Ðã hơn 40 năm qua, đã bao lần chúng tôi say sưa hát trong những lần hành quân ra trận, hát sau những trận công đồn diệt bốt, hát trên ruộng đồng quê nhà, trên những công trường thi công kiến thiết xây dựng, hát để nhắc nhở rằng : bao thế hệ người trẻ tuổi đã ‘ được Bác chăm sóc như rừng hoa tươi lớn lên dưới cờ cách mạng ‘, hát để khắc sâu truyền thống cuội nguồn vinh quang bao thế hệ người trẻ tuổi thời đại Hồ Chí Minh, và hát để tuổi trẻ Nước Ta vẫn luôn thấy rằng ‘ Từ miền rừng núi về miền khơi xa, quốc gia đang chờ đón bàn tay tất cả chúng ta ‘, ‘ Tổ quốc chờ ta đem sức thanh xuân thiết kế xây dựng quê nhà thân yêu ‘ … Tiếng hát qua bao tháng năm ghi nhận tuổi trẻ Nước Ta luôn ‘ xứng danh cháu Bác Hồ Chí Minh ‘. Cũng đã hơn 40 năm qua, ‘ Hành khúc người trẻ tuổi Cộng sản Hồ Chí Minh ‘ đã trở thành nhạc hiệu khởi đầu cho buổi phát thanh về người trẻ tuổi trên sóng Ðài Tiếng nói Nước Ta. Nhạc sĩ Văn Dung kể : Năm 1970, tôi sáng tác ca khúc này để hưởng ứng cuộc hoạt động sáng tác ca khúc về người trẻ tuổi nhân kỷ niệm 40 năm Ngày xây dựng Ðoàn ( 26-3-1931 – 26-3-1971 ). Tuy biết có cuộc hoạt động sáng tác ca khúc về người trẻ tuổi nhưng tôi chưa có tác phẩm nào vì thật ra đây là một đề tài lớn và khó viết. Khoảng tháng 6-1970, một anh bạn là cán bộ tuyên truyền Trung ương Ðoàn gặp và cho biết, Ban tổ chức triển khai đã nhận được 525 tác phẩm dự thi mà vẫn không thấy bài của tôi và đề xuất tôi tham gia. Theo anh, để hoàn toàn có thể trở thành bài ca chính thức của Ðoàn thì ngoài sự hùng tráng của giai điệu, nội dung ca từ phải bộc lộ được những ý như : Ðoàn là cánh tay phải của Ðảng ; vai trò của tuổi trẻ trong sự nghiệp giải phóng miền Nam, thiết kế xây dựng bảo vệ miền Bắc ; về truyền thống lịch sử của tuổi trẻ cách mạng … Tôi biết để phân phối được những yếu tố ấy trong một bài hát là rất khó. Dẫu vậy, tôi vẫn hứa sẽ sớm gửi bài tham gia. Và sau đó, bài ‘ Hành khúc người trẻ tuổi … ‘ ra đời rất nhanh, chỉ trong một ngày ‘. Bài hát đoạt giải B của cuộc hoạt động và trở thành Ðoàn ca của Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Giai điệu khỏe mạnh sáng sủa và giàu sức chiến đấu của bài hát được hàng triệu triệu đoàn viên thuộc và rất là trân trọng.
Trước khi bài hát ‘Hành khúc Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh’ ra đời, thì thế hệ trẻ đã biết đến khúc hát tuổi trẻ, ‘Tự nguyện’ của nhạc sĩ Trương Quốc Khánh. ‘Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng. Nếu là hoa tôi sẽ là một đóa hướng dương. Nếu là mây tôi sẽ là một vừng mây ấm. Là người tôi sẽ chết cho quê hương…’. Ca khúc ‘Tự nguyện’ ra đời vào tháng 2-1968 trong bối cảnh sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân. Ðây là thời kỳ mà mọi hoạt động của thanh niên, sinh viên đòi hòa bình, chống cuộc chiến tranh phi nghĩa đều bị chính quyền ngụy o ép, đàn áp. Thế nhưng, chúng không ngăn nổi ý chí của thanh niên. Hàng triệu lượt thanh niên với những hoạt động yêu nước vẫn diễn ra khi thì bí mật, khi thì công khai; khi âm thầm, khi sôi nổi. Trong dòng người đó có chàng thanh niên yêu nước Trương Quốc Khánh. Thế rồi, sau một buổi tối, Trương Quốc Khánh nghe thấy anh bạn sinh viên nằm kề bên ngâm khe khẽ hai câu thơ: ‘Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng. Nếu là hoa tôi sẽ là hoa hướng dương’ và sau đó một bạn sinh viên khác đọc nối ‘Nếu là người tôi sẽ là người cộng sản’.
