Đa dạng sinh học và vai trò của con người

Con người dựa vào thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học là chìa khóa để giảm nhẹ biến đổi khí hậu, tăng khả năng phục hồi và thích ứng ở một số khu vực quan trọng.

Đa dạng sinh học đang bị suy giảm nghiêm trọng

Một điều tra và nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Frontiers in Forest and Global Change ( không gồm có Nam Cực ), do tiến sỹ Andrew Plumptre làm tác giả chính cho biết, chỉ 3 % diện tích quy hoạnh đất trên quốc tế vẫn còn nguyên vẹn về mặt sinh thái xanh, với những quần thể động vật hoang dã nguyên thủy khỏe mạnh và môi trường tự nhiên sống chưa bị trộn lẫn .

Thế giới đang trong cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học, nhiều quần thể động vật hoang dã, từ sư tử đến côn trùng, đang lao dốc về số lượng cá thể, chủ yếu do mất môi trường sống. Một số nhà khoa học cho rằng, đợt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 trên Trái Đất đang bắt đầu và sẽ kéo theo những hậu quả nghiêm trọng đối với thực phẩm, nước sạch và không khí.

Phá rừng làm mất cân bằng sinh thái, đe dọa sự đa dạng sinh học. Ngoài ra, có đến 1 triệu loài động vật hoang dã và thực vật trong tổng số 8 triệu loài trên Trái Đất đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng. Trong số những loài đang trong thực trạng bị rình rập đe dọa có tới 25 % loài động vật hoang dã có vú và 39 % động vật hoang dã có vú sống ở biển ; 41 % động vật hoang dã lưỡng cư ; 19 % loài bò sát ; 13 % loài chim ; 7 % loài cá ; 31 % cá đuối và cá mập ; 33 % rạn sinh vật biển ; 27 % động vật hoang dã giáp xác ; từ 16 % đến 63 % thuộc về những loài thực vật. Ước tính 82 % sinh khối động vật hoang dã có vú hoang dã đã bị mất. Đây là những số lượng thống kê của Ủy ban Liên chính phủ Liên Hiệp Quốc tại Báo cáo Đánh giá toàn thế giới về Đa dạng sinh học và Dịch Vụ Thương Mại hệ sinh thái năm 2019 ( IPBES ) .Bên cạnh đó, những loài thực vật cũng đang bị suy giảm nghiêm trọng. Các khu rừng chứa 60.000 loài cây khác nhau, nhưng mỗi năm có khoảng chừng 10 triệu ha rừng bị mất kéo theo nhiều loài thực vật bị suy giảm. Từ năm 1990 đến nay đã có khoảng chừng 420 triệu ha rừng đã bị tàn phá do quy đổi sang mục tiêu sử dụng khác .Tại Nước Ta, theo thống kê của Bộ TN&MT, hiện có 4 loài động vật hoang dã đã tuyệt chủng, 5 loài tuyệt chủng trong vạn vật thiên nhiên, 48 loài rất nguy cấp và 113 loài nguy cấp, 37 loài thực vật rất nguy cấp, 178 loài nguy cấp. Số lượng những giống, chủng động vật hoang dã, thực vật được nuôi trồng Giao hàng sản xuất nông, lâm, thủy hải sản, y tế … đã mất đi khá nhanh, trong số này có nhiều giống quý và hiếm .Nguyên nhân hầu hết dẫn tới thực trạng trên là do sự biến mất tự nhiên, khai thác quá mức ; Biến đổi khí hậu ; Ô nhiễm môi trường tự nhiên từ việc sử dụng thuốc trừ sâu, những loại sản phẩm nhựa … và những loài xâm lấn. Trong đó, đô thị hóa, phá rừng, tăng trưởng nông nghiệp là những nguyên do chính khiến gần 75 % thiên nhiên và môi trường mặt đất bị đổi khác, làm những loài và hệ sinh thái suy giảm. Biến đổi khí hậu cũng đẩy hàng nghìn loài động vật hoang dã và thực vật ra khỏi thiên nhiên và môi trường sống của chúng. Các đợt nắng nóng, hạn hán ngày càng tăng đã khiến nhiều nước phải hứng chịu hàng loạt vụ cháy rừng nghiêm trọng như ở nước Australia, Indonesia, Nga, Bồ Đào Nha, Mỹ và Hy Lạp .

