Kiến thức là những hiểu biết mà người học thu nhận và tích góp được từ những nguồn tư liệu khác nhau như sách vở, mạng internet, băng – đĩa ; từ giảng viên ; từ những bạn hữu ; từ những kênh tiếp thị quảng cáo đại chúng ; từ kinh nghiệm tay nghề thực tiễn … Kiến thức đóng vai trò rất quan trọng trong tăng trưởng nghề nghiệp chăm nom sức khỏe. Do vậy trong quy trình học cần có giải pháp dạy, học và lượng giá sao cho người học hoàn toàn có thể tiếp đón, tích góp và vận dụng được một cách có hiệu suất cao nhất trong thực hành thực tế và tăng trưởng nghề nghiệp .
Đối với sinh viên ĐH, những bài giảng trên lớp của giảng viên chỉ mang đặc thù xu thế cho hoạt động giải trí học tập chính bới khung chương trình dạy học thường rất nặng, giảng viên nhiều khi chỉ nêu yếu tố mà không có thời hạn để xử lý thâm thúy những yếu tố đó. Hơn nữa, thời hạn học trên lớp thường cả buổi hoặc cả ngày, sinh viên thường cảm thấy stress và bão hòa với khối lượng kiến thức và kỹ năng dồn dập trong một buổi học. Vì vậy, để việc học tập thực sự có hiệu suất cao, sinh viên cần phải rèn luyện thói quen và kỹ năng tự học để hiểu những nội dung bài giảng và lan rộng ra kỹ năng và kiến thức bài học kinh nghiệm. Tự học chính là cách học tập hiệu suất cao dành cho sinh viên y khoa .
Sau đây là những gợi ý giúp các em có thể thực hiện tự học hiệu quả hơn:
- Có mục tiêu rõ ràng và hợp lý trong học tập
- Học thường xuyên trong từng khoảng thời gian ngắn
- Tạo ra thói quen học tập thường xuyên
- Xem lại bài học ngay trong ngày
- Áp dụng chuỗi học tập tự nhiên
- Chuẩn bị môi trường học tập
- Học từ cơ bản
- Thỉnh thoảng hãy nghỉ ngơi hợp lý
- Tôn trọng trạng thái cảm xúc của em
- Tôn trọng “sự xao lãng của não bộ”
- Đừng để em bị cô lập trong học tập
- Tránh làm nhiều việc trong khi đang học
- Không đọc sách mà phải học từ sách
- Tìm kiếm tài liệu cho bài học
3. Kỹ năng tìm kiếm tài liệu dành cho sinh viên y khoa
- Một góc thư viện trường Đại học Y Hà Nội (Ảnh internet)
Một trong những kỹ năng tự học quan trọng là kỹ năng tìm kiếm những tài liệu tương quan đến tiềm năng và nội dung bài học kinh nghiệm. Phần này sẽ giúp em nâng cao kỹ năng tìm kiếm tài liệu tương quan nhằm mục đích giúp những em tự học hiệu suất cao hơn .
3.1. Các bước tìm kiếm và tổng quan tài liệu tham khảo
- Xác định các thuật ngữ và từ khóa cần tìm.
- Xác định mối liên quan lô-gic giữa các từ khóa và thuật ngữ tìm kiếm
- Xác định nguồn thông tin
- Tiến hành tìm kiếm
- Đánh giá tài liệu tìm được
3.2. Từng bước của tìm kiếm được phân tích chi tiết dưới đây
Xác định những thuật ngữ, từ khóa
Việc xác lập những từ khóa để tìm kiếm được tài liệu thích hợp là bước quan trọng. Khi đã xác lập rõ yếu tố học tập, em cần xác lập được với nội dung học tập đó, em hoàn toàn có thể tìm kiếm tài liệu bằng từ khóa hay thuật ngữ nào. Thông thường những từ khóa, hay thuật ngữ vấn đáp những câu hỏi sau :
- CÁI GÌ? – Sự vật, sự việc, hiện tượng, vấn đề nào đang quan tâm
- AI? – Đối tượng có sự vật hiện tượng, vấn đề đó là ai
- KHI NÀO? – Vấn đề đó xảy ra khi nào, bối cảnh thời gian của chủ đề đó, có mức giới hạn thời gian nào hay không.
- Ở ĐÂU? – Giới hạn địa lí (quốc gia, vùng miền, …) của vấn đề.
Ví dụ : Khi tất cả chúng ta chăm sóc đến triệu chứng của viêm ruột thừa ở trẻ nhỏ châu Á thì những câu hỏi được đặt ra là :
- CÁI GÌ? – Triệu chứng; viêm ruột thừa
- AI? – Trẻ em
- KHI NÀO? – Ở đây không có giới hạn về thời gian thì chúng ta có thể tìm các tài liệu trong vòng khoảng 5, 10 năm trở lại đây, hoặc không cần mốc thời gian.
