Ngành Y tế đang nỗ lực tiến hành thực thi nhiều kế hoạch, giải pháp nhằm mục đích quản lý chất thải y tế một cách hiệu suất cao nhất. Tuy nhiên để thực thi tiềm năng quản lý chất thải y tế, cần có sự tham gia, phối hợp từ nhiều phía, trên nhiều phương diện khác nhau, trong đó tiên phong là việc hoàn thành xong chính sách chủ trương, những pháp luật về công tác quản lý chất thải y tế .
Kỳ 2: Quản lý chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế
Thực trạng rác thải y tế tại Việt Nam ngày càng diễn biến theo hướng hết sức phức tạp, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid 19 lan rộng trên phạm vi cả nước. Theo các con số thống kê chưa chính thức, trung bình mỗi ngày có tới 120.000 mét khối nước thải y tế, 350 – 400 tấn chất thải y tế (trong đó có khoảng 42 tấn chất thải y tế nguy hại) được thải ra ngoài môi trường. Trong khi đó, việc xử lý rác thải y tế chưa thực sự hiệu quả, chưa được quan tâm đúng mức. Hiện mới chỉ có 53.4% trong số 1263 bệnh viện trên cả nước có công trình xử lý nước thải, 90% số bệnh viện đã thu gom hàng ngày, 67% cơ sở y tế có lò đốt, 32.2 % xử lý rác thải y tế bằng lò thủ công hoặc công nghệ chôn lấp bệnh viện. Từ những con số trên cho thấy, chất thải y tế đang là một cấn đề cấp bách cần phải giải quyết triệt để, ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh…
Ở kỳ 1, bài viết đã đi vào trình diễn những pháp luật về phân loại, thu gom chất thải y tế, trong số này bài viết sẽ đi vào yếu tố quản lý chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế .
Lưu giữ chất thải y tế
Việc thu gom, lưu giữ chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế cần phải cung ứng những tiêu chuẩn kỹ thuật, quá trình thực thi như :
Thứ nhất, sắp xếp khu vực lưu giữ chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế phân phối những nhu yếu sau : Bệnh viện và cơ sở y tế giải quyết và xử lý chất thải y tế theo quy mô cụm phải có khu vực lưu giữ chất thải y tế cung ứng những nhu yếu kỹ thuật theo pháp luật tại Mục A Phụ lục số 03 phát hành kèm theo Thông tư này ; Cơ sở y tế không thuộc đối tượng người tiêu dùng pháp luật tại Điểm a Khoản này lưu giữ chất thải y tế cung ứng những nhu yếu kỹ thuật theo pháp luật tại Mục B Phụ lục số 03 phát hành kèm theo Thông tư này .
Thứ hai, có khu vực lưu giữ riêng cho từng loại chất thải : Từng loại chất thải phải được lưu giữ riêng tại khu vực lưu giữ chất thải trong thời điểm tạm thời trong khuôn viên cơ sở y tế, trừ trường hợp những loại chất thải này có cùng đặc thù, không có năng lực gây phản ứng, tương tác lẫn nhau và có năng lực giải quyết và xử lý bằng cùng một giải pháp .
Thứ ba, về thời hạn lưu giữ chất thải lây nhiễm : Đối với chất thải lây nhiễm phát sinh tại cơ sở y tế, thời hạn lưu giữ không quá 02 ngày trong điều kiện kèm theo thông thường. Trường hợp lưu giữ chất thải lây nhiễm trong thiết bị dữ gìn và bảo vệ lạnh ở nhiệt độ dưới 8 °C, thời hạn lưu giữ tối đa không quá 07 ngày ; Đối với chất thải lây nhiễm được luân chuyển từ cơ sở y tế khác về để giải quyết và xử lý theo quy mô cụm hoặc giải quyết và xử lý tập trung chuyên sâu, phải giải quyết và xử lý ngay trong ngày. Trường hợp chưa giải quyết và xử lý ngay trong ngày, phải lưu giữ ở nhiệt độ dưới 20 °C và thời hạn lưu giữ tối đa không quá 02 ngày ; Đối với cơ sở y tế có lượng chất thải lây nhiễm phát sinh dưới 05 kg / ngày, thời hạn lưu giữ không quá 03 ngày trong điều kiện kèm theo thông thường và phải được lưu giữ trong những vỏ hộp được buộc kín hoặc thiết bị lưu chứa được đậy nắp kín .
