Tuy nhiên, việc sao kê chỉ xử lý được một phần của vấn đề minh bạch trong từ thiện. Phía sau những văn bản chi chít những số lượng dịch chuyển số dư được công bố ấy, số tiền được sử dụng thế nào, chi cho ai, chi bao nhiêu tưởng như rõ ràng, công khai minh bạch lại chứa đựng nhiều điều cần làm rõ .
Để tránh những vấn đề đáng tiếc như thời hạn vừa mới qua, Người Đưa Tin xin trình làng bài viết của Thạc sĩ-Luật sư Nguyễn Quang Anh, Giám đốc Công ty Luật Sao Việt ( đoàn Luật sư Thành Phố Hà Nội ) nghiên cứu và phân tích vấn đề này dưới góc nhìn pháp lý .
Từ những lùm xùm trong hoạt động từ thiện của nghệ sĩ…
Tháng 6/2021, sau sự việc nghệ sĩ H.L chậm giải ngân 14 tỷ đồng tiền quyên góp từ thiện cho đồng bào miền Trung gặp lũ lụt từ nửa năm trước đã làm dấy lên câu hỏi về tính minh bạch trong hoạt động từ thiện của những nghệ sĩ nổi tiếng. Nối tiếp H.L, một loạt cái tên khác đã được cộng đồng mạng nhắc tới như MC T.T, ca sĩ T.T…, yêu cầu những cá nhân này phải minh bạch trong công tác từ thiện bằng cách sao kê, giải trình về số tiền đã kêu gọi ủng hộ được.
Tuy nhiên, đối lập với câu hỏi của hội đồng mạng, có người bắt đầu như thể lờ đi với lý lẽ “ không có nghĩa vụ và trách nhiệm phải sao kê với ai ”, có người chần chừ, chậm trễ triển khai. Phải đến ngày 7/9/2021, MC T.T mới công bố 1.000 trang tài liệu sao kê tiền từ thiện. Trước sức ép của dư luận ngày 17/9/2021, vợ chồng ca sĩ T.T – C.V cũng phải đến ngân hàng nhà nước để trích xuất hơn 18.000 trang sao kê số tiền từ thiện. Sau khi những nghệ sĩ công bố hoạt động giải trí sao kê, dư luận liên tục chỉ ra nhiều điểm chưa ổn đồng thời, nhu yếu những nghệ sĩ công khai minh bạch số tiền nhận được và chứng tỏ việc điều phối hay giải ngân cho vay những khoản chi so với những số tiền đó như thế nào .
Cơ quan tìm hiểu đang xác định làm rõ việc giải ngân cho vay số tiền ca sĩ Thủy Tiên đã lôi kéo từ thiện .
Việc thiếu công khai minh bạch, minh bạch trong hoạt động giải trí thiện nguyện của những người nổi tiếng đến từ nhiều nguyên do khác nhau. Đó hoàn toàn có thể đến từ sự thiếu chuyên nghiệp việc lôi kéo, kêu gọi, sử dụng những nguồn lực được quyên góp ; do sự chủ quan, thiếu giám sát, phối hợp từ chính quyền sở tại địa phương và những tổ chức triển khai chính trị xã hội ; do thiếu chính sách quản trị hoạt động giải trí tình nguyện tự phát …
Bất kể nguyên do là gì, việc thiếu minh bạch, rõ ràng trong những hoạt động giải trí thiện nguyện không chỉ làm xói mòn lòng tin của một bộ phận công chúng vào những giá trị chân, thiện, mỹ, mà còn gây ảnh hưởng tác động nghiêm trọng tới chính bản thân những người đã cố gắng nỗ lực bỏ ra công sức của con người và thời hạn lôi kéo góp phần từ hội đồng .
Cá biệt, đã có cá nhân gửi đơn tố giác tội phạm lên cơ quan công an khi nghi ngờ có những khuất tất trong việc giải ngân tiền từ thiện mà ca sĩ T.T kêu gọi cứu trợ người dân miền Trung năm 2020. Hiện sự việc đang được cơ quan công an thu thập chứng cứ, xác minh, điều tra và làm rõ.
…Đến vấn đề từ thiện của nghệ sĩ dưới góc nhìn pháp luật
Hiện nay, so với vấn đề hoạt động, góp phần cũng như phân phối, sử dụng những khoản tiền từ thiện, những nguồn góp phần tự nguyện khác để tương hỗ, tương hỗ nhân dân những vùng khó khăn vất vả do thiên tai, hỏa hoạn …, Nghị định 64/2008 / NĐ-CP được hướng dẫn bởi Thông tư 72/2008 / TT – BTC chỉ kiểm soát và điều chỉnh so với hoạt động giải trí của những cơ quan, tổ chức triển khai gồm Mặt trận Tổ quốc Nước Ta ; Hội Chữ thập đỏ Nước Ta ; những Quỹ xã hội ; quỹ từ thiện xây dựng theo lao lý của pháp lý và của những cơ quan thông tin đại chúng ( báo, đài ), những tổ chức triển khai đơn vị chức năng khác mà pháp lý pháp luật theo Điều 5 Nghị định 64. Những cơ quan, tổ chức triển khai nêu trên được lôi kéo, tiếp đón, phân phối hàng cứu trợ, và phải tuân thủ những nguyên tắc tự nguyện, đúng mục tiêu, tuân thủ khắt khe thời hạn lôi kéo, hoạt động, góp phần, phân phối tiền, hàng cứu trợ. Nghiêm cấm những hành vi cản trở hoặc ép buộc tổ chức triển khai, cá thể tham gia hoạt động giải trí cứu trợ nhân đạo ; tận dụng hoạt động giải trí cứu trợ để vụ lợi ; báo cáo giải trình sai thực sự, gian lận, chiếm đoạt, sử dụng trái phép tiền, hàng do những tổ chức triển khai, cá thể trong nước, ngoài nước ủng hộ, góp phần .
Thạc sĩ-Luật sư Nguyễn Quang Anh.
Như vậy, việc đứng ra lôi kéo tiền cứu trợ với tư cách cá thể không thuộc sự kiểm soát và điều chỉnh của Nghị định 64. Xuất phát từ nguyên tắc công dân được làm những gì pháp lý không cấm, hoàn toàn có thể hiểu, việc những nghệ sĩ đứng ra lôi kéo tiền, vật chất từ thiện để ủng hộ người dân bị thiên tai, dịch bệnh là không vi phạm pháp lý .
Dưới góc nhìn pháp lý, thực chất của việc lôi kéo từ thiện của cá thể hoàn toàn có thể được nhìn nhận là một thanh toán giao dịch dân sự ( hợp đồng chuyển nhượng ủy quyền ) theo lao lý tại khoản 1 Điều 138 Bộ luật Dân sự năm ngoái. Trên trong thực tiễn, giữa hai bên đại diện thay mặt – ủy quyền không có hợp đồng bằng văn bản lao lý những lao lý về quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm đơn cử nhưng thỏa thuận hợp tác về việc thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm vẫn được xác nhận, dựa trên uy tín của cá thể người nhận quyên góp và sự tin cậy lẫn nhau giữa hai bên .
Theo đó, cá thể đứng ra lôi kéo từ thiện có nghĩa vụ và trách nhiệm mang số tiền, vật chất được quyên góp đến đối tượng người tiêu dùng, khu vực mà người nhận uỷ thác, uỷ quyền đã cam kết. Ngay khi việc triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm chuyển số tiền đã cam kết giao cho bên nhận uỷ quyền, bên uỷ quyền sẽ phát sinh quyền được biết được số tiền, vật chất mà họ đã góp phần có được sử dụng đúng theo cam kết. Từ đó, đặt ra nghĩa vụ và trách nhiệm so với cá thể đứng ra lôi kéo quyên góp trong việc thực thi việc sao kê thông tin tài khoản, minh bạch trong việc phân phối tiền, vật chất cứu trợ .
Trong trường hợp bên nhận uỷ quyền vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm triển khai phân phối tiền, vật chất như đã cam kết, một loạt những dạng nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý sẽ phát sinh gồm dân sự, hành chính và nghiêm khắc nhất là hình sự .
Chế tài xử lý hành vi “ăn chặn tiền từ thiện”
Dù pháp luật hiện hành không có quy định cụ thể đối với hoạt động từ thiện của cá nhân, nhưng điều đó không có nghĩa, khi các cá nhân nói chung sử dụng tiền và các vật chất từ thiện không đúng mục đích thì không bị xử lý.
Dưới góc nhìn quản trị Nhà nước, tùy theo từng mức độ hoàn toàn có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự. Cụ thể, về hình thức xử phạt vi phạm hành chính, trường hợp quyên góp tiền của người khác với nguyên do làm từ thiện nhưng lại không dùng khoản tiền đó cho mục tiêu từ thiện mà nhằm mục đích mục tiêu chiếm đoạt thì bị phạt tiền từ 1 đến 2 triệu đồng. Trong trường hợp cá thể cố ý dùng thủ đoạn hoặc tạo ra thực trạng để buộc người khác đưa tiền, gia tài thì mức phạt tiền tối đa là 5 triệu đồng, đồng thời bị tịch thu số tiền đã quyên góp được theo pháp luật tại Điều 15 Nghị định 167 / 2013 / NĐ-CP .
Trường hợp giá trị số tiền được sử dụng sai mục tiêu lớn, đủ mức cấu thành tội phạm, cá thể có hành vi vi phạm hoàn toàn có thể bị truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về tội Lừa đảo và chiếm đoạt tài sản chiếm đoạt gia tài hoặc Lạm dụng tin tưởng theo pháp luật tại Điều 174 và 175 Bộ luật Hình sự năm năm ngoái, sửa đổi, bổ trợ năm 2017 .
Hành vi cố ý sử dụng nguồn tiền, vật chất được lôi kéo sai mục tiêu sẽ cấu thành tội Lừa đảo và chiếm đoạt tài sản chiếm đoạt gia tài trong trường hợp người phạm tội đưa thông tin không đúng thực sự ngay từ đầu, khiến công chúng tin rằng hoạt động giải trí từ thiện có thật và quyên góp tiền để ủng hộ .
Ví dụ tận dụng thực trạng khẩn cấp, đơn cử ở đây là bão lũ, thiên tai ở miền Trung để lôi kéo những lòng hảo tâm gửi tiền và sau đó chiếm đoạt số tiền đó vào mục tiêu cá thể hoặc mục tiêu khác. Trong trường hợp số tiền, gia tài chiếm đoạt có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên, người có hành vi chiếm đoạt hoàn toàn có thể đương đầu với khung hình phạt từ 12 đến 20 năm tù hoặc tù chung thân .
Trường hợp khi cá thể đứng ra lôi kéo từ thiện nhưng trong quy trình tiến hành hoạt động giải trí thiện nguyện đã phát sinh dự tính chiếm đoạt, không sử dụng một phần hay hàng loạt số tiền quyên góp vào mục tiêu khởi đầu mà sử dụng cho mục tiêu cá thể của mình, hoặc mục tiêu khác thì người đứng ra nhận góp phần, phân phối số tiền này hoàn toàn có thể bị truy cứu về tội Lạm dụng tin tưởng chiếm đoạt gia tài theo Điều 175 Bộ luật Hình sự. Trường hợp cá thể có hành vi chiếm đoạt số tiền, gia tài có có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên, người có hành vi chiếm đoạt hoàn toàn có thể đương đầu với khung hình phạt từ 12 đến 20 năm tù giam .
Giải pháp nào cho hoạt động từ thiện tự phát của các cá nhân?
Việc từ thiện của những cá thể hoàn toàn có thể đều xuất phát từ tấm lòng và nghĩa vụ và trách nhiệm so với hội đồng, tuy nhiên, trong khi pháp lý chưa có lao lý hướng dẫn đơn cử thì việc những cá thể này chủ quan trong vấn đề “ minh bạch chuyện từ thiện ” hoàn toàn có thể trở thành “ con dao hai lưỡi ” hủy hoại khét tiếng, sự nghiệp, khiến họ vướng vào những rắc rối về mặt pháp lý .
Chính vì thế, để bảo vệ những người làm công tác làm việc từ thiện, tránh những rủi ro đáng tiếc về pháp lý trong việc lôi kéo từ thiện, hoàn toàn có thể triển khai 1 số ít giải pháp sau :
Một là, những cá thể nên lôi kéo, quản trị, sử dụng nguồn tiền từ thiện một cách minh bạch thông qua chính sách được chuyên nghiệp hoá ví dụ điển hình như trải qua hoạt động giải trí của một quỹ từ thiện. Quỹ từ thiện phải được xây dựng theo lao lý tại Nghị định 93/2019 / NĐ-CP của nhà nước. Đồng thời, việc giải ngân cho vay số tiền từ thiện cần nhu yếu có sự giám sát, theo dõi của dân cư, Mặt trận Tổ quốc, những cơ quan quản trị Nhà nước, chính quyền sở tại địa phương, cơ quan truy thuế kiểm toán để làm địa thế căn cứ khi có vấn đề cần nhu yếu sự minh bạch .
