Hiện trường khai quật thăm dò Khu vực chính điện Kính Thiên.
Kết quả khai thác liên tục làm rõ tầng văn hóa truyền thống, những di tích lịch sử, di vật khảo cổ chồng xếp lên nhau, có niên đại lê dài từ thế kỷ 7 – 9 đến thế kỷ 19 – 20 của những thời kỳ Đại La, Đinh – Tiền Lê, Lý, Trần, Lê sơ, Lê Trung hưng, Nguyễn .
Bước đầu đã xác lập được một số ít di tích lịch sử quan trọng như dấu tích thời Lý gồm một số ít móng cột sỏi ; dấu tích kiến trúc thời Trần gồm kiến trúc tròn đường kính trên 5 m xung quanh có dấu tích cống ngầm và lớp văn hóa truyền thống đặc gạch, ngói và dấu tích cháy, vỏ nhuyễn thể biển ; dấu tích kiến trúc Lê sơ liên tục làm rõ kiến trúc có vì kèo 4 móng kiểu hiên chạy tiếp nối và dấu tích kiến trúc đã phát hiện năm 2019 ; dấu tích kiến trúc thời Lê Trung hưng gồm có dấu tích vườn hoa hoa lá cây cảnh, ngòi nước, kiến trúc dài kiểu hiên chạy dọc, móng tường, cống nước, đường đi, sân gạch và đặc biệt quan trọng là một giếng nước bằng đá sâu 6,56 m được xây lắp công phu .
Ở đáy ngòi nước gạch thời Lê Trung hưng năm nay còn Open dấu tích 2 mộ gạch song song với nhau có niên đại Lục Triều ( thế kỷ 4 – 6 ) dẫn chứng cho khu vực TT Thăng Long đã có dấu tích cư trú từ khá sớm. Bên cạnh những dấu tích kiến trúc, trong số hàng trăm di vật khảo cổ, có 2 di vật đáng quan tâm là chiếc chậu đất sét thời Trần có kích cỡ lớn và mảnh quy mô kiến trúc tráng men xanh thời Lê sơ bộc lộ khá tỉ mỉ cấu trúc đấu củng ở hiên nhà, cách lợp bộ mái âm khí và dương khí và phần đầu dư chạm rồng …
Theo PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam: Các dấu tích kiến trúc và hệ thống di vật đã phát hiện trong cuộc khai quật năm 2021 tiếp tục phản ánh diễn biến phức tạp của các di tích lịch sử và văn hoá Thăng Long – Hà Nội dưới lòng đất.
Qua đó đã góp thêm nhiều tư liệu làm rõ thêm những giá trị to lớn, đa dạng và phong phú, đã dạng với ba tiêu chuẩn điển hình nổi bật toàn thế giới của Di sản Thế giới Trung tâm Hoàng thành Thăng Long và góp thêm một số ít tư liệu quý ship hàng việc điều tra và nghiên cứu Phục hồi khoảng trống chính điện Kính Thiên thời Lê .
Cũng tại Hội thảo với sự tham gia của những cơ quan quản trị và những nhà khoa học đều nhìn nhận, về mặt địa tầng cuộc khai thác đã liên tục xuất lộ tầng văn hóa truyền thống dày 4,5 m và có vừa đủ những lớp văn hóa truyền thống từ thời Đại La đến thời Nguyễn .
Điều đó nói lên tính thống nhất của tầng văn hóa truyền thống Thăng Long – TP.HN trong hàng loạt khu vực đã được giới điều tra và nghiên cứu xác lập một cách tương đối về vị trí và quy mô của Hoàng thành Thăng Long và thành TP.HN tại khu vực TT của Q. Ba Đình thời nay .
Di vật khảo cổ.
GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam đánh giá: Trong hố khai quật xuất lộ từ sớm đến muộn. Như dấu tích móng cột sỏi thời Lý cho thấy sau khi vắng bóng ở hố đào năm 2019, năm nay xuất lộ nhiều và có dấu hiệu của kiến trúc có móng cột kê nổi và kê chôn chân cột như ở khu vực 18 Hoàng Diệu cho thấy sự phân bố của kiến trúc Thăng Long thời Lý ở khu vực Chính điện Kính Thiên.
Đối với thời Trần, đáng chú ý quan tâm còn có sự Open của dấu tích kiến trúc tròn, kiến trúc tròn kiểu này đã xuất lộ ở gần Đoan Môn, chùa Báo Ân. Có quan điểm gợi ý đây là một tiểu cảnh trong Hoàng Cung Thăng Long thời Trần, cũng có quan điểm cho đây là dấu tích tâm linh để triển khai một nghi lễ cúng tế nào đó thời Trần. Hiện chưa thể xác lập rõ công dụng của dấu tích kiến trúc huyền bí này trong Hoàng Cung Thăng Long thời Trần .
Còn với so với thời Lê sơ, PGS.TS Tống Trung Tín cho biết : Di tích kiến trúc nhiều gian gợi sự phân bổ của khoảng trống chính điện Kính Thiên ở đây và dấu tích này cho thấy sự thu hẹp lại so với khoảng trống phía trước chính điện Kính Thiên .
Thêm vào đó, ngày càng có thêm các di vật quý cho chúng ta tìm hiểu chi tiết cấu trúc của kiến trúc thời Lê sơ. Cuộc khai quật lần này đã tiếp tục làm giàu có thêm tư liệu cho các nhà nghiên cứu tìm hiểu cấu trúc của chính điện Kính Thiên. Rõ ràng đối với mục tiêu nghiên cứu di tích điện Kính Thiên, nhờ có các cuộc khai quật khảo cổ học chúng ta từng bước tìm hiểu ngày càng rõ hơn không gian, cấu trúc không gian chính điện Kính Thiên và cấu trúc của chính điện Kính Thiên.
So sánh chung, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể trong bước đầu đoán định khoảng trống thu hẹp ở vị trí này hoàn toàn có thể là khoảng trống của điện Cần Chánh, một phần trong toàn diện và tổng thể khoảng trống chung của khu vực chính điện Kính Thiên. Đó là một khoảng trống có biểu lộ sự giao lưu văn hóa truyền thống nhưng cũng biểu lộ rõ những nét đặc trưng riêng của văn hóa truyền thống Nước Ta .
Còn so với những dấu tích thuộc về thời Lê Trung hưng, ở lần khai thác lần này những dấu tích đó liên tục lan rộng ra lên phía Bắc với dấu tích móng tường bao, cống nước, ngòi nước, đường đi, so với hố đào năm 2019 khu vực này có vẻ như chỉ thiếu vắng những di tích lịch sử bồn hoa. Vườn hoa năm nay đã liên tục xác lập rõ hơn ranh giới của vườn hoa bởi mặt phẳng này có một bức tường lớn ngăn cách vườn hoa với khu vực kiến trúc Trung tâm cùng thời ở phía Tây .
Gần Hậu Lâu đã phát hiện một móng nền kiến trúc lớn nằm dưới móng nền Hậu Lâu thời Nguyễn, gợi ý có 1 dấu tích kiến trúc lớn thời Lê Trung hưng năm dưới móng Hậu Lâu. Dấu tích những móng cột lớn năm 2019 và dấu tích nền móng này có lẽ rằng có tương quan đến dấu tích điện Cần Chánh thời Lê – Nguyễn …
