả năng di chuyển xa. Tính trung bình, mỗi km2 mặt nước đại dương trên thế giới hiện nay chứa từ 13.000 đến 18.000 mẫu rác thải nhựa, 70% rác thải nhựa ở biển sẽ chìm xuống đáy biển và phá hoại các hoạt động sống ở đáy biển.
Công tác bảo vệ môi trường biển vẫn còn nhiều khó khăn
Theo TS.Tạ Đình Thi – Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Nước Ta, công tác làm việc bảo vệ thiên nhiên và môi trường biển vẫn còn nhiều khó khăn vất vả, trước hết là do nhận thức và nghĩa vụ và trách nhiệm về bảo vệ môi trường tự nhiên biển của một bộ phận người dân còn hạn chế. Tư duy tăng trưởng xem trọng những yếu tố kinh tế tài chính, tăng trưởng thời gian ngắn hơn những yếu tố môi trường tự nhiên, coi trọng quyền lợi trước mắt hơn quyền lợi và hệ quả lâu bền hơn. Cơ cấu tổ chức triển khai trong công tác làm việc quản trị biển và hải đảo tại những địa phương chưa có sự thống nhất .Bên cạnh đó, những lao lý pháp lý, đặc biệt quan trọng là những chế tài về xử phạt vi phạm hành chính trong nghành nghề dịch vụ tài nguyên, thiên nhiên và môi trường biển và lao lý về lấn biển đang trong quy trình kiến thiết xây dựng. Lực lượng thanh tra chuyên ngành về quản trị tổng hợp tài nguyên, bảo vệ thiên nhiên và môi trường biển và hải đảo chưa có dẫn đến công tác làm việc giám sát việc thực thi những lao lý bảo vệ môi trường tự nhiên biển còn hạn chế .