Những câu thơ chân thành không rõ của ai đó đã tạo xúc cảm rạo rực trong tâm hồn chàng trai trẻ khiến anh liên tưởng đến những chiến sỹ của Mặt trận giải phóng quyết tử vì quê nhà, vì Tổ quốc. Tất cả những hình ảnh và cảm hứng ấy xen kẽ nhau, những ý nhạc bừng lên. Trương Quốc Khánh viết liền một mạch trong hai tiếng đồng hồ đeo tay : ‘ … Là chim tôi sẽ cất cao đôi cánh mềm … ; là hoa tôi nở tình yêu ban sớm … ; là người xin một lần khi nằm xuống, cùng bạn bè đứng lên cắm cao ngọn cờ ‘. Ban đầu, anh đặt tên cho bài hát là ‘ Vạn niềm tham vọng ‘ để bộc lộ ước mong quốc gia độc lập, thống nhất. Sau đó ít lâu, tựa đề ca khúc được đặt lại là ‘ Tự nguyện ‘. Cũng đã hơn 30 năm trôi qua, xuyên suốt cả thời kỳ chống Mỹ, cứu nước và cả trong quy trình đi lên công nghiệp hóa và hiện đại hóa, khúc hát tuổi trẻ này vẫn luôn song hành với lớp lớp học viên, sinh viên trong những buổi liên hoan, giao lưu, dạ hội. Ðặc biệt, ca khúc còn được dịch ra 36 thứ tiếng để người trẻ tuổi, sinh viên quốc tế cùng nắm tay nhau để ‘ Cùng muôn trái tim đắp xây độc lập … ‘. Ai đã đi qua thời tuổi trẻ, đã từng hoạt động và sinh hoạt trong những tổ chức triển khai đoàn, hội người trẻ tuổi sinh viên, sẽ có những phút giây nhớ ca khúc ‘ Thanh niên làm theo lời Bác ‘ của nhạc sĩ Hoàng Hoa. Trong hồi ức của mình, nhạc sĩ nhớ lại : Vào năm 1953, ở vùng địch hậu Tỉnh Thái Bình, 1 số ít cán bộ Ðoàn ( trong đó có nhạc sĩ ) đã được gặp Bác Hồ kính yêu. Người trò chuyện thân thương và căn dặn rất nhiều điều và kể đến thăm một đơn vị thanh niên xung phong. Thấy mọi người phải đương đầu với rất nhiều khó khăn vất vả, để động viên mọi người, Người ân cần nói : ‘ Không có việc gì khó ; Chỉ sợ lòng không bền ; Ðào núi và lấp biển ; Quyết chí ắt tạo ra sự ‘. Những lời nói của Bác đã lắng sâu trong trái tim Hoàng Hoa. Ngay đêm hôm đó, nhạc sĩ đã viết xong bài hát ‘ Thanh niên làm theo lời Bác ‘. Ca khúc này đã có sức sống lâu bền trong lớp lớp thế hệ người trẻ tuổi. Tại Ðại hội Ðoàn Thanh niên toàn nước lần thứ VI ( 10-1992 ), ca khúc ‘ Thanh niên làm theo lời Bác ‘ được chọn làm bài ca chính thức của tổ chức triển khai Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. ‘ Ði lên người trẻ tuổi làm theo lời Bác : Không có việc gì khó ; Chỉ sợ lòng không bền ; Ðào núi và lấp biển ; Quyết chí ắt làm ra ‘ … Ca từ đẹp và giai điệu sôi sục, hùng tráng của ca khúc đã tạo nên những ấn tượng can đảm và mạnh mẽ, như thôi thúc, giục giã, như thầm nhắc, động viên đoàn viên người trẻ tuổi quyết tâm làm theo lời Bác trong bất kể hoàn cảnh nào.