Thứ tư, về thời hạn lưu giữ chất thải nguy cơ tiềm ẩn không lây nhiễm : thời hạn lưu giữ không quá 01 năm kể từ thời gian phát sinh chất thải. Trường hợp lưu giữ quá 01 năm do chưa có giải pháp luân chuyển, giải quyết và xử lý hoặc chưa tìm được cơ sở giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn tương thích thì cơ sở y tế phải báo cáo giải trình bằng văn bản riêng hoặc tích hợp trong báo cáo giải trình tác dụng quản lý chất thải y tế hằng năm của đơn vị chức năng cho cơ quan có thẩm quyền theo pháp luật tại Điều 13 Thông tư này và cơ quan có thẩm quyền khác theo pháp luật của pháp lý .
Thứ năm, với những cơ sở y tế chưa có điều kiện kèm theo giải quyết và xử lý chất thải y tế : Đối với những cơ sở y tế ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo khó khăn vất vả, không có giải pháp giải quyết và xử lý tương thích thì chất thải lây nhiễm sắc nhọn được lưu giữ bảo đảm an toàn trong bể bê tông trong khuôn viên cơ sở y tế sau khi đã giải quyết và xử lý tiệt khuẩn chất thải và phải có biển cảnh báo nhắc nhở tại khu vực lưu giữ chất thải .
Chuyển giao chất thải y tế
Hiện nay không phải cơ sở y tế nào cũng có năng lực, điều kiện kèm theo, phương tiện đi lại, cơ sở vật chất để thực thi giải quyết và xử lý chất thải y tế. Do đó với trường hợp trên, cần triển khai chuyển giao chất thải y tế đến đúng nơi giải quyết và xử lý. Việc chuyển giao này cần tuân thủ theo những lao lý sau đây :
– Chất thải y tế nguy hại phải được chuyển giao cho đơn vị có giấy phép phù hợp theo quy định của pháp luật, số lượng chất thải sau mỗi lần chuyển giao phải được ghi đầy đủ trong sổ giao nhận chất thải theo mẫu quy định tại Phụ lục số 06 ban hành kèm theo Thông tư này và sử dụng chứng từ chất thải nguy hại theo quy định;
– Chất thải rắn thường thì được chuyển giao cho đơn vị chức năng có tính năng tương thích để luân chuyển, giải quyết và xử lý theo pháp luật của pháp lý hiện hành .
– Đơn vị nhận chuyển giao chất thải y tế phải triển khai luân chuyển theo pháp luật, không làm thất thoát chất thải y tế ra bên ngoài. Chất thải y tế phải được giải quyết và xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường tự nhiên .
– Cơ sở y tế triển khai giải quyết và xử lý chất thải y tế nguy cơ tiềm ẩn theo quy mô cụm do Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố thường trực Trung ương phê duyệt ; việc chuyển giao chất thải y tế để giải quyết và xử lý theo quy mô cụm phải được ghi vào sổ giao nhận chất thải y tế nguy cơ tiềm ẩn theo mẫu pháp luật .
Giảm thiểu chất thải y tế
Để hoàn toàn có thể giảm thiểu mối đe dọa xấu tới thiên nhiên và môi trường của chất thải y tế, yếu tố quan trọng, thiết yếu là phải giảm thiểu chất thải y tế trải qua 1 số ít giải pháp như :
– Mua sắm, lắp ráp, sử dụng vật tư, thiết bị, dụng cụ, thuốc, hóa chất và những nguyên, vật tư tương thích với nhu yếu sử dụng .
– Đổi mới thiết bị, tiến trình trong hoạt động giải trí trình độ y tế và những giải pháp khác để giảm thiểu phát sinh chất thải y tế .
– Có giải pháp, lộ trình và thực thi hạn chế sử dụng loại sản phẩm nhựa sử dụng một lần, túi ni lông khó phân hủy nhằm mục đích giảm thiểu phát sinh chất thải nhựa .
– Phân loại chất thải nhựa để tái chế hoặc giải quyết và xử lý theo lao lý của pháp lý .
Dựa trên các thông tư, quy định về chất thải y tế, hiện nay, Bộ y tế đã đưa ra kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường do chất thải y tế, giai đoạn 2021-2025 với mục đích là phòng ngừa, hạn chế, giảm thiểu nguy cơ, sự cố môi trường do chất thải y tế, chủ động ứng phó, ngăn chặn, xử lý kịp thời sự cố môi trường do chất thải y tế. Đồng thời, chương trình cũng xác định cụ thể các nhiệm vụ, giải pháp, tiến độ, thời hạn hoàn thành, trách nhiệm và mối quan hệ phối hợp của cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc tổ chức triển khai phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường do chất thải y tế, bảo đảm tính kịp thời, an toàn và hiệu quả.
Đặng Quyên
Theo Tạp chí Tri thức Xanh số 159 – 03/2022
