HỆ SINH THÁI TRÊN cạn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.35 MB, 18 trang )
Bài thuyết trình Nhóm
HỆ SINH
THÁI TRÊN CẠN
9
HỆ SINH THÁI TRÊN CẠN
I.
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỆ SINH THÁI
II.
HỆ SINH THÁI TRÊN CẠN
1. Khái niệm
2. Thành phần và cấu trúc
3. Vai trò và chức năng
4. Phân loạI
III. CHU TRÌNH VẬT CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG
LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI
5. Chu trình vật chất trong quần xã sinh vật
6. Sự trao đổi năng lượng trong hệ sinh thái
IV. KẾT LUẬN
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỆ SINH
THÁI
Hệ sinh thái là một hệ thống bao gồm quần xã sinh
vật và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
Trong hệ sinh thái các sinh vật luôn tác động lẫn
nhau và tác động qua lại với các nhận tố vô sinh của
môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và
tương đối ổn định.
II. HỆ SINH THÁI TRÊN CẠN
1.
Khái niệm
Hệ sinh thái trên cạn đặc trưng bởi các quần xã thực vật vì
thảm thực vật ở đây chiếm khối lượng rất lớn và gắn liền với
khí hậu địa phương.
2. Thành phần và cấu trúc
Hệ sinh thái trên cạn bao gồm:
+ Đồng rêu, rừng lá kim, rừng lá rộng rụng theo mùa vùng
ôn đới, rừng mưa nhiệt đới, sa van, hoang mạc.
+ Các dạng sống khác
Saparan rừng lá cứng, rừng hiếm có gai.
2.1. Đồng rêu
•
Phân bố: Bao quan Bắc cực, Bắc Mỹ, phía bắc lục địa Âu-Á.
•
Khí hậu: Nhiệt đọ rất thấp, lạnh quanh năm (< 5°C). Nhiệt
độ nóng nhất quan năm không quá 10°C.
•
Đất đai: Gần như đóng băng vĩnh viễn trên mặt đất
•
Đặc điểm:
+ Số lượng loài thực vật ít, chủ yếu là cỏ bông, rêu, địa y
+ Động vật đặc trưng cho vùng là Tuần lộc, thỏ, sói Bắc
cực, Gấu bắc cực, chim cánh cụt, chúng có thời gian ngủ đông
kéo dài, nhiều loài chim sóng từng bầy đàn lớn
Một số hình ảnh về đồng
rêu, tuần lộc, chim cánh
cụt .
2.2. Rừng lá kim (Taiga)
* Khí hậu: Lạnh và khắc nghiệt vào mùa đông kéo dài (Tháng 7 trên
10°C). Lượng mưa thấp khoảng 300-500mm.
* Đất đai: Nghèo muối dinh dưỡng, bị băng tuyết phủ
* Phân bố: Phía nam đồng rêu (Châu Âu, Châu Á, Châu Mỹ)
* Động vật và thực vật:
+ Động vật: Đa dạng nhưng còn nghèo về số lượng, có những loài thú
lớn như Hươu Canada, thot, linh miêu, chó sói, gấu, …
Chim định cư không nhiều, thú có lông có số lượng lớn nhưng bị săn
bắt tích cực.
+ Thực vật: Lá kim thường xanh, thân thẳng che bóng như các loài
thông.
Cây bụi thân thảo kém phát triển
Dọc những nơi có nước là dương liễu, bạch dương, phong, …các loài
cây này giá thể cho các loại nấm, địa y phát triển phong phú.
Trong vùng còn có các loại cây lớn cổ thụ, như cây sồi khổng lồ ( cao
trên 80m, đường kính 12m, sông trên 3000 năm)
2.3. Rừng lá rộng rụng lá theo mùa vùng ôn đới
* Khí hậu:
+ Ấm ấp vào mùa hè, mùa đông vẫn khắc nghiệt
+ Lượng mưa vừa phải
* Đất đai:
+ Đất giàu chất hữu cơ, có lớp thảm thực vật đầy, tầng đất dày
và có nhiều sét ở lớp dưới.
