Trước đây, nhà thơ quân đội Anh Ngọc từng có tác phẩm dịch được chọn in trong sách Ngữ văn lớp 12 ( năm 1992 ) và năm học 2022 – 2023 này, lần tiên phong một sáng tác rất dễ thương và đáng yêu “ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” của ông được chọn in trong sách Ngữ văn lớp 7. Nhân dịp này, nhà thơ Anh Ngọc dành cho phóng viên báo chí báo Giáo dục đào tạo và Thời đại cuộc trò chuyện đong đầy niềm vui và sự gợi mở …- Cảm xúc của nhà thơ khi nhận tin bài thơ “ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” của ông được chọn in trong sách Ngữ văn lớp 7 – tập 2 ( Bộ “ Chân trời phát minh sáng tạo ”, NXB Giáo dục đào tạo Nước Ta ) là gì ? Đây hoàn toàn có thể coi là thời cơ để bài thơ được chắp thêm đôi cánh đến với fan hâm mộ thời điểm ngày hôm nay, thưa ông ?
Anh Ngọc:
Một con mèo
nằm ngủ trên ngực tôi
Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôiDưới con mèo trái tim tôi đang đậpTôi nằm nghe uyển chuyển thánh thótTrái tim tôi hòa nhịp trái tim mèoKhép lại rồi đôi mắt biếc trong veoKhép lại rồi hàm răng dài nhọn hoắtNỗi kinh hoàng của bầy chuột nhắtKhép lại rồi móng vuốt của đêm đenGiờ nằm đây trong giấc mơ bình yênNhư đứa trẻ giữa vòng tay ấp ủTrên ngực tôi một con mèo nằm ngủTrưa mùa đông nằng nặng đám mây chìTrái tim tôi trong một phút bỗng mềm điMột nỗi gì lâng lâng như niềm hạnh phúcĐược âu yếm, được vuốt ve, đùm bọcĐược bí mật cất tiếng ca ruNgủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơNgủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh
Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh
Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong vắt …Tôi nằm nghe trái tim mình ca hátTrên ngực tôi nằm ngủ một con mèo .- Tôi rất vui. Đây là lần đầu một bài thơ do tôi sáng tác được chọn đưa vào sách giáo khoa Ngữ văn để giảng dạy trong trường đại trà phổ thông. Với số lượng phần đông giáo viên, học viên trên toàn nước và rất hoàn toàn có thể sẽ có rất nhiều thế hệ thầy cô, học trò sẽ liên tục có dịp tiếp xúc, suy ngẫm bài thơ này, đó là một thời cơ rất tốt để bài thơ đến với công chúng và đương nhiên đó là một niềm vui rất lớn với bất kể người sáng tác văn học nào .- Nhà thơ đã viết bài thơ “ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” trong thực trạng nào ? Những ẩn dụ cũng như thông điệp mà ông muốn gửi gắm trong bài thơ ?- Đây là một câu truyện có thật của chính tôi. Dạo ấy tôi ở trong một căn nhà nhỏ ở phố Thụy Khê, TP.HN. Tôi có xin được một con mèo từ mái ấm gia đình của nhà thơ Vũ Cao, tôi đặt tên nó là “ Mi ”, chúng tôi nuôi nó và yêu nó vô cùng. Giống mèo rất thích ấm cúng và rất khôn. Mùa đông trời rét, buổi trưa tôi nằm ngủ, con mèo luôn tìm cách bò lên nằm khoanh tròn trên ngực tôi để lấy hơi ấm và ngủ rất ngon lành. Nhìn con mèo nhỏ bé, xinh xắn và đáng yêu và dễ thương, lại ngây thơ đáng tin cậy, nằm gọn trong lòng mình như thế chẳng khác gì một đứa bé con nằm trong lòng cha mẹ, tôi nghĩ ngay tới phải làm một bài thơ về hình ảnh và cảm hứng ấm cúng này. Và không lâu sau thì bài thơ sinh ra .Ngay khi được xuất bản, bài thơ được rất nhiều người thích, tôi nhớ có nhà thơ lớn tuổi mỗi khi gặp tôi đều gọi đùa tôi là “ ông chủ mèo ”. Sau này, khi tôi sang Anh thăm mái ấm gia đình con trai tôi thì trong mái ấm gia đình chúng cũng nuôi một con mèo và cũng gọi tên nó là “ Mi ”. Và con Mi bên Anh này cũng lại hay lò dò bò lên nằm khoanh trên ngực tôi, mỗi khi tôi nằm ngủ trưa. Sự trùng hợp thật quá mê hoặc .Có lẽ vì tình cảm này mà tôi cũng rất thích bài thơ “ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” và đã dùng nhan đề này đặt tên cho một tập thơ của tôi in sau đó ít lâu. Thậm chí tôi còn xem bài thơ này thuộc số dăm bảy bài thơ mà tôi thích nhất và đã nhờ con gái tôi cùng thầy dạy tiếng Anh của nó vốn là người Mỹ dịch bài thơ sang tiếng Anh. Còn nhớ trong những Ngày Thơ Nước Ta ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám, kể cả những lần có nhiều nhà thơ quốc tế tham gia, tôi đã đọc bài thơ cả bằng tiếng Việt và tiếng Anh, với tổng thể sự hứng thú của mình .
