Bài 50.Hệ sinh thái
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (76.41 KB, 5 trang )
Tiết : 52 HỆ SINH THÁI
Ngày dạy:
1.MỤC TIÊU:
a.Kiến thức:
– Nêu được các khái niệm: hệ sinh thái, chuỗi và lưới thức ăn.
-Vận dụng giải thích ý nghóa của biện pháp nông nghiệp nâng cao năng
suất cây trồng đang sử dụng rộng rãi hiện nay.
b.Kỹ năng: Biết đọc sọ đồ một chuỗi thức ăn cho trước.
c. Thái độ: -Giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ đa dạng sinh
học, ý thức xây dựng mô hình sản xuất.
2.CHUẨN BỊ:
a/ GV: Tranh hình hệ sinh thái rừng nhiệt đới. Một lưới thức ăn của hệ
sinh thái rừng.
b/ HS: Sưu tầm tranh ảnh về hệ sinh thái.
3.PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
-Dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ.
-Phương pháp trực quan, vấn đáp.
-Nêu và giải quyết vấn đề.
4. TIẾN TRÌNH:
4.1.Ổn đònh tổ chức: KTSS
4.2 Kiểm tra bài cũ:
a. Thế nào là quần xã sinh vật.? Cho ví dụ? ( 5d )
b. Thế nào là lồi ưu thế? Cho ví dụ ? (5d)
Trả lời:
a. + Quần xã sinh vật: Là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài cùng
sống trong một không gian xác đònh, chúng có mối quan hệ gắn bó như 1
thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn đònh. Các sinh vật
trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng.
Ví dụ: Rừng Cúc Phương.
Ao cá tự nhiên.
b.Lồi ưu thế là lồi đóng vai trò quan trọng trong quần xã.
Ví dụ: Thực vật có hạt là quần thể ưu thế ở quần xã sinh vật trên cạn.
4.3 Giảng bài mới:
Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học
Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái.
-Mục tiêu: HS trình bày khái niệm hệ sinh thái. Chỉ
ra được các thành phần chủ yếu của hệ sinh thái.
-GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi BT/SGK/150
-HS quan sát hình 50 và các tranh sưu tầm, trao đổi
nhóm thống nhất ý kiến trả lời câu hỏi.
+ Thành phần vô sinh: Đất, nước, nhiệt độ…
+ Thành phần hữu sinh: Động vật, thực vật…
+ Lá mục: Thức ăn của vi khuẩn, nấm…
+ Cây rừng: Là thức ăn, nơi ở của động vật.
+ Động vật ăn thực vật, thụ phấn và bón phân
cho thực vật.
-Rừng cháy: Mất nguồn thức ăn, nơi ở,khí hậu thay
đổi.
-Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.
-GV đánh giá kết quả thảo luận.
-GV hỏi: Một hệ sinh thái rừng nhiệt đới có đặc
điểm gì?
-HS khái quát kiến thức vừa khai thác được trong
hình thành những kiến thức: Hệ sinh thái rừng nhiệt
đới có đặc điểm:
+ Có nhân tố vô sinh, hữu sinh.
+ Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật.
+ Giữa sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng.
+ Tạo thành vòng khép kín vật chất.
-GV hỏi nâng cao: Thế nào là hệ sinh thái ?-HS tự
trả lời.
-GV giúp HS hoàn thành khái niệm em hãy kể
tên các hệ sinh thái mà em biết.
-HS có thể kể: Mô hình nông, lâm, ngư nghiệp…
-GV giới thiệu thêm một số hệ sinh thái: Hoang
I. Hệ sinh thái:
* Hệ sinh thái bao gồm quần
xã sinh vật và khu vực sống
( sinh cảnh), trong đó các sinh vật
luôn tác động lẫn nhau và tác
động qua lại với các nhân tố vô
sinh của môi trường tạo thành
một hệ thống hoàn chỉnh và
tương đối ổn đònh.
Ví dụ: Rừng nhiệt đới
* Các thành phần của hệ sinh
thái:
+ Nhân tố vô sinh.
+ Sinh vật sản xuất (là thực
vật).
+ Sinh vật tiêu thụ
( động vật ăn thực vật, động vật
ăn động vật.)
+ Sinh vật phân giải ( vi
khuẩn, nấm)
mạc nhiệt đới, rừng lá rộng ôn đới, thảo nguyên…
-Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm những thành phần
chủ yếu.
-HS nghiên cứu SGK trả lời.
Hoạt động 2: Tìm hiểu chuỗi thức ăn và lưới thức
ăn.
-Mục tiêu: HS đònh nghóa được chuỗi và lướiø thức
ăn.
-Chỉ ra được sự trao đổi vật chất và năng lượng
trong hệ sinh thái thông qua chuỗi và lưới thức ăn.
