Cấp thiết bảo vệ các hệ sinh thái
Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, nạn phá rừng, săn bắn trộm động vật hoang dã… đang khiến các loài động, thực vật đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng hàng loạt. Việc bảo vệ hệ sinh thái trên Trái đất chưa bao giờ trở nên cấp thiết như hiện nay.
Báo động về tình trạng suy thoái các hệ sinh thái ven biển. (Ảnh minh họa: Internet)
Thiên nhiên đang bị tàn phá với “tốc độ hủy diệt”
Con người có mối quan hệ mật thiết với vạn vật thiên nhiên. Thiên nhiên cho tất cả chúng ta không khí để thở, nước sạch để uống, đất đai phì nhiêu để trồng trọt chăn nuôi, thức ăn đa dạng và phong phú để sống khỏe mạnh và chống lại bệnh tật. Thiên nhiên giúp những nhà khoa học tìm hiểu và khám phá về công dụng sinh lý của con người và phân phối nguyên vật liệu sản xuất thuốc điều trị nhiều bệnh tật .
Tuy nhiên, một điều đáng buồn, con người đang khai thác thiên nhiên vượt quá khả năng tái sinh. Trong 50 năm trở lại đây, dân số thế giới tăng gấp đôi, kinh tế thế giới đã tăng gần gấp 4 lần và thương mại toàn cầu đã tăng tới 10 lần. Nhưng đi kèm với đó, thiên nhiên đang bị tàn phá với “tốc độ hủy diệt”.
Diện tích rừng suy giảm do nạn phá rừng, chỉ trong vòng 5 năm ( 2010 – năm ngoái ), 32 triệu ha rừng biến mất. Băng đang tan với vận tốc phi mã khi nhiệt độ trung bình toàn thế giới đạt mức cao kỷ lục trong quá trình 2010 – 2019, trong khi vận tốc axit hóa đại dương tăng chóng mặt. Nước biển dâng, đất xói mòn, ô nhiễm không khí … Khoảng 20 % những loài thú hoang đã biến mất so với đầu thế kỷ XX, 40 % những loại ếch, nhái, 1/3 số lượng sinh vật biển, cá mập hay động vật hoang dã biển cũng không còn .
Diện tích rừng trên thế giới bị suy giảm nghiêm trọng. (Ảnh minh họa: Internet)Theo một báo cáo giải trình được Liên hợp quốc công bố năm ngoái trên cơ sở nghiên cứu và điều tra của hơn 150 nhà khoa học, trong số 8 triệu loài động, thực vật đang sống sót có tới 1 triệu loài có nguy cơ biến mất khỏi Trái đất trước sự tàn phá của con người. Dự báo trong 10 năm tới, cứ 4 loài mà con người biết sẽ có một loài bị xóa khỏi trọn vẹn. Quá trình “ hủy diệt sinh học ” – tức quy trình mất dần vĩnh viễn của những loài trên Trái đất – hiện đang diễn ra nhanh gấp 4.000 lần so với thời kỳ khủng long thời tiền sử .Theo báo cáo giải trình mới công bố của Vườn thực vật Hoàng gia Kew, 2/5 tổng số những loài thực vật trên quốc tế có rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng do quốc tế tự nhiên bị tàn phá .Thực vật và nấm tạo ra nền móng sự sống trên Trái đất nhưng giới khoa học hiện đang chạy đua với thời hạn để tìm ra và xác lập những loài trước khi chúng biến mất .Những loài chưa được biết và nhiều loài đã được ghi nhận là “ rương báu ” chứa đầy lương thực, dược vật và sinh khối hoàn toàn có thể xử lý được nhiều thử thách khó khăn vất vả nhất của trái đất, có tiềm năng chữa được cả những vi sinh gây ra virus corona và đại dịch khác .“ Chúng ta không hề sống sót nếu thiếu thực vật và nấm – sự sống nhờ vào vào chúng – và đã đến lúc mở rương báu ”, theo GS. Alexandre Antonelli, Giám đốc khoa học thuộc Vườn thực vật Hoàng gia Kew – tổ chức triển khai lĩnh xướng điều tra và nghiên cứu với sự tham gia của 210 nhà khoa học thuộc 42 vương quốc này .“ Mỗi khi mất một loài là tất cả chúng ta mất đi một thời cơ cho quả đât. Chúng ta đang thua trong cuộc chạy đua với thời hạn vì những loài mất đi nhanh hơn vận tốc tất cả chúng ta tìm ra và định danh chúng ” .
Con người chính là thủ phạm
Theo kế hoạch cứu hệ sinh thái vào năm 2030 của Liên hợp quốc, 30 % diện tích quy hoạnh đất liền và biển trên Trái đất sẽ trở thành khu vực được bảo vệ vào năm 2030 nhằm mục đích bảo vệ năng lực sống sót của hệ sinh thái vốn đóng vai trò rất quan trọng so với quả đât .Đây sẽ là một tiến trình tương tự như với tiến trình đàm phán để đạt được Hiệp định Paris 2015 về Biến đổi khí hậu ( BĐKH ). Kế hoạch này cũng lôi kéo đề ra những giải pháp ứng phó với BĐKH dựa trên cơ sở bảo tồn tự nhiên như tái trồng rừng, bảo vệ những vùng đầm lầy và tái tạo đất .
Kế hoạch trên của Liên hợp quốc đã nhận được sự hoan nghênh của giới chuyên gia và các nhà môi trường học trên thế giới. Hiện nay, thế giới đang đối mặt với sự tuyệt chủng hàng loạt của các loài từ động vật đến thực vật. Sự biến mất nhanh chóng và với tốc độ chưa từng thấy của các quần thể động, thực vật hoang dã có liên quan trực tiếp đến BĐKH, nạn phá rừng, buôn lậu và săn bắn trộm, canh tác nông nghiệp thiếu bền vững và ô nhiễm. Đặc biệt, tình trạng BĐKH hiện nay càng đẩy nhanh tốc độ “biến mất” của các loài.
