Năm 2019 cũng là chặng đường 60 năm của Cục Di sản văn hóa – Bộ VHTTDL trong hành trình dài văn hóa dân tộc bản địa. Để nhìn lại những tác dụng cũng như dấu ấn quan trọng đã đạt được, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn bà Lê Thị Thu Hiền – Cục trưởng Cục Di sản văn hóa .
Năm 2019 đã khép lại, Cục trưởng có thể cho biết những kết quả nổi bật trong năm mà Cục Di sản văn hóa đã đạt được?
– Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền: Cục Di sản văn hóa trong năm 2019 đã chủ động xây dựng và triển khai kế hoạch công tác trên cả ba lĩnh vực bảo tàng, di tích và di sản văn hóa phi vật thể, qua đó góp phần đưa hoạt động này ngày càng đi vào chiều sâu.
Trong năm qua, bên cạnh việc thiết kế xây dựng, hoàn thành xong mạng lưới hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn 1 số ít hiệu quả điển hình nổi bật như : Có 66 cá thể được phong tặng và truy tặng thương hiệu “ Nghệ nhân nhân dân ”, 570 cá thể ( phong tặng và truy tặng ) thương hiệu “ Nghệ nhân xuất sắc ưu tú ” vì đã có góp sức xuất sắc trong việc gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc bản địa, góp thêm phần vào sự nghiệp kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc .
Cùng với đó, trình Thủ tướng nhà nước 07 hồ sơ di tích lịch sử đề xuất xếp hạng di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng ; 27 hồ sơ hiện vật và nhóm hiện vật đề xuất xếp hạng di tích lịch sử vương quốc ; trình Bộ trưởng quyết định hành động xếp hạng 37 di tích lịch sử vương quốc và đưa 30 di sản văn hóa phi vật thể vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể vương quốc .
Đáng quan tâm, ngày 12/12/2019, tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của UNESCO diễn ra tại Colombia, di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .
Bên cạnh đó, Cục cũng liên tục hoàn hảo những hồ sơ “ Nghệ thuật Xòe Thái ”, “ Nghệ thuật làm gốm của người Chăm ” trình UNESCO ghi danh. Hướng dẫn triển khai xong Hồ sơ Nghề làm tranh Đông Hồ trình UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp .
| Đoàn Việt Nam tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của UNESCO diễn ra tại Bogotá, thủ đô nước Cộng hòa Colombia – Ảnh: Phạm Cao Quý |
Theo Cục trưởng, di sản văn hóa đã có đóng góp như thế nào trong phát triển kinh tế – xã hội hiện nay?
– Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền: Nhiều di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản thế giới của Việt Nam trở thành điểm đến tham quan, nghiên cứu không thể thiếu của du khách trong và ngoài nước. Theo số liệu thống kê, năm 2019 chỉ riêng 08 Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới ở Việt Nam đã đón khoảng 19 triệu lượt khách (trong đó có gần 9 triệu lượt khách quốc tế) tới tham quan, nghiên cứu các Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của Việt Nam. Doanh thu từ vé tham quan và phí dịch vụ trực tiếp khoảng gần 3.000 tỷ đồng; góp phần quan trọng vào phát triển du lịch, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước; giải quyết công ăn, việc làm cho hàng vạn lao động, nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư địa phương tại nơi có di sản; đồng thời góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia, truyền bá các giá trị văn hóa, tinh thần của Việt Nam ra thế giới thông qua con đường du lịch, giao lưu văn hóa và hợp tác.
Với cương vị Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, điều khiến bà băn khoăn nhất trong ngành là gì?
– Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền: Vấn đề tôi băn khoăn nhất chính là nhận thức của xã hội về di sản văn hóa chưa thật sự sâu sắc và toàn diện.
Nhận thức về vai trò, tầm quan trọng và giá trị di sản văn hóa còn chưa rất đầy đủ và tương ứng với vai trò và vị trí của di sản trong đời sống xã hội, chưa coi việc bảo tồn di sản văn hóa là tiềm năng và động lực tăng trưởng vững chắc kinh tế tài chính xã hội, chưa chú trọng ưu tiên cho việc bảo tồn, giữ gìn di sản .