-GV phát vấn HS: Thế nào là chuỗi thức ăn?
-HS quan sát hình 50.2 kể tên một vài chuỗi thức ăn
đơn giản.
– GV gợi ý: Nhìn theo chiều mũi tên, sinh vật đứng
trước là thức ăn cho sinh vật đứng sau mũi tên.
-GV ho HS làm bài tập /152/SGK.
-HS dựa vào hình 50.2 tìm những mũi tên chỉ vào
chuột đó là thức ăn của chuột và mũi tên chỉ từ
chuột đi ra sẽ là con vật ăn thòt chuột.
-GV gọi HS lên bảng viết chuỗi thức ăn. Yêu cầu :
Cây cỏ chuột rắn .
Sâu chuột rắn.
-GV chữa và yêu cầu HS nắm được nguyên tắc viết
chuỗi thức ăn.
-GV giới thiệu một chuỗi thức ăn điển hình: Cây
sâu ăn lá cầy đại bàng sinh vật phân hủy.
+ GV phân tích: -Cây là sinh vật sản xuất.
-Sâu, cầy, đại bàng là sinh vật tiêu thụ các
bậc 1, 2, 3.
-Sinh vật phân hủy: nấm, vi khuẩn.
GV hỏi: Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa
một mắc xích với mắc xích đứng trước và mắc xích
đứng sau trong chuỗi thức ăn?
+ Sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật
đứng sau.
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức
ăn:
1.Chuỗi thức ăn:
+ Con vật ăn thòt và con mồi.
+ Quan hệ thức ăn.
-GV giúp HS khái quát nội dung trả lời trên thành
mối quan hệ dinh dưỡng.
-GV cho HS làm bài tập điền từ vào chỗ chấm
SGK/152.
-HS dựa vào chuỗi thức ăn tìm từ điền HS khác
bổ sung.
-GV đánh giá kết quả của HS và thông báo đáp án
đúng đó là trước, sau. GV yêu cầu HS trả lời câu
hỏi lúc đầu đã nêura.
HS dựa vào bài tập vừa làm phát biểu thành nội
dung chuỗi thức ăn.
-GV cho HS quan sát hình ảnh một tấm lưới với
nhiêu mắc xích để HS có khái niệm về lưới.
-GV hỏi: Sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗi
thức ăn nào?
-Một chuỗi thức ăn gồm những thành phần sinh vật
nào?
-HS quan sát lại hình 50.2 SGK chỉ ra những chuỗi
thức ăn có mặt của sâu ăn lá ( ít nhất là 5 chuỗi)
chuỗi thức ăn gồm 3 đến 5 thành phần sinh vật.HS
trình bày ý kiến, HS bổ sung.
-GV nhận xét ý kiến của HS và khẳng đònh lại :
Chuỗi thức ăn gồm 3 loại sinh vật, sinh vật tiêu thụ
bậc 1,2,3 đều gọi là sinh vật tiêu thụ
-Lứơi thức ăn là gì?
-HS dựa vào kiến thức trả lời.
* GV mở rộng:
Chuỗi thức ăn có thể bắt đầu từ thực vật hay từ
sinh vật bò phân giải. +Sự trao đổi vật chất trong hệ
sinh thái tạo thành chu trình kín nghóa là: Thực vật
Động vật Mùn, muối khoáng Thực vật. :+
Sự trao đổi năng lượng trong hệ sinh thái tức là
dòng năng lượng trong chuỗi thức ăn bò tiêu hao rất
+ Chuỗi thức ăn là một dãy
nhiều loài sinh vật có quan hệ
dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài
là một mắc xích, vừa là sinh vật
tiêu thụ mắt xích đứng trước,
vừa là sinh vật bò mắt xích ở
phía sau tiêu thụ.
2.Lưới thức ăn:
+ Lưới thức ăn bao gồm các
chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích
chung.
+ Lưới thức ăn gồm các sinh
vật:
-Sinh vật sản xuất.
-Sinh vật tiêu thụ.
-Sinh vật phân hủy.
nhiều thể hiện qua tháp sinh thái.
* GDMT :Các sinh vật trong quần xã gắn bó với
nhau bởi nhiều mối quan hệ, trong đó quan hệ dinh
dưỡng có vai trò quan trọng được thể hiện qua
chuỗi thức ăn và lưới thức ăn .
– Liên hệ:+Trong thực tế sản xuất người nông dân
có biện pháp kỹ thuật gì để tận dụng nguồn thức ăn
của sinh vật và bảo vệ đa dạng sinh học?
+ Thả nhiều loại cá trong ao, dự trữ thức ăn cho
động vật trong mùa khô hạn.Cần quan tâm bảo vệ
đa dạng sinh học.
