Tỷ lệ chôn lấp chất thải chiếm 71%
Theo Bộ TN-MT, trong những năm qua, khối lượng CTRSH phát sinh ngày càng tăng, với tính chất và thành phần phức tạp. Năm 2021, tổng khối lượng CTRSH phát sinh trên cả nước khoảng 51.585 tấn/ngày, trong đó khu vực đô thị phát sinh khoảng 30.807 tấn/ngày và khu vực nông thôn khoảng 20.778 tấn/ngày. Lượng thu gom CTRSH vẫn tăng hàng năm nhưng do lượng phát sinh lớn, ý thức cộng đồng chưa cao nên tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải, đặc biệt là CTRSH, tại nhiều địa phương còn thấp. Phần lớn lượng chất thải được xử lý bằng phương pháp chôn lấp (chiếm 71%), nhưng chỉ có 20% bãi chôn lấp hợp vệ sinh. Đây là áp lực rất lớn trong bối cảnh quỹ đất dành cho chôn lấp rác tại các địa phương ngày càng hạn hẹp.
Theo lý giải của ông Phạm Hồng Sơn, Cục trưởng Cục Bảo vệ thiên nhiên và môi trường miền Trung và Tây Nguyên, Bộ TN-MT, công tác làm việc quản trị CTRSH còn hạn chế là do văn bản pháp lý bảo vệ thiên nhiên và môi trường chưa đồng điệu, nhiều văn bản chồng chéo, nghĩa vụ và trách nhiệm quản trị chưa rõ ràng giữa những ngành, những cấp. Cùng với đó, nguồn vốn ngân sách những cấp góp vốn đầu tư cho việc quản trị chất thải rắn ở khu vực công ích còn hạn chế, chưa phân phối được nhu yếu thực tiễn ; khó khăn vất vả trong lôi kéo xã hội hóa do chính sách, chủ trương tặng thêm so với nghành nghề dịch vụ này còn thấp. Mặt khác, lúc bấy giờ vẫn chưa có lao lý đơn cử về thẩm định và đánh giá công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý rác để vận dụng, do đó những địa phương gặp lúng túng khi lựa chọn công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý .
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu khoa học, công nghệ xử lý, tái chế, tái sử dụng nhằm phát huy tối đa giá trị từ rác thải chưa được chú trọng. Đặc biệt, công nghệ xử lý rác thải hiện tại chủ yếu vẫn là chôn lấp; sử dụng diện tích đất lớn gây lãng phí tài nguyên, khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng; một số bãi chôn lấp thực hiện đốt thủ công gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Khu xử lý chất thải tại xã Đa Phước, huyện Bình Chánh, TP.HCM
Cần đầu tư công nghệ xử lý
Theo một số ít chuyên viên về môi trường tự nhiên, lúc bấy giờ công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý rác rất nhiều mẫu mã và phong phú, tuy nhiên chủ trương hiện hành chưa đủ khuyến khích những doanh nghiệp tham gia góp vốn đầu tư trang thiết bị, thay đổi công nghệ tiên tiến. Do vậy, Nhà nước cần có chủ trương tháo gỡ những vướng mắc để lôi cuốn những doanh nghiệp tham gia .
Thạc sĩ quản lý môi trường Nguyễn Quốc Công, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, nêu ý kiến, hiện nay vẫn còn nhiều rào cản trong việc quản lý CTRSH. Chẳng hạn, nguồn vốn đầu tư phát triển của Nhà nước cho bảo vệ môi trường chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu, chưa kể những bất cập trong phân bổ nguồn vốn giữa trung ương và địa phương. Đồng thời, các nhà đầu tư chưa thực sự quan tâm đến lĩnh vực xử lý CTRSH do lợi nhuận thấp, rủi ro cao, trong khi các quy định cụ thể trong chính sách chưa đủ hấp dẫn và chưa đồng bộ, đầy đủ.
