Cân bằng sinh thái là trạng thái ổn định tự nhiên của hệ sinh thái?
Theo dõi KTMT trênYour browser does not tư vấn the audio element .
Trong điều kiện bình thường, tương quan giữa các thành phần của hệ sinh thái tự nhiên là cân bằng.
Trong một hệ sinh thái, vật chất luân chuyển từ thành phần này sang thành phần khác. Ðây là một chu trình tương đối khép kín. Trong điều kiện bình thường, tương quan giữa các thành phần của hệ sinh thái tự nhiên là cân bằng.
Đối với hệ sinh thái rừng, thực vật lấy dinh dưỡng từ đất tổng hợp thành chất hữu cơ. Chất hữu cơ này đủ để một phần nuôi dưỡng tăng trưởng cây, một phần nuôi động vật hoang dã ăn thực vật trong rừng, một phần rơi rụng, trả lại màu cho đất .Động vật ăn thực vật tăng trưởng vừa đủ để tiêu thụ hết phần thức ăn vạn vật thiên nhiên dành cho nó. Phân, xác động vật hoang dã và lá rụng, cành rơi trên mặt đất được vi sinh vật phân hủy hết để trả lại cho đất chất dinh dưỡng nuôi cây .Do vậy đất rừng luôn phì nhiêu, giàu chất hữu cơ, nhiều vi sinh vật và côn trùng nhỏ, cây rừng phong phú và xanh tươi, động vật hoang dã phong phú và đa dạng. Đó chính là cân đối sinh thái .
Hệ sinh thái càng đa dạng, nhiều thành phần thì trạng thái cân bằng của hệ càng ổn định. (Ảnh: Tạp chí Môi trường)
Cân bằng sinh thái không phải là một trạng thái tĩnh của hệ. Khi có một tác nhân nào đó của môi trường bên ngoài, tác động tới bất kỳ một thành phần nào đó của hệ, nó sẽ biến đổi. Sự biến đổi của một thành phần trong hệ sẽ kéo theo sự biến đổi của các thành phần kế tiếp, dẫn đến sự biến đổi cả hệ.
Sau một thời hạn, hệ sẽ thiết lập được một cân đối mới, khác với thực trạng cân đối trước khi bị tác động ảnh hưởng. Bằng cách đó hệ biến hóa mà vẫn cân đối. Trong quy trình này động vật hoang dã ăn cỏ và vi sinh vật đóng vai trò chủ yếu so với việc trấn áp sự tăng trưởng của thực vật .Khả năng thiết lập trạng thái cân đối mới của hệ là có hạn. Nếu một thành phần nào đó của hệ bị tác động ảnh hưởng quá mạnh, nó sẽ không Phục hồi lại được, kéo theo sự suy thoái và khủng hoảng của những thành phần sau đó, làm cho toàn hệ mất cân đối, suy thoái và khủng hoảng. Hệ sinh thái càng phong phú, nhiều thành phần thì trạng thái cân đối của hệ càng ổn định .
Vì vậy, các hệ sinh thái tự nhiên bền vững có đặc điểm là có rất nhiều loài, mỗi loài là thức ăn cho nhiều loài khác nhau. Chẳng hạn, trên các cánh đồng cỏ, chuột thường xuyên bị rắn, chó sói, cáo, chim ưng, cú mèo… săn bắt. Bình thường số lượng chim, trăn, thú, chuột cân bằng với nhau. Khi con người tìm bắt rắn và chim thì chuột mất kẻ thù, thế là chúng được dịp sinh sôi nảy nở.
Cân bằng sinh thái là trạng thái ổn định tự nhiên của hệ sinh thái, hướng tới sự thích nghi cao nhất với điều kiện kèm theo sống. Cân bằng sinh thái được tạo ra bởi chính bản thân hệ và chỉ sống sót được khi những điều kiện kèm theo sống sót và tăng trưởng của từng thành phần trong hệ được bảo vệ và tương đối ổn định .Con người cần phải hiểu rõ những hệ sinh thái và xem xét kỹ trước khi ảnh hưởng tác động lên một thành phần nào đó của hệ, để không gây suy thoái và khủng hoảng, mất cân đối cho hệ sinh thái .
Lan Anh (T/h)
