Tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải hoạt động và sinh hoạt, đặc biệt quan trọng là rác thải rắn đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Báo cáo thực trạng môi trường vương quốc công bố năm 2020 cho thấy, qua nghiên cứu và phân tích thành phần trong chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt của hộ mái ấm gia đình, chất hữu cơ có năng lực phân hủy sinh học chiếm tỷ suất cao từ 80-96 % ; thành phần giấy và sắt kẽm kim loại biến hóa tùy thuộc vào nguồn phát sinh, lượng chất thải nhựa và túi ni-lông chiếm khoảng chừng 8-12 % và có khuynh hướng tăng dần theo từng năm. Cả nước hiện có gần 100 bãi chôn lấp chất thải rắn, tuy nhiên, chỉ có 20 bãi chôn lấp hợp vệ sinh và rất ít bãi chôn lấp rác có trạm giải quyết và xử lý nước rác. Chưa có địa phương nào có quy mô giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt hoàn thành xong, đạt tổng thể những tiêu chuẩn về kĩ thuật, kinh tế tài chính và môi trường …
Theo tiến sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Hương – Phó Trưởng phòng Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học Môi trường, Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, đây là một thực tiễn đáng buồn. Chúng ta thấy 80-90 % giải pháp giải quyết và xử lý chất thải rắn lúc bấy giờ là bãi chôn lấp. Rác thải thì không ngừng tăng theo vận tốc đô thị hóa cũng như theo sự tăng trưởng từ dân số, còn quỹ đất của tất cả chúng ta có hạn. Đấy chính là điều thử thách so với không riêng gì Nước Ta mà rất nhiều vương quốc trên quốc tế lúc bấy giờ .
Cũng theo tiến sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Hương, rác thải rắn hoạt động và sinh hoạt ngày càng ngày càng tăng về số lượng, trong khi việc thu gom, phân loại, giải quyết và xử lý … lại chưa thực sự được nhiều người chăm sóc. Bằng chứng là tất cả chúng ta thuận tiện phát hiện ở đâu đó hình ảnh rác thải sinh hoạt chất đống không đúng nơi lao lý gây ô nhiễm môi trường và khiến người dân bức xúc .
Đặc biệt, khi đô thị phát triển gia tăng, xã hội ngày càng hiện đại thì con người càng có thói quen lạm dụng đồ nhựa, vì sự tiện lợi của nó. “Chúng ta có thể ra cửa hàng ăn mua một bát bún mang về và đựng bằng cốc, hộp nhựa. Điều đó vô hình chung làm gia tăng lượng rác thải nhựa, trong khi rác thải nhựa có thể tồn tại hàng trăm năm trong môi trường, phân rã trở thành các hạt nhựa nhỏ li ti với kích thước siêu nhỏ gọi là vi nhựa. Chúng phát tán vào nguồn nước, không khí và đất, đi vào chuỗi thức ăn của các loài động vật, thực vật và con người, làm tăng sự phát triển của các tế bào ung thư. Do đó, việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn là điều vô cùng quan trọng và cần thiết”, TS Nguyễn Thị Quỳnh Hương phân tích.
Luật Bảo vệ môi trường ( sửa đổi ) đã được trải qua năm 2020 có pháp luật việc thu phí rác thải hoạt động và sinh hoạt dựa trên khối lượng, thể tích thay cho việc tính trung bình theo hộ mái ấm gia đình hoặc đầu người như lúc bấy giờ ; trong đó, việc tính phí sẽ địa thế căn cứ vào điều kiện kèm theo kinh tế tài chính – xã hội của địa phương. Điều này là trọn vẹn tương thích với xu thế và thực trạng lúc bấy giờ và những vương quốc trên quốc tế cũng đang vận dụng, xuất phát từ nguyên tắc “ người gây ô nhiễm phải trả tiền ”. Người xả ra nhiều rác không hề đóng tiền giải quyết và xử lý lượng rác họ xả ra bằng với người xả ít. Đấy là sự không công minh. Khi tất cả chúng ta đánh vào túi tiền của dân cư, của người gây ô nhiễm thì sẽ ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến sự đổi khác hành vi của người đó .
Để thực hiện một chính sách mới chúng ta cần có lộ trình thực hiện chứ không thể áp dụng ngay lập tức được. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng có lộ trình là dự kiến chính sách này chậm nhất đến năm 2024 sẽ được triển khai vào thực tế và năm nay thì Bộ cũng đã xây dựng dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường 2020 nhằm hướng dẫn chi tiết để đưa quy định mới này đi vào thực tiễn. Theo đó, Bộ cũng hướng dẫn các địa phương về phương pháp định giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt; quy định định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Thông qua những hướng dẫn cụ thể thì địa phương mới dễ dàng áp dụng, nhằm góp phần bảo vệ môi trường xanh, sạch hơn.
Mời nghe âm thanh tại đây:
