Khái niệm ô nhiễm môi trường biển là gì theo góc nhìn pháp lý quốc tế ? Sự thiết yếu của việc hợp tác quốc tế trong bảo vệ ô nhiễm môi trường biển ?
1. Ô nhiễm môi trường biển là gì?
Dưới góc nhìn pháp lý quốc tế, có ba định nghĩa tiêu biểu vượt trội về ô nhiễm môi trường biển :
Thứ nhất, định nghĩa được Nhóm chuyên gia về các khía cạnh khoa học của ô nhiễm biển (Joint Group of Experts on the Scientific Aspects of Marine Pollution – GESAMP) đưa ra định nghĩa về ô nhiễm môi trường biển, “ô nhiễm môi trường biển là việc con người, trực tiếp hoặc gián tiếp, đưa các chất độc hại vào môi trường biển (bao gồm cả cửa sông) ảnh hưởng đến tài nguyên sinh vật, gây ra mối nguy hại đối với sức khoẻ con người, gây cản trở cho các hoạt động trên biển bao gồm đánh bắt hải sản, suy giảm chất lượng sử dụng nước biển và các hoạt động khác” [53, tr.5]. Đây được xem là định nghĩa đầu tiên trên thế giới về ô nhiễm môi trường biển.
Thứ hai, Theo khoản 4 Điều 1 UNCLOS, “ Ô nhiễm môi trường biển là việc con người trực tiếp hoặc gián tiếp đưa những vật liệu hoặc nguồn năng lượng vào môi trường biển, gồm có cả những cửa sông, khi việc đó gây ra hoặc hoàn toàn có thể gây ra những mối đe dọa như gây tổn hại đến nguồn lợi sinh vật, và đến hệ động vật hoang dã và hệ thực vật biển, gây nguy khốn cho sức khỏe thể chất con người, gây trở ngại cho những hoạt động giải trí ở biển, kể cả việc đánh bắt cá món ăn hải sản và những việc sử dụng biện một cách hợp pháp khác, làm đổi khác chất lượng nước biển về phương diện sử dụng nó và làm giảm sút những giá trị mĩ cảm của biển ” Thứ ba, thuật ngữ ô nhiễm môi trường biển còn được giải nghĩa trong Tuyên bố Putrajaya về hợp tác khu vực cho sự tăng trưởng bền vững và kiên cố những biển Đông Á năm 2003 – PEMSEA có giải nghĩa “ ô nhiễm môi trường biển là việc con người trực tiếp hay gián tiếp đưa những chất hoặc nguồn năng lượng vào môi trường biển, kể cả những cửa sông, dẫn đến những ảnh hưởng tác động có hại cho những tài nguyên hữu sinh, gây nguy khốn cho sức khỏe thể chất con người, cản trở những hoạt động giải trí trên biển kể cả khai thác thủy hải sản, suy giảm chất lượng và quyền lợi của nước biển ” Mặc dù được cho là có bước tăng trưởng lớn về mặt học thuật, tuy nhiên những định nghĩa về ô nhiễm môi trường biển nêu trên hiện vẫn đang nhận được nhiều tranh luận. Cụ thể là : Thứ nhất, những định nghĩa về ô nhiễm môi trường biển nêu trên mới chỉ ra được nguyên do duy nhất gây ô nhiễm môi trường biển là do con người mà chưa chỉ ra những nguyên do khác. Trên trong thực tiễn nguyên do gây ô nhiễm biển còn hoàn toàn có thể do chính động vật hoang dã, thực vật biển gây nên, cũng như do sự hoạt động, sự đổi khác không bình thường của tự nhiên. Bên cạnh những nguồn ô nhiễm nhân sinh, biển còn hoàn toàn có thể bị ô nhiễm từ những sự cố, tai ương vạn vật thiên nhiên như núi lửa phun, rò rỉ khoáng chất, bão lụt … Thứ hai, mặc dầu những định nghĩa đã liệt kê được khá vừa đủ những hậu quả từ ô nhiễm môi trường biển, tuy nhiên chúng chưa được sắp xếp một cách thực sự khoa học. Thứ ba, những định nghĩa về ô nhiễm môi trường biển nêu trên mới chỉ ra được khu vực thực thi những