Các quần thể động vật hoang dã toàn cầu đã giảm hơn 2/3 trong vòng chưa đầy 50 năm, trong đó có cả loài voi. (Ảnh: PA)Trong báo cáo giải trình với tiêu đề ” Tình trạng tự nhiên ” hồi năm ngoái, Liên hợp quốc cảnh báo nhắc nhở 1 triệu loài động, thực vật đang bị rình rập đe dọa tuyệt chủng mà thủ phạm chính là con người. Thậm chí trong những thập kỷ gần đây, loài người văn minh đã ăn, săn bắn và đầu độc nhiều loài tới bờ vực của quên lãng và đẩy những loài khác đến bờ tuyệt chủng .Đây là một khuynh hướng cần phải được nhanh gọn ngăn ngừa. Bởi tổng thể những loài, gồm có cả động vật hoang dã và thực vật, đều có vai trò quan trọng. Tất cả những loài trên hành tinh này có một vị trí độc nhất trong chuỗi thức ăn, góp phần cho hệ sinh thái theo cách riêng của nó. Nếu hệ sinh thái bị mất cân đối, năng lực duy trì và cung ứng nhu yếu những loài, trong đó gồm có cả con người, sẽ bị rình rập đe dọa nghiêm trọng .
Thập kỷ phục hồi hệ sinh thái
Việc phục sinh đúng cách 30 % hệ sinh thái, vốn từ lâu được sử dụng để ship hàng cho nông nghiệp và những nhu yếu khác của con người, hoàn toàn có thể giúp bảo vệ 70 % những loài động, thực vật trước rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng và giúp hấp thụ 50 % lượng CO2 mà con người đã thải vào khí quyển kể từ cuộc Cách mạng công nghiệp .Đây là Tóm lại được đưa ra trong điều tra và nghiên cứu về kế hoạch ” chữa lành ” Trái đất được công bố ngày 14/10 vừa mới qua .Theo Trưởng nhóm nghiên cứu và điều tra Bernardo Strassburg, Giám đốc Viện quốc tế về bền vững và kiên cố, nỗ lực Phục hồi những khu vực ưu tiên sẽ góp phần lớn giúp trái đất vượt qua cuộc khủng hoảng cục bộ kép về khí hậu và đa dạng sinh học. Nghiên cứu nhấn mạnh vấn đề việc Phục hồi những vùng đầm lầy về trạng thái tự nhiên sẽ mang lại cống phẩm góp vốn đầu tư cao nhất, cả trong việc ngăn ngừa những loài động, thực vật biến mất lẫn làm chậm quy trình ấm lên toàn thế giới .Trong khi đó, những khu rừng nhiệt đới gió mùa là khu vực ưu tiên hồi sinh bậc hai mặc dầu tổng thể những hệ sinh thái khác nhau, gồm có những khu rừng ôn đới, thảo nguyên và những vùng đất có nhiều bụi rậm, cũng có vai trò nhất định .Nhìn chung, những khu vực được ưu tiên để hồi sinh theo kế hoạch trên có diện tích quy hoạnh gần 9 triệu km2, gần bằng diện tích quy hoạnh của Brazil. Nghiên cứu cũng xét tới ngân sách, Kết luận rằng việc tập trung chuyên sâu góp vốn đầu tư vào những nghành nghề dịch vụ then chốt sẽ giúp tiết kiệm ngân sách và chi phí ngân sách tối thiểu 10 lần so với những nỗ lực phân chia một cách ngẫu nhiên .Mặc dù vậy, việc phục sinh nguyên trạng đất nông nghiệp trong một quốc tế vẫn còn vật lộn với thực trạng đói kém trong khi dân số được dự báo sẽ tăng thêm 2 tỉ người cũng làm dấy lên quan ngại về thực trạng thiếu lương thực. Nghiên cứu cho thấy vận tốc tăng hiệu suất nông nghiệp nhã nhặn, nỗ lực giảm 50 % chất thải thực phẩm và việc con người đổi khác chính sách ăn khi cắt giảm lượng thịt và sữa sẽ giúp kế hoạch trên trở nên khả thi .
Ông Strassburg nhấn mạnh việc khôi phục nguyên trạng đất nông nghiệp không phải là điều dễ dàng và đòi hỏi sự phối hợp chung giữa người dân và chính phủ các nước trên thế giới.
Liên hợp quốc gọi những năm 20 của thế kỷ này là Thập kỷ phục sinh hệ sinh thái. Nhiều công ty coi việc thay đổi thiên nhiên và môi trường tự nhiên là ” những tiềm năng dễ đạt được ” với ngân sách thấp hơn nhiều so với những giải pháp kỹ thuật hoặc công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, ông Strassburg cho biết điều này nhờ vào rất nhiều vào việc liệu những vương quốc có chọn đi theo con đường ” hồi sinh xanh ” sau cuộc khủng hoảng kinh tế do đại dịch Covid-19 hay không .Cho tới nay, những nỗ lực bảo vệ và Phục hồi vạn vật thiên nhiên trên quy mô toàn thế giới đã gặp nhiều thất bại. ” Hành tinh Xanh ” đang cận kề bờ vực của cuộc đại tuyệt chủng lần 6, khi những loài động, thực vật hoàn toàn có thể biến mất nhanh gấp 100 tới 1.000 lần so với vận tốc thông thường .
Minh Tuệ