Tính mê hoặc của những dự án Bất Động Sản giải quyết và xử lý CTRSH chưa cao do thường yên cầu vốn lớn, thời hạn triển khai dài, tịch thu vốn khó khăn vất vả … Để xử lý những sống sót này, ông Nguyễn Quốc Công đề xuất kiến nghị một số ít giải pháp như : cần tăng cường công tác làm việc phân loại CTRSH tại nguồn ; biến hóa nhận thức, tư duy về tăng trưởng kinh tế tài chính tư nhân, doanh nghiệp tư nhân ; bảo vệ mức doanh thu hài hòa và hợp lý và minh bạch trong những lao lý chủ trương đơn cử về khuyến khích xã hội hóa theo nguyên tắc “ những bên cùng thắng ” ; dành một khoản ngân sách cho góp vốn đầu tư “ mồi ” đủ mê hoặc để góp vốn đầu tư tư nhân cùng tham gia. Ngoài ra, Nhà nước cần tạo điều kiện kèm theo cho những doanh nghiệp dữ thế chủ động đề xuất kiến nghị mô hình công nghệ tiên tiến khả dụng để tiến hành dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư tại vị trí tương thích theo quy hoạch sử dụng đất của địa phương, cung ứng những nhu yếu về bảo vệ thiên nhiên và môi trường theo những tiêu chuẩn rõ ràng, minh bạch về đất đai, vốn, công nghệ tiên tiến tương thích .
Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Thiền, quản trị HĐQT Công ty CP Nước – Môi trường Tỉnh Bình Dương, cho rằng, lúc bấy giờ, chính sách, chủ trương tương quan đến giải quyết và xử lý rác còn rất thiếu và yếu, nên chính quyền sở tại những địa phương, doanh nghiệp gặp lúng túng. Nhà nước khuyến khích góp vốn đầu tư, xã hội hóa nhưng chưa hướng dẫn đơn cử thì ai sẽ thực thi, thực thi như thế nào ? Khuyến khích tặng thêm nhưng lại chưa nêu đơn cử khuyến mại những gì. Điều này dẫn đến thực trạng 1 số ít doanh nghiệp góp vốn đầu tư từ nhiều nguồn vốn khác nhau ( ODA, vốn tư nhân … ) nhưng tác dụng không đi đến đâu. Thậm chí có xí nghiệp sản xuất sau một thời hạn quản lý và vận hành thì dừng hoạt động giải trí vì thu không đủ chi ; máy móc, thiết bị hư hỏng không có kinh phí đầu tư sửa chữa thay thế .
“Bộ Tài chính cần xây dựng khung giá cho xử lý rác, cần có chính sách ưu tiên, hỗ trợ – như ưu tiên sử dụng sản phẩm tái chế khi thị trường có cùng sản phẩm; bảo trợ, hỗ trợ, bù giá để giảm giá thành sản phẩm tái chế, giúp thị trường dễ tiêu thụ; cần khuyến khích tái chế, sử dụng qua nhiều vòng trước khi tiêu hủy bằng phương pháp đốt hay phương pháp khác. Bộ TN-MT cần tham mưu trình Chính phủ quy định các cơ chế, chính sách hỗ trợ ngành xử lý rác Việt Nam, tạo thuận lợi để đạt mục tiêu xử lý rác đã được đề ra tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020”, ông Nguyễn Văn Thiền kiến nghị.
Sử dụng túi đo lượng rác để tính tiền
Chia sẻ kinh nghiệm phân loại rác tại nguồn ở Nhật Bản, ông Hideki Wada, đại diện Công ty TNHH Quy hoạch chất thải Việt Nam (Vietnam Waste Planning), cho biết, Nhật Bản thực hiện phân loại rác tại nguồn từ rất sớm và theo giai đoạn. Giai đoạn 1 (1970-1980), tập trung phân loại rác cho lò đốt (rác đốt được và không đốt được). Giai đoạn 2 (1980-1990), phân loại rác để giảm thiểu tái chế, giảm thiểu rác đốt được và không đốt được; ban hành giải pháp theo từng mốc thời gian cụ thể phù hợp với tình hình thực tế. Tiếp đó, sử dụng các loại túi rác để đo lượng chất thải, từ đó quy ra số tiền phải trả cho dịch vụ vệ sinh môi trường. Túi rác nhỏ thì số tiền phải trả thấp, và túi rác lớn thì số tiền phải trả cao hơn. Khi áp dụng hệ thống thu gom bằng túi, người dân sẽ có ý thức hơn, xả ra ít rác hơn, từ đó chi phí thu gom và xử lý cũng giảm.
Ông Hideki Wada dẫn ví dụ tại thành phố Machida, Tokyo, tác động của phương pháp này khiến khối lượng rác thu gom giảm rõ rệt, từ 1.044gram/người/ngày xuống 950gram/người/ngày.
Nguồn : sggp.org.vn