 |
|
– Ông có lời khuyên gì dành cho những thầy cô khi đọc và giảng dạy bài thơ ? Và cả với những em học viên ?- Nội hàm cũng như thông điệp của bài thơ này nói gọn trong một câu, ấy là vẻ đẹp của tình yêu thương đời sống, yêu thương con người, nói rộng ra là yêu thương thiên nhiên và môi trường sống của tất cả chúng ta. Sự ấm cúng và niềm hạnh phúc khi con người yêu thương mọi biểu hiện của đời sống, con người yêu thương nhau đã đành, nói rộng ra, con người còn yêu thương sự sống dưới mọi hình dáng, từ một con vật, một cái cây, một bông hoa, một ngọn cỏ – chính tình yêu thương mọi biểu hiện của sự sống ấy mang lại niềm hạnh phúc cho chính tất cả chúng ta .
Để truyền đạt được nội hàm khá lớn và sâu này cho trẻ nhỏ chưa nhiều tuổi lắm, tôi nghĩ những thầy cô cứ để những em đọc thật chậm, thật kỹ, dừng lại ở những hình ảnh và từ ngữ gợi cảm xúc để tổng thể thấm vào tâm hồn những em một cách tự nhiên nhất. Và có vài điều tôi muốn chú ý quan tâm :Trước hết, tính cách trái chiều – khi một mặt tôi tả con mèo như đứa trẻ bé nhỏ và ngây thơ, một mặt lại nói đến cái phía dữ tợn, ghê gớm của con mèo như “ hàm răng dài nhọn hoắt, nỗi kinh hoàng của bầy chuột nhắt, móng vuốt của đêm đen, con hổ con tự tôn … ”. Điều này khá khó lý giải nhưng lại bao hàm một sáng tạo độc đáo sâu kín : Trong trong thực tiễn, một cái gì đó hoàn toàn có thể ghê gớm với đối tượng người tiêu dùng khác nhưng lại nhỏ bé, thân gần với ta, và vì thế sự bé nhỏ, thân gần càng tăng lên. Có thể nói ví dụ như một em bé nhỏ bé và ngây thơ trong lòng người mẹ lại hoàn toàn có thể là một người khổng lồ so với một con kiến, con giun và điều xích míc đó tạo ra sự sự mê hoặc của thực chất đời sống. Cũng như tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tưởng tượng hình ảnh Phù Đổng Thiên Vương – Thánh Gióng ba tuổi đã hoàn toàn có thể vùng lên đánh đuổi quân giặc Ân nhưng chắc như đinh lúc trở về bên mẹ thì lại quay trở lại là một em bé bé nhỏ .Điều thứ hai là với mệnh đề “ một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” – tôi đã lặp lại nhiều lần nhưng thơ không được cho phép lặp nguyên như vậy, nên tôi đã cắt ra và đánh cắp những đoạn thành “ Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ ” hay “ Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo ” …, cách đánh cắp như vậy vẫn giữ nguyên lời cần nói mà lại có tính giật mình gây mê hoặc …Đại khái như vậy. Mời mọi người cho thêm quan điểm theo nhận thức của chính mình .