4.4 Củng cố và luyện tập:
– Tổ chức trò chơi: Đi tìm các mắt xích trong chuỗi thức ăn và lưới thức
ăn.
+ GV gọi HS lên chọn các mảnh bìa có hình sinh vật dán lên bảng và sau
đó điền mũi tên thành chuỗi và lưới thức ăn.
+ Trong thời gian 2 phút HS nào tạo được nhiều chuỗi thức ăn sẽ thắng
trong trò chơi.
4.5.Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
-Về nhà học bài Trả lời câu hỏi SGK/ 153 Đọc em có biết/SGK/153.
-Xem lại chương I, II phần sinh vật và môi trường tiết sau ôn tập.
5.RÚT KINH NGHIỆM:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………
Ví dụ : Thực vật có hạt là quần thể lợi thế ở quần xã sinh vật trên cạn. 4.3 Giảng bài mới : Hoạt động của GV và HS Nội dung bài họcHoạt động 1 : Thế nào là một hệ sinh thái. – Mục tiêu : HS trình diễn khái niệm hệ sinh thái. Chỉra được những thành phần hầu hết của hệ sinh thái. – GV nhu yếu HS vấn đáp những câu hỏi BT / SGK / 150 – HS quan sát hình 50 và những tranh sưu tầm, trao đổinhóm thống nhất quan điểm vấn đáp câu hỏi. + Thành phần vô sinh : Đất, nước, nhiệt độ … + Thành phần hữu sinh : Động vật, thực vật … + Lá mục : Thức ăn của vi trùng, nấm … + Cây rừng : Là thức ăn, nơi ở của động vật hoang dã. + Động vật ăn thực vật, thụ phấn và bón phâncho thực vật. – Rừng cháy : Mất nguồn thức ăn, nơi ở, khí hậu thayđổi. – Đại diện nhóm trình diễn, nhóm khác bổ trợ. – GV nhìn nhận tác dụng luận bàn. – GV hỏi : Một hệ sinh thái rừng nhiệt đới có đặcđiểm gì ? – HS khái quát kỹ năng và kiến thức vừa khai thác được tronghình thành những kỹ năng và kiến thức : Hệ sinh thái rừng nhiệtđới có đặc thù : + Có tác nhân vô sinh, hữu sinh. + Có nguồn cung ứng thức ăn đó là thực vật. + Giữa sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng. + Tạo thành vòng khép kín vật chất. – GV hỏi nâng cao : Thế nào là hệ sinh thái ? – HS tựtrả lời. – GV giúp HS triển khai xong khái niệm em hãy kểtên những hệ sinh thái mà em biết. – HS hoàn toàn có thể kể : Mô hình nông, lâm, ngư nghiệp … – GV trình làng thêm 1 số ít hệ sinh thái : HoangI. Hệ sinh thái : * Hệ sinh thái gồm có quầnxã sinh vật và khu vực sống ( sinh cảnh ), trong đó những sinh vậtluôn ảnh hưởng tác động lẫn nhau và tácđộng qua lại với những tác nhân vôsinh của môi trường tự nhiên tạo thànhmột mạng lưới hệ thống hoàn hảo vàtương đối ổn đònh. Ví dụ : Rừng nhiệt đới * Các thành phần của hệ sinhthái : + Nhân tố vô sinh. + Sinh vật sản xuất ( là thựcvật ). + Sinh vật tiêu thụ ( động vật hoang dã ăn thực vật, động vậtăn động vật hoang dã. ) + Sinh vật phân giải ( vikhuẩn, nấm ) mạc nhiệt đới, rừng lá rộng ôn đới, thảo nguyên … – Hệ sinh thái hoàn hảo gồm những thành phầnchủ yếu. – HS điều tra và nghiên cứu SGK vấn đáp. Hoạt động 2 : Tìm hiểu chuỗi thức ăn và lưới thứcăn. – Mục tiêu : HS đònh nghóa được chuỗi và lướiø thứcăn. – Chỉ ra được sự trao đổi vật chất và năng lượngtrong hệ sinh thái trải qua chuỗi và lưới thức ăn. – GV phát vấn HS : Thế nào là chuỗi thức ăn ? – HS quan sát hình 50.2 kể tên một vài chuỗi thức ănđơn giản. – GV gợi ý : Nhìn theo chiều mũi tên, sinh vật đứngtrước là thức ăn cho sinh vật đứng sau mũi tên. – GV ho HS làm bài tập / 152 / SGK. – HS dựa vào hình 50.2 tìm những mũi tên chỉ vàochuột đó là thức ăn của chuột và mũi tên chỉ từchuột đi ra sẽ là con vật ăn thòt chuột. – GV gọi HS lên bảng viết chuỗi thức ăn. Yêu cầu : Cây cỏ chuột rắn. Sâu chuột rắn. – GV chữa và nhu yếu HS