Tình trạng ưu tiên thiết kế xây dựng những khu công trình khai thác, mà ít tập trung chuyên sâu ngân sách cho việc bảo tồn, trùng tu vẫn còn diễn ra ở 1 số ít di sản. Còn nhiều di tích lịch sử bị thay thế sửa chữa sai quy cách …
Việc sắp xếp kinh phí đầu tư cho những hoạt động giải trí trình độ kiểm kê, tư liệu hóa di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể còn thấp. Một thử thách lớn nhất mà hầu hết những di sản văn hóa phi vật thể đều phải đối lập, đó là : Giới trẻ hiện vẫn chưa cảm nhận hết giá trị của di sản do ảnh hưởng tác động của những trào lưu vui chơi mới nên thiếu mê hồn để theo học, thực hành thực tế .
Trong nghành nghề dịch vụ kho lưu trữ bảo tàng, nhận thức về nhu yếu khoa học và quy trình tiến độ thiết kế xây dựng, tổ chức triển khai hoạt động giải trí của kho lưu trữ bảo tàng còn có những chưa ổn, việc tọa lạc và sưu tầm hiện vật chưa được chăm sóc thỏa đáng .
Di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam được ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât ( ảnh minh họa – Nam Nguyễn )
– Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền: Nhìn lại chặng đường 60 năm của Cục Di sản văn hóa có thể thấy những dấu ấn quan trọng: Đã từng bước xây dựng để hình thành nên một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật tương đối hoàn chỉnh về di sản văn hóa.
Bên cạnh đó, Cục đã nghiên cứu và điều tra, xác lập giá trị những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể tiêu biểu vượt trội của Việt Nam để xếp hạng, công nhận ở những cấp .
Về di tích lịch sử với trên 4 vạn di tích lịch sử đã được kiểm kê, trong đó có 08 di tích lịch sử và thắng cảnh được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới, 105 di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng, 3.498 di tích lịch sử vương quốc, gần 10.000 di tích lịch sử cấp tỉnh, thành phố .
Với di sản văn hóa phi vật thể : có 61.669 di sản văn hóa phi vật thể của 63 tỉnh / thành phố được kiểm kê, trong đó, có 301 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể vương quốc và 13 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh .
Đặc biệt, qua 07 đợt xét chọn, Thủ tướng nhà nước đã quyết định hành động công nhận 164 hiện vật và nhóm hiện vật là bảo vật vương quốc. Hệ thống kho lưu trữ bảo tàng cả nước gồm 168 kho lưu trữ bảo tàng, trong đó có 125 kho lưu trữ bảo tàng công lập và 43 kho lưu trữ bảo tàng ngoài công lập .
Chặng đường 60 năm đã qua, Di sản văn hóa bộc lộ một phần vai trò của mình như thể một nguồn lực của sự tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, khi được chăm sóc góp vốn đầu tư trùng tu, tôn tạo gắn với khai thác tăng trưởng du lịch, những di sản của Việt Nam đã trở thành những điểm đến mê hoặc khách du lịch quốc tế, trong nước tới thăm quan, tăng mạnh theo thời hạn, đem lại nguồn thu lớn từ vé du lịch thăm quan và dịch vụ du lịch .
Nhiều di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản thế giới của Việt Nam trở thành điểm đến du lịch thăm quan, điều tra và nghiên cứu không hề thiếu của hành khách trong và ngoài nước .
Bước sang năm 2020, Cục Di sản văn hóa sẽ hướng trọng tâm đến những vấn đề gì nhằm giữ gìn, phát huy được giá trị của di sản trong bối cảnh đất nước phát triển, hội nhập?
– Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền: Năm 2020, bên cạnh nhiệm vụ về nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực di sản văn hóa, Cục Di sản văn hóa sẽ hướng vào các nội dung trọng tâm: Nâng cao hiệu quả công tác tham mưu, quản lý nhà nước, phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong sự nghiệp bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa ở các lĩnh vực vật thể, phi vật thể, bảo tàng, di sản tư liệu, góp phần giải quyết tốt, hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế – xã hội, gắn với phát triển du lịch. Tăng cường hợp tác quốc tế về bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên ngành di sản văn hóa.
Cùng với đó là tăng nhanh ứng dụng công nghệ thông tin để tư liệu hóa và từng bước thiết kế xây dựng cơ sở tài liệu vương quốc về di sản văn hóa .
– Cảm ơn những chia sẻ của Cục trưởng!
Theo bvhttdl
https://bvhttdl.gov.vn/nhieu-di-san-the-gioi-cua-viet-nam-tro-thanh-diem-tham-quan-nghien-cuu-khong-the-thieu-cua-du-khach-trong-va-ngoai-nuoc-20200129081807078.htm