Hai là, bản thân mỗi cá thể khi đứng ra lôi kéo từ thiện cần phải lưu tâm vấn đề công khai minh bạch, minh bạch nguồn tiền, vật chất tiếp đón ngay từ đầu, coi đây là ” chìa khóa ” để bảo vệ chính bản thân mình mình. Qua đó, bảo vệ lòng tốt của những người góp phần sẽ đến được đúng đối tượng người tiêu dùng, tránh những sai sót không đáng có .
Thông tin sao kê trên trang cá nhân của MC Trấn Thành.
Ba là, những cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần nhanh gọn hoàn thành xong khung pháp lý về việc từ thiện được triển khai bởi những cá thể không chuyên. Bởi trên trong thực tiễn, hoạt động giải trí tự phát lôi kéo từ thiện của cá thể đã diễn ra khá phổ cập nhưng lại không có bất kể một chính sách nào để quản trị và trấn áp, cũng không có lao lý của pháp lý hướng dẫn đơn cử. Điều này dẫn đến việc Nhà nước không có chính sách để trấn áp ngặt nghèo việc từ thiện của cá thể nói chung, nghệ sĩ nói riêng, cũng như không hề phòng ngừa được việc có hay không hành vi phạm tội trong hoạt động giải trí từ thiện .
Bốn là, bản thân chính quyền sở tại địa phương, những tổ chức triển khai chính trị xã hội tại những nơi có những cá thể tổ chức triển khai hoạt động giải trí thiện nguyện cần có sự tích cực, dữ thế chủ động, một mặt tương hỗ cho những cá thể, nhà hảo tâm làm tròn nghĩa vụ và trách nhiệm của mình, mặt khác hạn chế những rủi ro tiềm ẩn tiền, vật chất từ thiện bị lạm dụng, rơi vào tay những thành phần thời cơ, không xứng danh .
Năm là, cần có những biện pháp, chương trình tuyên truyền, giáo dục, tập huấn cụ thể cho những cá nhân, tổ chức có mong muốn thực hiện việc thiện nguyện. Việc chuyên nghiệp hoá, bài bản hoá hoạt động kêu gọi từ thiện của các cá nhân sẽ góp phần lan toả lòng tốt, đồng thời phát huy vai trò của những hạt nhân tích cực trong xã hội, giúp họ không ngại, không sợ việc từ thiện. Qua đó, cùng với Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội, chung tay giúp những hoàn cảnh còn khó khăn sớm vượt qua được hậu quả mà thiên tai, dịch bệnh… gây ra.
Hoạt động từ thiện, lôi kéo từ thiện là một việc làm có ý nghĩa so với hội đồng. Tuy nhiên, việc từ thiện phải đúng mục tiêu, đúng đối tượng người tiêu dùng, phải minh bạch, công khai minh bạch. Trường hợp có hành vi tận dụng hoạt động giải trí từ thiện để chiếm đoạt gia tài vào mục tiêu riêng thì dù có là ai đi nữa đều phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trước pháp lý .
Thạc sĩ-Luật sư Nguyễn Quang Anh
Có thể thấy, chế tài xử phạt những hành vi trái pháp lý này là vô cùng nghiêm khắc. Tuy nhiên, việc truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với một người không hề chỉ dựa vào “ lời đồn ”, hay những thông tin trôi nổi trên mạng, mà cần phải dựa vào những chứng cứ xác nhận, mà nội dung sao kê là một trong những chứng cứ đó. Vì vậy, bất kỳ ai khi có rất đầy đủ chứng cứ xác đáng cho thấy những cá thể đứng ra nhận quyên góp có hành vi “ ăn chặn tiền từ thiện ”, sử dụng tiền từ thiện không đúng mục tiêu thì trọn vẹn có quyền làm đơn tố cáo gửi đến những cơ quan chức năng để xem xét giải quyết và xử lý theo lao lý của pháp lý .