* Phân bố:
+ Phân bố khá rộng rãi như một phần lãnh thổ Trung Quốc, Nhật
Bản, Châu Đại Dương, ….
* Thực vật:
+ Thành phần loài thực vật của vùng rất đa dạng, như ở Bắc Mỹ
đại diện đặc trưng là thông trắng, thông đỏ…
+ Rêu không phát triển được trên mặt đất
+ Rừng lá ôn đới phân thành nhiều tầng tạo nên ổ sinh thái
* Động vật:
+ Giàu có về loài và số lượng, từ côn trùng đến loài lớn, nhưng
không có con nào chiếm ưu thế.
+ Những loài động vật sống trên cây bao gồm nhiều loài sóc,
chuột sóc, nhiều loài chim leo trèo ( gõ kiến), có nhiều loại sâu bị
ăn gỗ.
+ Thú như lợn lòi, hươu, chó sói, cáo ….
2.4. Rừng mưa nhiệt đới
•
Khí hậu:
+ Nóng và ẩm
+ Nhiệt độ trung bình cao (24-30°C) và dường như ổn định
quanh năm
+ Lượng mưa lớn (4500mm/năm), đặc biệt là Camơrun
10.170mm.
+ Khu vực sông Amazon, Công gô và Ấn Độ, Malaysia, Đông
Nam Á.
•
Động vật
+ Thành phần loài vô cùng đa dạng và phong phú
+ Nhiều loài sống trên cây ít khi xuống đất như khỉ, khỉ vượn,
sóc bay, …
+ Dưới đất lầ voi, trâu rừng, báo, …
+ Chim thường có màu sắc rực rỡ, nhiều loài ăn quả
+ Có nhiều loài bò sát sống trên cây như ếch cây, trăn …
•
Thực vật:
+ Phong phú, đa dạng, quanh năm xanh tốt
+ Có sự phân tầng rõ rệt, gồm 5 tầng
Tầng vượt tán A1: Gồm các loại thực vật cao 35-40m như loài
họ dầu, họ đậu,…
Tầng ưu thế sinh thái A2 hay tầng tán rừng: thực vật 20-30m
Tầng dưới tán A3: Thực vật cao 8-15m, gồm những cây gỗ A2
còn nhỏ và một số cây gỗ khác.
Tầng cây bụi: Thực vật cao 2-8m, tầng cỏ quyết
2.5. Xavan
2.5.1. Thảo nguyên và xavan nhiệt đới
•
Khí hậu: Nóng và lượng mưa cao (1000-1500ml) có 1-2 mùa
khô kéo dài
•
Phân bố: Trung và Đông Phi, Nam Mỹ, Châu Đại Dương
•
Thực vật: Nghèo, ưu thế là các chi thuộc họ cỏ, rải rác cây có
gai và những cây thuộc họ đậu, cây bao bắp.
•
Động vật: + Động vật ăn thực vật lớn như linh dương, ngựa
vằn, hương cao cổ
+ Động vật ăn thịt như báo, linh cẩu,sư tử
+ Chim, có những loài chim chạy như đà điểu, có cả
kền kền và các loại khác, sâu bọ chiếm ưu thế là châu chấu, kiến
muối, cào cào
2.5.2. ThảO nguyên vùng ôn đới
•
Khí hậu:
+ Mùa hạ nóng và dài, thường đại hạn
+ Mùa đông lạnh và có ít tuyết
+ Lượng mưa hàng năm 250-750mm
+ Có gió mạnh, do địa hình trống trãi
•
Phâm bố:
+ Nội địa Âu-Á (Trung Quốc), Bắc và Nam Mỹ
•
Vị trí: Nằm giữa hoang mặc và rừng
•
Đất đai: Nghèo dinh dưỡng và rất lạnh vào mùa đông. Mùa
xuân đất trở nên khô
•
Thực vật: Thảm thực vật chủ yếu là cỏ thấp, úa khô chiếm chủ
yếu, phân thành 3 nhóm:
+ Thảo nguyên cỏ cao với các loài cỏ 150-240cm
+ Thảo nguyên cỏ thấp trung bình (60-120cm)
+ Thảo nguyên cỏ thấp (dưới 60cm)
•
Động vật
+ Động vật ăn cỏ như bò, ngựa hoang,…
+ Động vật ăn thịt: Sư tử, chó rừng.
2.6 Hoang mạc
•
Khí hậu
+ Khắc nghiệt, nhiệt độ chênh lệch ngày đêm theo mùa rất
lớn (-42–82°C)
+ Lượng mưa: rất thấp (<200mm/năm)
•
Phân bố: Châu Á, Châu Phi, Châu Đại Dương…
•
Động vật: có lạc đà, chó, cáo, côn trùng,..
•
Thực vật: rất nghèo, gồm những cây ngắn và cây chịu hạn như
xương rồng, ngải,..
2.7. Các hệ sinh thái
2.7.1. Sapara và rừng lá cứng
•
Xuất hiện trong những vùng khí hậu miền ôn đới, mưa nhiều
trong mùa đông, khô trong mùa hè.
•
Phân bố: Califonia, Mexico, 2 bên bờ Đại trung Hải,…
•
Mưa tập trung vào mùa dông, còn mùa hè thì khô hạn
•
Hệ thực vật: cây gôc và cây bụi dày, cứng quanh năm như Long
não, bạch đàn
– Rừng 1 tán, ít khi 2 tán, gồm cây thường xanh cao 15-20m
2.7.2. Rừng hiếm có gai:
Khí hậu trung gian giữa hoang mạc và thảo nguyên
Lượng mưa trong năm phổ biến không đều.
Phân bố giữa phần Nam Phi, Tây Nam Phi, một phần ở Tây NAM
Á.
Thực vật: gồm nững cây gỗ lớn, thường có gai, dễ, uốn lá nhỏ.
III. CHU TRÌNH VẬT CHẤT VÀ
CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG
HỆ SINH THÁI
– Trong hệ sinh thái, chu trình vật chất đi
từ môi trường bên ngoài vào cơ thể sinh
vật, rồi từ sinh vật này sang sinh vật kia
theo chuỗi thức ăn, rồi lại phân hủy
thành các chất vô cơ đi ra môi trường
được gọi là vòng tuần hoàn-sinh-địa hóa.
Hệ sinh thái là một mạng lưới hệ thống gồm có quần xã sinhvật và môi trường tự nhiên sống của quần xã ( sinh cảnh ). Trong hệ sinh thái các sinh vật luôn ảnh hưởng tác động lẫnnhau và tác động ảnh hưởng qua lại với các nhận tố vô sinh củamôi trường tạo thành một mạng lưới hệ thống hoàn hảo vàtương đối không thay đổi. II. HỆ SINH THÁI TRÊN CẠN1. Khái niệmHệ sinh thái trên cạn đặc trưng bởi các quần xã thực vật vìthảm thực vật ở đây chiếm khối lượng rất lớn và gắn liền vớikhí hậu địa phương. 2. Thành phần và cấu trúcHệ sinh thái trên cạn gồm có : + Đồng rêu, rừng lá kim, rừng lá rộng rụng theo mùa vùngôn đới, rừng mưa nhiệt đới gió mùa, sa van, hoang mạc. + Các dạng sống khácSaparan rừng lá cứng, rừng hiếm có gai. 2.1. Đồng rêuPhân bố : Bao quan Bắc cực, Bắc Mỹ, phía bắc lục địa Âu-Á. Khí hậu : Nhiệt đọ rất thấp, lạnh quanh năm ( < 5 °C ). Nhiệtđộ nóng nhất quan năm không quá 10 °C. Đất đai : Gần như ngừng hoạt động vĩnh viễn trên mặt đấtĐặc điểm : + Số lượng loài thực vật ít, đa phần là cỏ bông, rêu, địa y + Động vật đặc trưng cho vùng là Tuần lộc, thỏ, sói Bắccực, Gấu bắc cực, chim cánh cụt, chúng có thời hạn ngủ đôngkéo dài, nhiều loài chim sóng từng bầy đàn lớnMột số hình ảnh về đồngrêu, tuần lộc, chim cánhcụt. 2.2. Rừng lá kim ( Taiga ) * Khí hậu : Lạnh và khắc nghiệt vào mùa đông lê dài ( Tháng 7 trên10 °C ). Lượng mưa thấp khoảng chừng 300 - 500 mm. * Đất đai : Nghèo muối dinh dưỡng, bị băng tuyết phủ * Phân bố : Phía nam đồng rêu ( Châu Âu, Châu Á Thái Bình Dương, Châu Mỹ ) * Động vật và thực vật : + Động vật : Đa dạng nhưng còn nghèo về số lượng, có những loài thúlớn như Hươu Canada, thot, linh miêu, chó sói, gấu, … Chim định cư không nhiều, thú có lông có số lượng lớn nhưng bị sănbắt tích cực. + Thực vật : Lá kim thường xanh, thân thẳng che bóng như các loàithông. Cây bụi thân thảo kém phát triểnDọc những nơi có nước là dương liễu, bạch dương, phong, … các loàicây này giá thể cho các loại nấm, địa y tăng trưởng đa dạng và phong phú. Trong vùng còn có các loại cây lớn cổ thụ, như cây sồi khổng lồ ( caotrên 80 m, đường kính 12 m, sông trên 3000 năm ) 2.3. Rừng lá rộng rụng lá theo mùa vùng ôn đới * Khí hậu : + Ấm ấp vào mùa hè, mùa đông vẫn khắc nghiệt + Lượng mưa vừa phải * Đất đai : + Đất giàu chất hữu cơ, có lớp thảm thực vật đầy, tầng đất dàyvà có nhiều sét ở lớp dưới. * Phân bố : + Phân bố khá thoáng đãng như một phần chủ quyền lãnh thổ Trung Quốc, NhậtBản, Châu Đại Dương, …. * Thực vật : + Thành phần loài thực vật của vùng rất phong phú, như ở Bắc Mỹđại diện đặc trưng là thông trắng, thông đỏ … + Rêu không tăng trưởng được trên mặt đất + Rừng lá ôn đới phân thành nhiều tầng tạo nên ổ sinh thái * Động vật : + Giàu có về loài và số lượng, từ côn trùng nhỏ đến loài lớn, nhưngkhông có con nào chiếm lợi thế. + Những loài động vật hoang dã sống trên cây gồm có nhiều loài sóc, chuột sóc, nhiều loài chim leo trèo ( gõ kiến ), có nhiều loại sâu bịăn gỗ. + Thú như lợn lòi, hươu, chó sói, cáo …. 2.4. Rừng mưa nhiệt đớiKhí hậu : + Nóng và ẩm + Nhiệt độ trung bình cao ( 24-30 °C ) và có vẻ như ổn địnhquanh năm + Lượng mưa lớn ( 4500 mm / năm ), đặc biệt quan trọng là Camơrun10. 170 mm. + Khu vực sông Amazon, Công gô và Ấn Độ, Malaysia, ĐôngNam Á.Động vật + Thành phần loài vô cùng phong phú và đa dạng và phong phú + Nhiều loài sống trên cây ít khi xuống đất như khỉ, khỉ vượn, sóc bay, … + Dưới đất lầ voi, trâu rừng, báo, … + Chim thường có sắc tố tỏa nắng rực rỡ, nhiều loài ăn quả + Có nhiều loài bò sát sống trên cây như ếch cây, trăn … Thực vật : + Phong phú, phong phú, quanh năm xanh tốt + Có sự phân tầng rõ ràng, gồm 5 tầngTầng vượt tán A1 : Gồm các loại thực vật cao 35-40 m như loàihọ dầu, họ đậu, … Tầng lợi thế sinh thái A2 hay tầng tán rừng : thực vật 20-30 mTầng dưới tán A3 : Thực vật cao 8-15 m, gồm những cây gỗ A2còn nhỏ và 1 số ít cây gỗ khác. Tầng cây bụi : Thực vật cao 2-8 m, tầng cỏ quyết2. 