hoạt động giải trí gây ô nhiễm là ở biển và cửa sông. Tuy nhiên, trên thực tiễn có rất nhiều khu vực mà ở đó thực thi những hoạt động giải trí của con người hoàn toàn có thể gây ô nhiễm môi trường biển, như hoạt động giải trí từ đất liền, trên không trung hay dưới đáy biển … Tại Khoản 12, Điều 3 Luật bảo vệ môi trường của Nước Ta năm 2020 có định nghĩa : “ Ô nhiễm môi trường là sự biến hóa đặc thù vật lý, hóa học, sinh học của thành phần môi trường không tương thích với quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường gây ảnh hưởng tác động xấu đến sức khỏe thể chất con người, sinh vật và tự nhiên ”. Như vậy, từ những nghiên cứu và phân tích trên hoàn toàn có thể đưa ra một định nghĩa khá đầy đủ hơn về ô nhiễm môi trường biển như sau : “ Ô nhiễm môi trường biển là sự biến hóa thành phần môi trường biển, có nguyên do từ những đổi khác không bình thường của tự nhiên hoặc / và từ việc con người trực tiếp hoặc gián tiếp đưa những vật liệu và / hoặc nguồn năng lượng vào môi trường biển, gồm có từ những cửa sông, đất liền, trên không trung, đáy biển, từ đó gây ra hoặc hoàn toàn có thể gây ra những mối đe dọa như suy giảm tính năng và tính hữu dụng của môi trường biển, gây tổn hại đến nguồn lợi sinh vật, và đến hệ động vật hoang dã và hệ thực vật biển, gây nguy khốn cho sức khỏe thể chất con người, gây trở ngại cho những hoạt động giải trí ở biển, kể cả việc đánh bắt cá thuỷ sản và những việc sử dụng biển một cách hợp pháp khác, làm đổi khác chất lượng nước biển về phương diện sử dụng nó, làm suy giảm những giá trị mĩ cảm và quyền lợi của biển ” .
Xem thêm: Ô nhiễm môi trường là gì? Biểu hiện, nguyên nhân, khắc phục ô nhiễm môi trường?
2. Bảo vệ môi trường biển:
Trong những thành phần của môi trường, môi trường biển đóng một vai trò quan trọng vì hơn 70 % mặt phẳng của Trái đất được bao trùm bởi nước. Trong đó 97 % lượng nước trên quốc tế thuộc về đại dương. Xu hướng tăng trưởng hướng ra biển ngày càng tăng khiến cho biển cũng đang đứng trước những thử thách nghiêm trọng của nạn ô nhiễm. Do vậy, bảo vệ môi trường biển cũng chính là một phần quan trọng trong kế hoạch bảo vệ môi trường chung của trái đất. Những lao lý tiên phong về BVMT biển Open trong những quy phạm tập quán quốc tế. Các nguyên tắc hình thành trên cơ sở tập quán quốc tế điển hình như : Không vương quốc nào có quyền sử dụng hoặc được cho phép sử dụng chủ quyền lãnh thổ của họ để gây thiệt hại cho chủ quyền lãnh thổ của vương quốc khác, nguyên tắc đường biên giới hữu hảo … Sau đó, những lao lý tương quan đến BVMT biển dần được hình thành trong những quy phạm điều ước, những công bố, nghị quyết của những tổ chức triển khai quốc tế. LHQ đóng vai trò chính trong BVMT biển trải qua việc hình thành những uỷ ban và công ước trong nghành nghề dịch vụ này. Các lao lý quan trọng tương quan đến môi trường được sinh ra trong khuôn khổ của Liên Hiệp Quốc : Các Công ước Geneva năm 1958, UNCLOS 1982, Công ước về đa dạng sinh học và công ước khung về đổi khác khí hậu năm 1992. Bên cạnh đó là những Hội nghị quan trọng của Liên Hiệp Quốc tương quan đến môi trường biển, đặc biệt quan trọng là Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Môi trường con người năm 1972 UNHCE và Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Môi trường và tăng trưởng UNCED năm 1992. Môi trường biển định nghĩa theo Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 được hiểu gồm có những tài nguyên sinh vật, những hệ sinh thái biển và chất lượng nước biển, cảnh sắc biển. Phân tích định nghĩa ta thấy, môi trường biển là vùng tại đó con người khai thác những tài nguyên sinh vật và không sinh vật, là nơi được sử dụng để tiếp xúc, nghỉ ngơi vui chơi và trút bỏ chất thải và đó là nơi đóng một vai trò cơ bản trong việc duy trì những điều kiện kèm theo sống trên Trái đất. Định nghĩa môi trường biển ngày càng được hoàn thành xong, tương thích với nhận thức của con người. Theo định nghĩa tại Chương 17 trong Chương trình nghị sự 21 của Liên Hiệp Quốc về sự tăng trưởng bền vững và kiên cố : “ Môi trường biển là vùng gồm có những đại dương và những biển và những vùng ven biển tạo thành một tổng thể và toàn diện, một thành phần cơ bản của mạng lưới hệ thống duy trì đời sống toàn thế giới và là gia tài có ích tạo thời cơ cho sự tăng trưởng bền vững và kiên cố ”. Chương 17 lao lý về việc Bảo vệ đại dương, xác lập rõ tầm quan trọng của những đại dương với tư cách là một mạng lưới hệ thống tương hỗ sự sống toàn thế giới. Một số nội dung đề cập đến mối nguy cơ tiềm ẩn của những hoạt động giải trí dầu khí ngoài khơi so với môi trường biển và sự thiết yếu phải ngăn ngừa ô nhiễm biển từ những tàu gồm có cả nhận chìm phạm pháp và ô nhiễm do tàu ở những khu vực đặc biệt quan trọng nhạy cảm. Chương trình Nghị sự 21 không thiết lập một khung pháp lý mới về quản trị đại dương, nhưng đã chứng minh và khẳng định tầm quan trọng và vai trò cơ bản của UNCLOS trong việc bảo vệ và tăng trưởng vững chắc môi trường biển. Dựa trên quan điểm Bảo vệ và tăng trưởng bền vững và kiên cố, bảo vệ môi trường biển là việc ngăn ngừa ảnh hưởng tác động xấu đi của những hoạt động giải trí của con người và của tự nhiên đến môi trường biển, làm ô nhiễm và suy thoái và khủng hoảng môi trường biển. BVMT biển gồm có 3 nhóm nghành nghề dịch vụ chính là : – Bảo vệ những hệ sinh thái, gồm có rừng ngập mặn, rạn sinh vật biển, thảm cỏ biển, bãi triều, cửa sông, đầm phá, vùng vịnh, đất ngập nước ven biển … ; – Bảo vệ tài nguyên sinh vật biển, chống khai thác trên mức cần thiết ; – Bảo vệ chất lượng biển ; môi trường biển, chống ô nhiễm. Từ những nghiên cứu và phân tích trên ta hoàn toàn có thể định nghĩa BVMT biển từ góc nhìn hành vi theo pháp lý quốc tế là hoạt động giải trí của chủ thể của Luật quốc tế trên cơ sở những nguyên tắc và quy phạm Luật quốc tế, trải qua phương pháp riêng không liên quan gì đến nhau hoặc tập thể, sử dụng những công cụ, biện pháp để bảo tồn và tăng trưởng những tài nguyên sinh vật và phi sinh vật, hệ sinh thái, bảo vệ cảnh sắc và chất lượng nước khỏi những nguồn ô nhiễm môi trường biển do con người trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra nhằm mục đích mục tiêu tăng trưởng vững chắc vì quyền lợi của mỗi vương quốc, khu vực và hội đồng .
Xem thêm: Suy thoái môi trường là gì? Phân biệt ô nhiễm và suy thoái môi trường?
3. Hợp tác quốc tế bảo vệ môi trường biển:
Khi nhận thức của con người về tầm quan trọng của biển cả và tai hại của những hoạt động giải trí của con người lên môi trường biển được tăng lên, đó chính là thời gian con người ý thức được rằng môi trường biển cần phải được trấn áp và một trong những biện pháp trấn áp hữu hiệu đặt ra những nhu yếu của pháp lý. Chế độ pháp lý về BVMT biển có những đặc trưng riêng so với chính sách pháp lý về BVMT trên đất liền. Ở Biển những Quốc gia không được tự do triển khai những biện pháp bảo vệ như trên đất liền, họ phải hành vi theo những quy tắc tài phán quốc tế của luật biển. Những quy tắc này đặt ra một số ít những hạn chế về năng lượng của những vương quốc ven biển trong việc đơn phương trấn áp môi trường ảnh hưởng tác động của những hoạt động giải trí trên biển và lôi kéo những giải pháp đa phương và thống nhất. Phần lớn khoảng trống đại dương nằm ngoài khu vực tài phán vương quốc và hầu hết những nguồn tài nguyên sinh vật biển vận động và di chuyển giữa những vùng biển khác nhau. Do đặc thù vật lý của môi trường biển, ảnh hưởng tác động do những hoạt động giải trí của con người ( ví dụ như luân chuyển ) và khai thác ( ví dụ đánh bắt cá cá ) hoàn toàn có thể lan rộng vượt ra ngoài quyền tài phán vương quốc và tác động ảnh hưởng đến quyền lợi của những vương quốc khác. Do đó BVMT biển yên cầu mức độ hợp tác cao so với yếu tố môi trường trên đất liền.
Những quy định đầu tiên về BVMT biển xuất hiện trong các quy phạm tập quán pháp quốc tế. Các nguyên tắc hình thành trên cơ sở tập quán pháp quốc tế điển hình như: Không quốc gia nào có quyền sử dụng hoặc cho phép sử dụng lãnh thổ của họ để gây thiệt hại cho lãnh thổ của quốc gia khác, nguyên tắc đường biên giới hữu hảo… Sau đó các quy định liên quan đến BVMT biển dần được hình thành trong các quy phạm điều ước, tuyên bố, nghị quyết của tổ chức quốc tế.
Hợp tác giữa những vương quốc là con đường không hề thiếu để ngăn ngừa rủi ro tiềm ẩn xuống cấp trầm trọng của môi trường đang đe doạ trái đất. Hợp tác để cùng đối phó với những rủi ro tiềm ẩn đang đe doạ là phản ứng tự nhiên của xã hội. Các vương quốc ngày càng nhận thức được rằng không hề chia nhỏ môi trường sinh học thành những “ gia tài chiếm hữu vương quốc ”. Các vương quốc không hề hành vi chỉ vì những quyền lợi vương quốc riêng không liên quan gì đến nhau mà không tính đến cái chung trong yếu tố môi trường toàn thế giới, đặc biệt quan trọng là môi trường biển. Do đó những vương quốc không hề tự mình đơn độc ngăn ngừa sự xuống cấp trầm trọng của môi trường biển nếu không có sự phối hợp đồng bộ, chung tay cùng hợp tác với nhau để bảo vệ môi trường biển. Một vương quốc hoạt động giải trí đơn lẻ không hề xử lý đúng đắn tổng thể những yếu tố ảnh hưởng tác động đến môi trường biển của vương quốc mình. Do đó, hợp tác thao tác với những vương quốc láng giềng là thiết yếu cho nhiều yếu tố, ví dụ điển hình như xử lý ô nhiễm, bảo vệ tính vững chắc của đánh bắt cá cá hoặc bảo tồn những sinh vật biển có giá trị. Cho đến nay, môi trường đã được coi là quyền lợi vương quốc và hợp tác giữa những vương quốc được coi là phương pháp thiết yếu để xử lý yếu tố đó. Môi trường trở thành một phần không hề thiếu trong chương trình nghị sự toàn thế giới. Vì vậy yếu tố môi trường trở thành một động lực cho hợp tác quốc tế trong quy trình tiến độ lúc bấy giờ.
4. Sự cần thiết phải hợp tác quốc tế để bảo vệ môi trường biển:
Môi trường biển gồm có nước của biển và cửa sông, đáy biển và lòng đất biển, và toàn bộ những động vật hoang dã hoang dã biển và những sinh cảnh biển và ven biển của biển. Nó là một gia tài quý giá ; một di sản cần được bảo vệ, bảo tồn và định giá đúng mức. Mục đích ở đầu cuối là giữ cho những đại dương và biển của tất cả chúng ta phong phú và năng động về mặt sinh học, đồng thời cũng bảo đảm an toàn, thật sạch, lành mạnh và hiệu suất cao. Môi trường biển là tài nguyên quan trọng so với sự sống trên Trái đất. Các hệ sinh thái biển triển khai một số ít tính năng môi trường chính – chúng điều hòa khí hậu, chống xói mòn, tích góp và phân phối nguồn năng lượng mặt trời, hấp thụ carbon dioxide và duy trì trấn áp sinh học. Biển và đại dương là nguồn đa dạng sinh học lớn nhất của tất cả chúng ta. Chúng bao trùm 70 % bề mặt Trái đất và chúng chứa 90 % sinh quyển. Môi trường biển cũng là một yếu tố góp phần to lớn vào sự thịnh vượng kinh tế tài chính, xã hội và chất lượng đời sống. Nó tạo thành một quỹ tài nguyên hoàn toàn có thể được sử dụng để đạt được tiềm năng kinh tế tài chính lớn hơn, thế cho nên việc bảo vệ nó là rất quan trọng tại thời gian này.
Chức năng của môi trường biển
Xem thêm: Bảo vệ môi trường là gì? Nội dung và biện pháp bảo vệ môi trường?
– Bảo đảm điều kiện kèm theo sống của con người. – Cung cấp tài nguyên. – Bảo đảm những tiện lợi hoạt động và sinh hoạt cho con người ( như du lịch, thể thao, nghỉ ngơi … ) – Môi trường giao thông vận tải. – Hấp thụ, đồng hoá những chất thải có nguồn gốc từ đất liền. Môi trường biển đang phải đương đầu với 1 số ít mối rình rập đe dọa ngày càng lớn. Chúng gồm có mất hoặc suy thoái và khủng hoảng đa dạng sinh học và đổi khác cấu trúc của nó, mất môi trường sống, ô nhiễm từ những chất nguy hại và tác động ảnh hưởng của biến hóa khí hậu. Các sinh cảnh biển đang bị tàn phá, suy thoái và khủng hoảng và trộn lẫn. Những mối rình rập đe dọa này gây ra bởi áp lực đè nén từ những hoạt động giải trí khác nhau trên biển như thăm dò dầu khí, nạo vét và khai thác cát sỏi, vận tải biển, thủy hải sản thương mại và du lịch. Trong khi đó, những hoạt động giải trí trên đất liền ( nông nghiệp và công nghiệp nói chung ) chiếm 80 % ô nhiễm môi trường biển. Những áp lực đè nén này càng trầm trọng hơn do ảnh hưởng tác động ngày càng tăng của biến hóa khí hậu. Ví dụ, những loài cá thương mại nhu yếu vùng nước lạnh hơn hiện đang được chuyển hướng lên phía bắc khi nhiệt độ nước biển tăng lên. Cần có những nỗ lực khẩn cấp để bảo vệ những biển và đại dương của những vương quốc trên quốc tế. Mục đích là để bảo vệ hiệu suất lâu dài hơn của những hoạt động giải trí kinh tế tài chính và xã hội như ngư nghiệp, vận tải biển, nông nghiệp, công nghiệp, du lịch và tăng trưởng vùng ven biển và khu vực. BVMT biển đang trở thành một trách nhiệm bức thiệt. Con người đã nhận thức được tầm quan trọng của những thảm hoạ môi trường. Ví dụ nổi bật là vụ ô nhiễm Minamata năm 1953 và vụ Torrey Canon năm 1967 :
Vụ ô nhiễm Minamata năm 1953
Xem thêm: Môi trường là gì? Các chức năng và vai trò quan trọng của môi trường?
Tập đoàn Chisso có một nhà máy sản xuất giấy nhựa tại Minamata. Chất thải của nhà máy sản xuất này có chứa thuỷ ngân đã được đưa thẳng vào Vịnh, từ đó nhiễm vào cá. Người ăn phải cá bị nhiễm độc có chứa thuỷ ngân dẫn đến tê liệt thần kinh TW. Theo thống kê đã có khoảng chừng 13.000 nạn nhân, 70 % số đó thuộc cá mái ấm gia đình ngư dân. Năm 1995, nhà nước Nhật đã phải bỏ ra 1,5 tỷ yên để giúp tập toàn Chisso bồi thường cho những nạn nhân. Sau gần 50 năm, cơ quan chính phủ Nhật và tập đoàn lớn Chisso có vẻ như đã tìm ra một giải pháp chính trị-kinh tế dung hoà cho những nạn nhân, nhưng mối đe dọa của vụ ô nhiễm này vẫn chưa chấm hết.
Vụ Torrey Canon 1967
Ngày 18/3/19167, tàu chở dàu Torrey Canon bị tai nạn chìm tại eo biển Manche giữa Cornwall (Anh) và Bretagne (Pháp), đỏ 120.000 tấn dầu ra biển, gây ô nhiễm nghiêm trọng. Các nỗ lực của chính quyền và nhân dân sở tại cùng 12 tấn chất phân huỷ rải từ máy bay xuống không đủ để ngăn chặn cơn “thuỷ triều đen”. Tổn hại trực tiếp của nước Pháp là 41 triệu Phrăng, của Anh là 2,3 triệu bảng.
Về thực chất, môi trường biển là một yếu tố xuyên biên giới và thế cho nên phải được quản trị trải qua hợp tác và theo những nguyên tắc chung. Hợp tác quốc tế BVMT biển có vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện kèm theo cho những nước đang tăng trưởng hoàn toàn có thể tiếp cận với khoa học, kỹ thuật, phát minh sáng tạo và những nguồn lực kinh tế tài chính thiết yếu từ những nước tăng trưởng trên quốc tế để biến những nghành mới nổi về môi trường biển thành chất xúc tác cho sự tăng trưởng vĩnh viễn, bao trùm và bền vững và kiên cố. Nguyên tắc Hợp tác quốc tế có tầm quan trọng lớn trong Luật môi trường quốc tế với tư cách là một trong những ngành luật quốc tế công cộng. Vì tiềm năng này, việc sử dụng công minh và hài hòa và hợp lý chủ quyền lãnh thổ và quản trị những nguồn tài nguyên chung như tài nguyên nước xuyên biên giới và tài nguyên biển quốc tế yên cầu phải có sự hợp tác quốc tế [ 57 ]. Nhận thức rõ tầm quan trọng của Hợp tác quốc tế trong yếu tố BVMT, Liên hợp quốc đã xây dựng Chương trình Môi trường – UNEP từ năm 1974. UNEP là cơ quan môi trường toàn thế giới số 1 đặt ra chương trình nghị sự về môi trường toàn thế giới thôi thúc việc thực thi đồng điệu góc nhìn môi trường của tăng trưởng vững chắc trong mạng lưới hệ thống Liên hợp quốc và đóng vai trò là tổ chức triển khai ủng hộ có thẩm quyền cho môi trường toàn thế giới. Từ Tuyên bố Stockholm 1972 đến Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững và kiên cố, hợp tác quốc tế đang trở thành một phần quan trọng của quan hệ quốc tế về bảo vệ môi trường. Lý do chính của cách tiếp cận này trong luật quốc tế là dựa trên trong thực tiễn những yếu tố môi trường cần được xử lý trên khoanh vùng phạm vi quốc tế, cả về môi trường và chính trị.