|
|
– Đọc bài thơ, tôi thấy đây là tiếng thơ của một người trưởng thành hóa thân để viết những vần thơ cho con trẻ. Cuộc hóa thân này có gì mê hoặc và liệu có thuận tiện trong việc sáng tác thơ mần nin thiếu nhi của ông không, nhất là khi ông là một nhà thơ quân đội ?- Thật ra, nói đây là một bài thơ viết cho mần nin thiếu nhi cũng được, nhưng bản thân tôi thì coi nó là bài thơ viết cho tổng thể mọi người, không riêng gì mần nin thiếu nhi. Những hình ảnh và cảm hứng trong bài thơ hoàn toàn có thể có ở tổng thể mọi người, đương nhiên trong đó có mần nin thiếu nhi. Tất nhiên câu truyện đơn cử của bài thơ thì rất gần với quốc tế trẻ nhỏ và điều đó là rất mê hoặc. Tôi viết không nhiều về mần nin thiếu nhi, chỉ có mấy bài thơ và một vài cái truyện ngắn nhỏ, nên thú thật không có kinh nghiệm tay nghề gì nhiều .- Từ năm học 2021 – 2022, những em học viên trung học cơ sở được học SGK theo Chương trình giáo dục phổ thông mới. Trong đó, môn Ngữ văn có nhiều sự thay đổi, nhất là việc lựa chọn tác phẩm giảng dạy và nhận được sự chăm sóc của dư luận. Là một nhà thơ có tác phẩm được chọn in trong sách giáo khoa, ông dành sự chăm sóc của mình với yếu tố này như thế nào ?- Tôi không nắm vững lắm về cách chọn bài và cách giảng dạy môn Ngữ văn trong trường đại trà phổ thông, nên không dám có quan điểm gì nhiều. Nhưng tôi nghĩ một điều thôi là một mặt tất cả chúng ta phải chọn những tác phẩm giản dị và đơn giản, dễ hiểu để giảng dạy cho học viên, tùy theo lứa tuổi, nhưng đôi lúc tất cả chúng ta nhìn nhận hơi thấp những em. Nên có những tác phẩm thực hay, thực có giá trị, nhưng tất cả chúng ta sợ những em không tiếp thu được nên không chọn đưa vào chương trình. Đó là một điều đáng tiếc. Theo tôi, tất cả chúng ta nên có những tác phẩm thuộc loại tìm hiểu thêm để thăm dò sức hiểu, sự thương mến của những em và từ đó sẽ rút ra điều nên làm để ngày càng nâng cao hiệu suất cao cho những tác phẩm được giảng dạy trong nhà trường .
– Trân trọng cảm ơn nhà thơ Anh Ngọc!
Nhà thơ Anh Ngọc tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh năm 1943 tại Nghi Trung, Nghi Lộc, Nghệ An. Sau khi tốt nghiệp khóa 6 khoa Văn, Trường Đại học Tổng hợp TP.HN, từ 1964 – 1971 ông giảng dạy ở Trường Trung cấp Thương nghiệp Thanh Hóa và sau đó là Trường Đại học Thương nghiệp Thành Phố Hà Nội. Ngày 6/9/1971, ông nhập ngũ, làm lính thông tin, chiến đấu ở Quảng Trị năm 1972. Từ 1973 đến tháng 9/1979, ông trở thành phóng viên báo chí báo Quân đội nhân dân, xuất hiện trong Chiến dịch Mùa Xuân 1975 ở cực Nam Trung Bộ và TP HCM … Từ tháng 9/1979 đến lúc nghỉ hưu ( 2008 ), ông công tác làm việc tại tạp chí Văn nghệ quân đội .Ông là tác giả của 6 tập thơ, 4 tập trường ca ; 4 tập ký và tùy bút ; 3 tập phê bình, tiểu luận, tạp bút và 2 tập dịch thuật. Trong đó, 1 số ít tác phẩm thơ tiêu biểu vượt trội của ông như : “ Hương đất màu cờ ” ( 1977 ) ; “ Ngàn dặm và một bước ” ( 1984 ) ; “ Thơ tình rút từ nhật ký ” ( 1993 ) ; “ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi ” ( 1997 ) ; “ Mạnh hơn vô vọng ” ( 2001 ) ; “ Gửi lại thời hạn ” ( tuyển thơ – 2008 ) …Nhà thơ Anh Ngọc hai lần được Trao Giải những cuộc thi thơ của báo Văn nghệ ( Giải nhì, 1972 – 1973 và giải A, 1975 ) ; Trao Giải văn học sông Mekong của Hội Nhà văn ba nước Đông Dương ( 2009 ) ; Trao Giải Nhà nước về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ, năm 2012 .