‘Chúng ta là một phần của giải pháp’

Để ứng phó với tình hình trên, ngày 01/3/2021, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã ra công bố quá trình 2021 – 2030 là “ Thập kỷ về hồi sinh Hệ sinh thái ” nhằm mục đích nhân rộng trên quy mô lớn việc phục sinh những hệ sinh thái bị suy thoái và khủng hoảng và bị tàn phá để chống lại cuộc khủng hoảng cục bộ khí hậu, tăng cường bảo mật an ninh lương thực, nguồn nước và đa dạng sinh học. Đây là thời gian để mỗi vương quốc cùng chung tay và có những hành vi đơn cử, thiết thực vì vạn vật thiên nhiên và Trái Đất của tất cả chúng ta .Nước Ta là 1 trong 16 vương quốc có sự đa dạng sinh học cao nhất quốc tế, đặc thù đa dạng sinh học cũng đang chịu áp lực đè nén ngày càng tăng do hoạt động giải trí của con người và thực trạng đổi khác khí hậu. Để bảo tồn đa dạng sinh học, Nước Ta đã kiến thiết xây dựng được mạng lưới hệ thống pháp lý khá khá đầy đủ, như Luật Bảo vệ thiên nhiên và môi trường, Luật Đa dạng sinh học, những văn bản hướng dẫn Luật, những Chiến lược vương quốc về đa dạng sinh học … Tuy nhiên, bên cạnh những chế định về lao lý, cần chú trọng đến những giải pháp có tính thực tiễn, tác động ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, đời sống của dân cư, tương thích với hội đồng địa phương để người dân tham gia vào công tác làm việc bảo tồn . Từ đó, Ngày Quốc tế Đa dạng sinh học năm 2021 ( 22/5 ) được phát động như một lời nhắc nhở đa dạng sinh học vẫn là giải pháp quan trọng, là một lựa chọn cho sự tăng trưởng vững chắc. Với chủ đề “ Chúng ta là một phần của giải pháp – Vì vạn vật thiên nhiên ” nhằm mục đích lôi kéo con người sống hài hoà với vạn vật thiên nhiên, vận dụng những giải pháp dựa vào vạn vật thiên nhiên so với những yếu tố toàn thế giới về khí hậu, bảo mật an ninh lương thực và nguồn nước, sinh kế vững chắc cho người dân. Đồng thời nhấn mạnh vấn đề con người là một mảnh ghép quan trọng trong những giải pháp này .Theo đó, những giải pháp của con người dựa vào vạn vật thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học là chìa khóa để giảm nhẹ biến hóa khí hậu, tăng năng lực phục sinh và thích ứng ở một số ít khu vực quan trọng, gồm có bảo tồn và hồi sinh rừng và những hệ sinh thái trên cạn ; Bảo tồn và phục sinh tài nguyên nước ngọt, cũng như hệ sinh thái biển và đại dương, mạng lưới hệ thống nông nghiệp và thực phẩm bền vững và kiên cố. Công ước đa dạng sinh học cũng nhấn mạnh vấn đề, con người là một phần của vạn vật thiên nhiên chứ không tách rời khỏi vạn vật thiên nhiên .

Theo GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh, nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, hiện nay, Việt Nam có 176 khu rừng đặc dụng, với khoảng 24 – 25 triệu người sống gần nơi có đa dạng sinh học cao. Để thu hút hàng triệu người dân cùng bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học thì phải cải thiện sinh kế cho họ. Nếu người dân có thể sống được từ rừng, làm giàu được từ rừng và có quyền được hưởng thụ những lợi ích từ đa dạng sinh học đưa lại cho gia đình, họ sẽ sẵn sàng đứng ra bảo vệ.

“ Điều quan trọng nhất là tại những khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên nên thu góp, mời những cán bộ địa phương, những người dân tộc bản địa ở đó cùng bảo vệ, đừng tách họ ra khỏi khu bảo tồn, tức là dân với bảo tồn là một, không vì bảo tồn mà cách ly dân thì không khi nào bảo tồn được. Đến nay, 1 số ít Vườn quốc gia đã có bài học kinh nghiệm là lôi cuốn được 1 số ít người phá rừng trở lại bảo vệ rừng. Họ bảo vệ rừng tốt hơn những người khác đến vì họ biết đường đi lối lại, họ là người dân địa phương ở đó. Vì vậy, tất cả chúng ta cần tôn trọng họ và nỗ lực lôi kéo họ về ”, GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh nhấn mạnh .Để hưởng ứng Ngày Quốc tế đa dạng sinh học 22/5/2021, Bộ TN&MT đã ý kiến đề nghị những Bộ, ngành chỉ huy những cơ quan, tổ chức triển khai thường trực tiến hành, tổ chức triển khai những hoạt động giải trí ý nghĩa, thiết thực. Đồng thời, nhân sự kiện này, Bộ TN&MT sẽ vinh danh những tổ chức triển khai, cá thể có nhiều góp phần cho công tác làm việc bảo tồn loài hoang dã tiến trình 2010 – 2020 .

Lan Anh

Source: https://vvc.vn
Category: Bảo Tồn