nắm được nguyên tắc viếtchuỗi thức ăn. – GV ra mắt một chuỗi thức ăn nổi bật : Cây sâu ăn lá cầy đại bàng sinh vật phân hủy. + GV nghiên cứu và phân tích : – Cây là sinh vật sản xuất. – Sâu, cầy, đại bàng là sinh vật tiêu thụ cácbậc 1, 2, 3. – Sinh vật phân hủy : nấm, vi trùng. GV hỏi : Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữamột mắc xích với mắc xích đứng trước và mắc xíchđứng sau trong chuỗi thức ăn ? + Sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vậtđứng sau. II. Chuỗi thức ăn và lưới thứcăn : 1. Chuỗi thức ăn : + Con vật ăn thòt và con mồi. + Quan hệ thức ăn. – GV giúp HS khái quát nội dung vấn đáp trên thànhmối quan hệ dinh dưỡng. – GV cho HS làm bài tập điền từ vào chỗ chấmSGK / 152. – HS dựa vào chuỗi thức ăn tìm từ điền HS khácbổ sung. – GV nhìn nhận tác dụng của HS và thông báo đáp ánđúng đó là trước, sau. GV nhu yếu HS vấn đáp câuhỏi lúc đầu đã nêura. HS dựa vào bài tập vừa làm phát biểu thành nộidung chuỗi thức ăn. – GV cho HS quan sát hình ảnh một tấm lưới vớinhiêu mắc xích để HS có khái niệm về lưới. – GV hỏi : Sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗithức ăn nào ? – Một chuỗi thức ăn gồm những thành phần sinh vậtnào ? – HS quan sát lại hình 50.2 SGK chỉ ra những chuỗithức ăn xuất hiện của sâu ăn lá ( tối thiểu là 5 chuỗi ) chuỗi thức ăn gồm 3 đến 5 thành phần sinh vật. HStrình bày quan điểm, HS bổ trợ. – GV nhận xét quan điểm của HS và khẳng đònh lại : Chuỗi thức ăn gồm 3 loại sinh vật, sinh vật tiêu thụbậc 1,2,3 đều gọi là sinh vật tiêu thụ-Lứơi thức ăn là gì ? – HS dựa vào kiến thức và kỹ năng vấn đáp. * GV lan rộng ra : Chuỗi thức ăn hoàn toàn có thể mở màn từ thực vật hay từsinh vật bò phân giải. + Sự trao đổi vật chất trong hệsinh thái tạo thành quy trình kín nghóa là : Thực vật Động vật Mùn, muối khoáng Thực vật. : + Sự trao đổi nguồn năng lượng trong hệ sinh thái tức làdòng nguồn năng lượng trong chuỗi thức ăn bò tiêu tốn rất + Chuỗi thức ăn là một dãynhiều loài sinh vật có quan hệdinh dưỡng với nhau. Mỗi loàilà một mắc xích, vừa là sinh vậttiêu thụ mắt xích đứng trước, vừa là sinh vật bò mắt xích ởphía sau tiêu thụ. 2. Lưới thức ăn : + Lưới thức ăn gồm có cácchuỗi thức ăn có nhiều mắt xíchchung. + Lưới thức ăn gồm những sinhvật : – Sinh vật sản xuất. – Sinh vật tiêu thụ. – Sinh vật phân hủy. nhiều biểu lộ qua tháp sinh thái. * GDMT : Các sinh vật trong quần xã gắn bó vớinhau bởi nhiều mối quan hệ, trong đó quan hệ dinhdưỡng có vai trò quan trọng được biểu lộ quachuỗi thức ăn và lưới thức ăn. – Liên hệ : + Trong thực tiễn sản xuất người nông dâncó giải pháp kỹ thuật gì để tận dụng nguồn thức ăncủa sinh vật và bảo vệ đa dạng sinh học ? + Thả nhiều loại cá trong ao, dự trữ thức ăn chođộng vật trong mùa khô hạn. Cần chăm sóc bảo vệđa dạng sinh học. 4.4 Củng cố và rèn luyện : – Tổ chức game show : Đi tìm những mắt xích trong chuỗi thức ăn và lưới thứcăn. + GV gọi HS lên chọn những mảnh bìa có hình sinh vật dán lên bảng và sauđó điền mũi tên thành chuỗi và lưới thức ăn. + Trong thời hạn 2 phút HS nào tạo được nhiều chuỗi thức ăn sẽ thắngtrong game show. 4.5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà : – Về nhà học bài Trả lời thắc mắc SGK / 153 Đọc em có biết / SGK / 153. – Xem lại chương I, II phần sinh vật và thiên nhiên và môi trường tiết sau ôn tập. 5. RÚT KINH NGHIỆM : … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …
