Luẩn quẩn cai – tái nghiện
Gặp Trần Văn Hai ở Cơ sở Cai nghiện ma túy ( CSCNMT ) tự nguyện Bạch Ðằng ( số 710, đường Bạch Ðằng, TP.HN ), tôi không khỏi xót xa trước san sẻ của anh về hành trình dài 19 năm cai nghiện. Anh sinh ra và lớn lên ở xã Thọ Xuân, huyện Ðan Phượng ( TP.HN ), trong một mái ấm gia đình cũng vào diện có của ăn, của để. Thế nhưng, kể từ năm 2002, khi anh dính vào ma túy, mắc nghiện, mái ấm gia đình lâm cảnh tán gia bại sản. Hai ngậm ngùi : “ Năm năm trước, trước tình cảnh mái ấm gia đình kiệt quệ, em quyết tâm vào Bình Phước cai nghiện. Ðược hai năm thì về địa phương, em còn giúp cho 30 người khác tự cai. Gia đình đã mừng rồi. Ai ngờ, năm 2019 chỉ vì nghe bạn dụ dỗ, em lại ngựa quen đường cũ và giờ phải vào đây cai nghiện ”. Cùng cảnh với Hai, có anh Nguyễn Vinh Quang, quê ở huyện Thường Tín ( TP.HN ). Tính từ khi mắc nghiện vào năm 1995 đến nay, Quang đã cai rồi tái nghiện đến 20 lần. Lý giải cho việc tái nghiện quá nhiều lần, Quang bộc bạch : “ Người từng nghiện, khi có chất kích thích trong người, ai đó rủ đi “ đá ” ma túy là đi ngay. Lần này, bạn bè chúng tôi quyết tâm cai để được làm người, còn về làm kinh tế tài chính trả nghĩa mái ấm gia đình nữa ”.
Con đường “trở lại làm người” quả thật không hề đơn giản. Dễ bị lôi kéo trở lại đã đành, nhiều khi còn bởi chính sự xa lánh, kỳ thị của cộng đồng mà chán nản tìm quên ở ma túy. Ðó là những gì mà Lê Văn Ch. và Nguyễn Ðình T. ở CSCNMT số 1 Thanh Hóa tâm sự cùng tôi.
Là người có bảy năm “ chết đi sống lại ” vì ma túy, ông Lê Trung Tuấn, quản trị Hội đồng quản trị và là người sáng lập Viện Nghiên cứu Tâm lý người sử dụng ma túy PSD, cho hay : “ Sa ngã là quy trình tiến độ tiên phong của quy trình tái nghiện. Một người sau khi triển khai xong cai nghiện thường dễ bị sa ngã mà nguyên do chính là do đặc thù ngẫu hứng hoặc do tò mò muốn thử lại xem thế nào. Bởi thế, mỗi học viên, người nghiện phải có ý chí “ tự cứu mình khi chưa muộn ”. Bên cạnh đó, rất cần sự trợ giúp, yêu thương của mái ấm gia đình. Ở góc nhìn trình độ, bác sĩ Trương Hoàng Ánh, người trực tiếp quản trị và trợ giúp người nghiện tại CSCNMT tự nguyện Bạch Ðằng, do dự về việc chưa có giải pháp hữu hiệu để chống tái nghiện. “ Trước đến giờ đa phần cai nghiện bằng thuốc notexon, nhưng chỉ đạt hiệu suất cao với những loại ma túy cũ. Hiện nay Open nhiều loại ma túy tổng hợp, mạnh, gây ảo giác, thuốc notexon cũng không còn mấy tính năng ”, bác sĩ Ánh cho biết.
Nguồn lực vừa thiếu vừa lãng phí
Ðánh giá về công tác làm việc cai nghiện, Thứ trưởng Lao động – Thương binh và Xã hội ( LÐ-TB và XH ) Nguyễn Thị Hà cho biết : “ Năm 2020 cả nước đã xây dựng và duy trì hoạt động giải trí của 5.892 tổ công tác làm việc cai nghiện. Tuy nhiên hoạt động giải trí của những tổ này hầu hết là quản trị theo dõi trên địa phận, chưa tổ chức triển khai đúng theo quá trình đã được pháp luật. Nhìn chung công tác làm việc cai nghiện ma túy tại mái ấm gia đình, hội đồng gặp nhiều khó khăn vất vả, như : đa phần người nghiện và mái ấm gia đình người nghiện không tự giác khai báo ; công tác làm việc cai nghiện tại hội đồng đa phần là cắt cơn, sau đó giao cho mái ấm gia đình quản trị ; hầu hết những địa phương tận dụng cơ sở vật chất sẵn có như nhà văn hóa, bệnh xá, mái ấm gia đình người nghiện để tổ chức triển khai cắt cơn cho người nghiện nên không bảo vệ điều kiện kèm theo ”. Nhà nước khuyến khích cai nghiện trong hội đồng, mái ấm gia đình, tuy nhiên cả nước mới chỉ có 16 CSCNMT tự nguyện do tổ chức triển khai, cá thể xây dựng và được cấp giấy phép hoạt động giải trí. Theo ông Phan Ðình Thư, Trưởng phòng Chính sách cai nghiện ma túy – Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội ( Bộ LÐ-TB và XH ), số lượng này quá ít và chưa cung ứng nhu yếu thực tiễn, khi số người nghiện không có hồ sơ quản trị rất cao.
Ðiều đáng nói, trong khi nguồn lực cho công tác làm việc cai nghiện ma túy còn hạn chế, thì vẫn còn có những nguồn lực chưa được nhìn nhận đúng, gây khó khăn vất vả cho việc xã hội hóa. Hiện có một số ít CSCNMT tuy có những bài thuốc giúp cai nghiện hiệu suất cao nhưng lại chưa được cấp phép do thiếu điều kiện kèm theo. Chẳng hạn như mạng lưới hệ thống CSCNMT của ông Tiêu Vĩnh Ngọc, có thời gian tăng trưởng thành 30 điểm cai nghiện tại nhiều địa phương, với tỷ suất cai nghiện thành công xuất sắc vào khoảng chừng gần 40 %. Nhưng rồi mạng lưới hệ thống của ông Ngọc đã phải rút lại chỉ còn 19 cơ sở hoạt động giải trí. “ Tôi chỉ là người học hết lớp ba, đi xin phép thật nhọc nhằn dù trên thực tiễn phương thuốc của tôi đã xác nhận tính hiệu suất cao. Công việc này tôi làm hầu hết là từ thiện, tôi mong ước những cơ quan chức năng xem xét công nhận và tăng trưởng bài thuốc này để chúng tôi giúp được nhiều người nghiện trở lại với hội đồng ”, ông Ngọc san sẻ. Nói về mạng lưới hệ thống CSCNMT của ông Tiêu Vĩnh Ngọc, ông Phan Ðình Thư cho rằng, nút thắt nằm ở việc không hề cấp giấy phép vì chưa có ghi nhận y tế. Hiện, do chưa có sự cố xảy ra, nên ở nhiều nơi, những cơ sở của ông Ngọc vẫn hoạt động giải trí. Nhưng thực trạng “ không chính danh ” sẽ còn gây khó dễ cả người mở ra, người cai nghiện và chính những đơn vị chức năng quản trị. Thiết nghĩ, những cơ quan chức năng cần làm rõ, nhìn nhận công minh hiệu suất cao bài thuốc cũng như hoạt động giải trí của cơ sở này, nhằm mục đích tăng trưởng hơn nữa công tác làm việc cai nghiện tại hội đồng. Cùng chung nỗi niềm với ông Ngọc còn có bà Nguyễn Thị Giang, Giám đốc Trung tâm cai nghiện tự nguyện Buôn Ma Thuột ( Ðắk Lắk ). Kể từ năm năm nay, bà thiết kế xây dựng và tăng trưởng một trung tâm cai nghiện tự nguyện, góp thêm phần cùng nhà nước đẩy lùi “ cái chết trắng ”. Thế nhưng, cũng bởi có quá nhiều thủ tục hành chính phức tạp, sau gần ba năm dự án Bất Động Sản mới xong thủ tục cấp phép kiến thiết xây dựng. Trước những khó khăn vất vả trong công tác làm việc cai nghiện, Bộ Công an cho rằng, muốn tăng cường một bước công tác làm việc cai nghiện tự nguyện và cai nghiện bắt buộc, so với cơ quan nhà nước, cần có lao lý đơn cử về chính sách, chủ trương trong công tác làm việc cai nghiện, đặc biệt quan trọng là chủ trương khuyến khích những tổ chức triển khai cai nghiện dân lập và cần một chính sách quản trị ngặt nghèo, tương thích, bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của người nghiện.
Ngoài ra, theo nhiều chuyên gia xã hội, các cơ quan chức năng cũng cần tạo điều kiện cho người sau cai được học nghề, tìm việc làm nhằm chống tái nghiện, từng bước kiềm chế sự gia tăng tệ nạn ma túy và giảm tỷ lệ người nghiện. Các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực này cũng cần thực hiện công khai, minh bạch để mọi tổ chức, cá nhân đều có cơ hội tiếp cận các nguồn lực một cách bình đẳng, cùng Nhà nước thực hiện tốt hơn việc hỗ trợ người nghiện cai thành công, hỗ trợ hòa nhập cộng đồng.
Luật Phòng, chống ma túy ( sửa đổi ) có những điểm điển hình nổi bật hoàn toàn có thể tháo gỡ những chưa ổn trong trong thực tiễn như : Ðiều 34 có lao lý rất rõ, cụ thể về việc lập hồ sơ đề xuất đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc so với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi. Ðây là nhóm tuổi được xác lập là dễ mắc nghiện, mà những lao lý trước kia lại chưa “ chạm ” đến. Luật cũng lao lý đơn cử về quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của những cơ sở cai nghiện công lập ; cơ sở cai nghiện tự nguyện ; cai nghiện cho người bị tạm giam, phạm nhân và việc quản trị sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú. Còn tám tháng nữa sẽ đến thời gian Luật Phòng, chống ma túy ( sửa đổi ) có hiệu lực hiện hành, lúc này cần có sự hoạt động của những cơ quan chức năng để chuẩn bị sẵn sàng cho việc thực thi luật, hạn chế tối đa khoảng chừng thời hạn được coi là “ độ trễ ” chủ trương.
Theo Bộ LÐ-TB&XH, hiện nay tổng số người đang quản lý tại cơ sở cai nghiện là 38.409, trong đó 30.253 người cai nghiện bắt buộc, 5.181 người cai tự nguyện và 2.975 người trong cơ sở xã hội.