5. Xavan2. 5.1. Thảo nguyên và xavan nhiệt đớiKhí hậu : Nóng và lượng mưa cao ( 1000 - 1500 ml ) có 1-2 mùakhô kéo dàiPhân bố : Trung và Đông Phi, Nam Mỹ, Châu Đại DươngThực vật : Nghèo, lợi thế là các chi thuộc họ cỏ, rải rác cây cógai và những cây thuộc họ đậu, cây bao bắp. Động vật : + Động vật ăn thực vật lớn như linh dương, ngựavằn, hương cao cổ + Động vật ăn thịt như báo, linh cẩu, sư tử + Chim, có những loài chim chạy như đà điểu, có cảkền kền và các loại khác, sâu bọ chiếm lợi thế là châu chấu, kiếnmuối, cào cào2. 5.2. ThảO nguyên vùng ôn đớiKhí hậu : + Mùa hạ nóng và dài, thường đại hạn + Mùa đông lạnh và có ít tuyết + Lượng mưa hàng năm 250 - 750 mm + Có gió mạnh, do địa hình trống trãiPhâm bố : + Nội địa Âu-Á ( Trung Quốc ), Bắc và Nam MỹVị trí : Nằm giữa hoang mặc và rừngĐất đai : Nghèo dinh dưỡng và rất lạnh vào mùa đông. Mùaxuân đất trở nên khôThực vật : Thảm thực vật đa phần là cỏ thấp, úa khô chiếm chủyếu, phân thành 3 nhóm : + Thảo nguyên cỏ cao với các loài cỏ 150 - 240 cm + Thảo nguyên cỏ thấp trung bình ( 60-120 cm ) + Thảo nguyên cỏ thấp ( dưới 60 cm ) Động vật + Động vật ăn cỏ như bò, ngựa hoang, … + Động vật ăn thịt : Sư tử, chó rừng. 2.6 Hoang mạcKhí hậu + Khắc nghiệt, nhiệt độ chênh lệch ngày đêm theo mùa rấtlớn ( - 42 -- 82 °C ) + Lượng mưa : rất thấp ( < 200 mm / năm ) Phân bố : Châu Á Thái Bình Dương, Châu Phi, Châu Đại Dương … Động vật : có lạc đà, chó, cáo, côn trùng nhỏ, .. Thực vật : rất nghèo, gồm những cây ngắn và cây chịu hạn nhưxương rồng, ngải, .. 2.7. Các hệ sinh thái2. 7.1. Sapara và rừng lá cứngXuất hiện trong những vùng khí hậu miền ôn đới, mưa nhiềutrong mùa đông, khô trong mùa hè. Phân bố : Califonia, Mexico, 2 bên bờ Đại trung Hải, … Mưa tập trung chuyên sâu vào mùa dông, còn mùa hè thì khô hạnHệ thực vật : cây gôc và cây bụi dày, cứng quanh năm như Longnão, bạch đàn - Rừng 1 tán, ít khi 2 tán, gồm cây thường xanh cao 15-20 mét vuông. 7.2. Rừng hiếm có gai : Khí hậu trung gian giữa hoang mạc và thảo nguyênLượng mưa trong năm thông dụng không đều. Phân bố giữa phần Nam Phi, Tây Nam Phi, một phần ở Tây NAMÁ.Thực vật : gồm nững cây gỗ lớn, thường có gai, dễ, uốn lá nhỏ. III. CHU TRÌNH VẬT CHẤT VÀCHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONGHỆ SINH THÁI - Trong hệ sinh thái, quy trình vật chất đitừ thiên nhiên và môi trường bên ngoài vào khung hình sinhvật, rồi từ sinh vật này sang sinh vật kiatheo chuỗi thức ăn, rồi lại phân hủythành các chất vô cơ đi ra môi trườngđược gọi là vòng tuần hoàn-sinh-địa hóa .