- Ở ĐÂU? – châu Á
Xác định nguồn thông tin
Khi đã có được thông tin cần tìm kiếm, bước tiếp theo là lựa chọn những nguồn thông tin tương thích nhất để tìm kiếm tài liệu tìm hiểu thêm. Tương ứng với những loại tài liệu khác nhau sẽ có những nguồn thông tin khác nhau. Các loại tài liệu, thông tin hoàn toàn có thể đã được công bố ( sách đã xuất bản, bài báo khoa học. luận án, luận văn, văn bản pháp quy … ) hoặc chưa được công bố ( báo cáo giải trình tại những hội nghị, báo cáo giải trình chờ in … ) hoặc thậm chí còn chỉ là những trao đổi, luận bàn cá thể về những hiệu quả nghiên cứu và điều tra và / hoặc Tóm lại khởi đầu giữa những nhà nghiên cứu .
Khi tìm kiếm tài liệu tìm hiểu thêm khoa học, em cần nghĩ đến những thư viện và TT tài liệu. Có thể lúc bấy giờ những thư viện Nước Ta ( thư viện vương quốc, thư viện chuyên ngành khoa học, thư viện ĐH, … ) chưa có đủ một lượng tài liệu mới dồi dào, đa dạng chủng loại, phân phối nhu yếu của phần đông người chăm sóc thuộc nhiều nghành nghề dịch vụ nhưng cũng không nên bỏ lỡ lượng tài liệu tuy cũ nhưng có đặc thù tầm cỡ, cơ bản, đã được tinh lọc và tích góp trong thời hạn dài .
Bên cạnh mạng lưới hệ thống thư viện được tổ chức triển khai quy củ, ngặt nghèo, những TT tài liệu ( của những đơn vị chức năng nghiên cứu và điều tra, những tổ chức triển khai trình độ, … ) có quy mô nhỏ hơn, nhưng bù lại, những tài liệu tàng trữ có tính đặc trưng trình độ cao, nhất là những tài liệu tập trung chuyên sâu về 1 số ít chủ đề chuyên biệt, là thế mạnh hay mối chăm sóc ưu tiên của từng cơ quan .
Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, nguồn thông tin mà chúng ta không thể thiếu được là các cơ sở dữ liệu trên mạng internet. Cơ sở dữ liệu trên mạng internet có nhiều dạng, có thể kể đến như sau:
- Sách điện tử (E-books)
- Báo điện tử (E-journals)
- Cơ sở dữ liệu điện tử (Electronic Databases)
- Tài liệu tham khảo điện tử (Electronic Reference)
- Các chương trình học qua mạng điện tử (E-learning programmes)
- Các luận văn điện tử (Electronic Theses)
- Các vật liệu nghe nhìn hay video theo yêu cầu (Video-on-Demand and Audio Visual Materials)
Các cơ sở dữ liệu thông tin khoa học kỹ thuật thường được những công ty, tổ chức triển khai lớn thiết kế xây dựng, bằng cách tập hợp thông tin tóm tắt từ rất nhiều những tạp chí chuyên ngành khác nhau, sắp xếp và tổ chức triển khai sao cho việc tìm kiếm thông tin ( hầu hết là những bài báo đăng trên những tạp chí chuyên ngành ) được thuận tiện hơn .
Một số trang tìm kiếm tài liệu y khoa uy tín
- Cơ sở dữ liệu PubMed – www.pubmed.gov- cơ sở dữ liệu khổng lồ về các bài báo chuyên ngành y học, hóa sinh và sinh học phân tử, do Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ (NLM) xây dựng và phát triển. Thông tin tóm tắt có hệ thống, có thông tin thống kê trích dẫn, có liên kết đến các nguồn cung cấp toàn văn (miễn phí hoặc thu phí) cho các bài báo.
- Đại học Harvard, Hoa Kỳ (http:// www.harvard.edu/)
- Đại học London School of Hygiene & Tropical Medicine, Anh Quốc (http:// www.lshtm.ac.uk/)
- Đại học Sydney, Úc (http:// www.usyd.edu.au/)
- Tổ chức Y tế thế giới (http://www.who.int )
- Tổ chức kiểm soát bệnh tật của Hoa kỳ (http://www.cdc.gov)
- Quỹ Nhi đồng liên hợp quốc (http://www.unicef.org)
- Tạp chí tiếp cận mở nổi tiếng có thể kể đến là BiomedCentral (http://www. pubmedcentral.com), Public Library of Science (http://www.plos.org).
- Cổng thông tin khoa học, y học và công nghệ ScienceDirect (http://www.sciencedirect.com)
- Nhà xuất bản Springer (http://www.springer.com/)
- Nhà xuất bản Lippincott Williams & Wilkins (http://www.lww.com/)
Tiến hành tìm kiếm
- Tìm theo mục và phụ mục: đây là cách tìm kiếm đơn giản nhất dành cho người dùng mạng.
- Tìm theo từ: cách này đòi hỏi người dùng mạng phải có những hiểu biết nhất định về chủ đề cần tìm.
Việc sử dụng những công cụ tìm kiếm ( search engine ) là giải pháp được vận dụng thoáng rộng lúc bấy giờ. Các công cụ tìm kiếm những thông tin trên mạng phổ cập là :
- Google: bộ máy tìm kiếm được sử dụng nhiều nhất hiện nay. Google có nhiều tính năng tìm kiếm nâng cao khác nhau, giúp dễ dàng giới hạn phạm vi tìm kiếm. Có giao diện bằng nhiều thứ tiếng, kể cả tiếng Việt.
- Google Scholar: giúp tìm kiếm các thông tin thuần túy khoa học và học thuật (sách, tạp chí, luận văn, luận án, bài giảng,…), thu thập từ các trường đại học, viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm, nhà xuất bản khoa học, các chuyên gia, các tổ chức, v.v.
Hầu hết những công cụ tìm kiếm đều được cho phép tích hợp những toán tử Boolean : AND ( VÀ ), OR ( HOẶC ), NOT ( KHÔNG ). Thông thường, toán tử AND được lập mặc định cho nhiều từ khóa được sử dụng đồng thời ( trừ trường hợp tìm “ chuỗi đúng chuẩn ” ) .
- AND: kết quả phải có chứa tất cả các từ cần tìm. Ví dụ “trẻ em” AND “suy dinh dưỡng”=> tài liệu bao gồm cả 2 cụm từ
- OR: Kết quả có chứa một hoặc nhiều trong số các từ đi kèm với toán tử này. Ví dụ “qui chế” OR “quy chế”, “viet nam” OR “vietnam”
- NOT: Bỏ những từ không cần thiết. Ví dụ “trường y” NOT “công cộng”
Bạn cũng hoàn toàn có thể tìm kiếm những tập có phần lan rộng ra ( phần đuôi ) đã biết trước (. DOC ,. PDF ,. PPT, AV ,. MP3 ,. PS ,. SWF ,. RTF, v.v. ). Đối với những tài liệu khoa học, hai định dạng được sử dụng ngày càng nhiều, đó là :. PDF và. PPT. Dùng công dụng tìm hạn chế trong hai loại định dạng này có năng lực lọc thông tin rất cao, vì hai định dạng này không được dùng phổ cập trong những nguồn thông tin không có tiềm năng khoa học và giáo dục .
- .PDF (Portable Document File): là một định dạng rất phổ biến để trao đổi thông tin qua mạng, nhờ dung lượng nhẹ, khả năng chuyển dạng từ các tập tin văn bản (.DOC, .ODT, .RTF,…) rất cao, có khả năng tích hợp vào bên trong trình duyệt mạng. Hầu hết các nhà cung cấp tài liệu, các bài báo khoa học đều sử dụng định dạng này cho các tài liệu của mình.
- .PPT (Microsoft PowerPoint): đây là định dạng đặc trưng dùng trong các bài thuyết trình, trình chiếu. Giới hạn tìm kiếm trong định dạng .PPT có thể giúp lọc được thông tin hiệu quả để tìm được rất nhiều bài giảng khoa học, giáo dục với hình ảnh sinh động và thông tin có giá trị.
Em hoàn toàn có thể dùng hàm : “ filetype : địnhdạng ”, không có dấu chấm trước tên định dạng. Ví dụ 1 : dùng hàm “ medicine site : edu filetype : ppt ” trong Google hoàn toàn có thể giúp tìm những tài liệu có định dạng. PPT về chủ đề “ medicine ” từ những trường ĐH. Em cũng hoàn toàn có thể dùng công dụng tìm kiếm nâng cao với những trường tìm kiếm đã phong cách thiết kế sẵn .
Đánh giá và tinh lọc tác dụng
Đánh giá và tinh lọc hiệu quả là một việc làm quan trọng trong quy trình tìm kiếm thông tin. Khi tìm kiếm thông tin trong một cơ sở dữ liệu, một cơ quan xuất bản khoa học, hoàn toàn có thể tạm yên tâm về độ đáng tin cậy và giá trị khoa học của những tài liệu được ra mắt. Còn so với những cỗ máy tìm kiếm đại trà phổ thông, cần có sự nhìn nhận khắt khe hơn với những tác dụng thu được, gồm hai bước : nhìn nhận nhanh để chọn tài liệu hoàn toàn có thể tương thích ; nhìn nhận tổng quát để xác nhận độ an toàn và đáng tin cậy và tính tương thích .
Tự học là một kỹ năng quan trọng mà sinh viên ĐH cần phải rèn luyện và tạo thành thói quen tiếp tục. Em không nên chỉ học những nội dung có trong sách giáo khoa mà nên lan rộng ra và đào sâu kỹ năng và kiến thức bằng cách tìm đọc những tài liệu tìm hiểu thêm tương quan. Với thói quen đó em sẽ hiểu rõ, hiểu sâu nội dung bài học kinh nghiệm và update những kiến thức và kỹ năng và thông tin mới tương quan đến yếu tố của bài học kinh nghiệm .
PGS.TS Kim Bảo Giang
Phó viện trưởng, Viện Đào tạo y học dự trữ và y tế công cộng, Đại học Y TP. Hà Nội
Trích “ Cẩm nang Học tích cực cho sinh viên y khoa ”
