MT&XH –Trong những năm qua, Việt Nam đã đẩy mạnh xu thế đổi mới và hội nhập tạo được nhiều thành tựu đáng mong đợi, vượt qua tác động của suy thoái toàn cầu và duy trì tỷ lệ tăng trưởng kinh tế hàng năm ở mức ổn định. Tuy nhiên, nước ta vẫn đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, trong đó có vấn đề ô nhiễm không khí. Ô nhiễm không khí không chỉ là vấn đề nóng tập trung ở các đô thị phát triển, các nhà máy, khu công nghiệp mà nó còn là mối lo sợ của toàn xã hội. Ô nhiễm không khí là tác nhân hàng đầu ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và tính mạng của con người.
Hiện trạng môi trường không khí ở Việt Nam: Bụi vẫn là tác nhân ô nhiễm chủ yếu
Môi trường không khí đô thị
Ảnh internet Tại những đô thị, ô nhiễm do bụi vẫn là yếu tố đáng quan ngại nhất và chưa được cải tổ so với tiến trình từ 2003 – 2007. Nồng độ những thông số kỹ thuật bụi ( bụi mịn và bụi lơ lửng tổng số ) có xu thế duy trì ở ngưỡng cao, đặc biệt quan trọng tại những trục giao thông vận tải và tuyến đường chính ở những đô thị lớn. Các khu công trường thi công kiến thiết xây dựng cũng góp thêm phần đáng kể gây ô nhiễm bụi và khoanh vùng phạm vi ô nhiễm hầu hết là cục bộ. Kết quả đo cho thấy, số ngày có giá trị bụi PM10, PM2, 5 vượt QCVN chiếm tỷ suất khá cao, đặc biệt quan trọng tại những trạm ven đường giao thông vận tải .Bên cạnh đó là yếu tố bụi mịn, yếu tố có ảnh hưởng tác động nguy cơ tiềm ẩn đáng kể so với sức khỏe thể chất người dân. Tỷ lệ bụi mịn ( PM2, 5 và PM1 ) ở nước ta khá cao, đặc biệt quan trọng ghi nhận vào những ngày nhiệt độ thấp hoặc không khí khô .Phần lớn những thông số kỹ thuật ô nhiễm khác ( NO2, SO2, CO và chì ) vẫn nằm trong ngưỡng được cho phép của QCVN 05 : 2013 / BTNMT và ô nhiễm thường mang tính cục bộ. Về ô nhiễm tiếng ồn, giá trị đo tại những trục giao thông thường cao hơn khu dân cư và tại 1 số ít trục đạt xê dịch ngưỡng QCVN 26 : 2010 / BTNMT .Riêng so với thông số kỹ thuật ô zôn ở tầng mặt đất, tác dụng quan trắc năm 2013 đã ghi nhận có một số ít trường hợp tăng cao xê dịch ngưỡng QCVN 05 : 2013 / BTNMT trung bình 1 giờ, đáng kể mức tăng cao Open cả đêm hôm. Trong tương lai, cần có những nghiên cứu và điều tra đơn cử để xác lập nguyên do và diễn biến yếu tố ô nhiễm này .Môi trường không khíquanh khu vực sản xuất
Ảnh internet Tương tự khu đô thị, yếu tố nổi cộm ở những khu vực sản xuất là ô nhiễm bụi. Nồng độ bụi lơ lửng tổng số tại nhiều điểm quan trắc quanh những khu công nghiệp vượt quy chuẩn trung bình 24 giờ và trung bình năm .Năm 2011 là năm ghi nhận xung quanh những khu công nghiệp, khu sản xuất bị ô nhiễm bụi nặng hơn cả. Đến năm 2012, bức tranh môi trường tự nhiên không khí được cải tổ đáng kể tuy nhiên mức độ ô nhiễm giảm được lý giải do nhiều nhà máy sản xuất công nghiệp ngừng hoạt động giải trí hoặc sản xuất cầm chừng từ hệ lụy khủng hoảng kinh tế. Bên cạnh đó, một số ít ngành công nghiệp như ngành khai khoáng, nhiệt điện, xi-măng … đang hoạt động giải trí vẫn liên tục phát thải vào môi trường tự nhiên không khí một lượng bụi lớn .
Ngoài ra, ô nhiễm tiếng ồn xung quanh các khu công nghiệp cũng được ghi nhận. Đặc trưng ở một số nhà máy chế biến nông lâm thủy sản, mùi ô nhiễm rất nặng gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống người dân ở khu vực lân cận. Các thông số khác (NO2, SO2) nhìn chung vẫn thấp hơn ngưỡng quy chuẩn cho phép.
Môi trường không khí khu vực nông thôn và làng nghềĐối với vùng nông thôn, nhìn chung chất lượng thiên nhiên và môi trường không khí còn khá tốt. Môi trường đa phần bị tác động ảnh hưởng cục bộ do những hoạt động giải trí sản xuất của làng nghề, thiết kế xây dựng, đốt rơm rạ, đốt rác thải, đun nấu …
Ảnh internetTại những làng nghề, yếu tố ô nhiễm không khí chưa có tín hiệu giảm trong những năm qua. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí hầu hết gồm bụi, khí độc, hơi sắt kẽm kim loại, mùi và tiếng ồn và tùy thuộc vào đặc thù, quy mô và mẫu sản phẩm của từng loại ngành nghề. Nồng độ SO2, NO2 tại những làng nghề tái chế nhựa, đúc đồng rất cao, vượt nhiều lần số lượng giới hạn được cho phép. Bụi và tiếng ồn là hai yếu tố ô nhiễm thường xảy ra ở những làng nghề cơ khí và sản xuất đồ gỗ. Đối với những làng nghề chế biến thực phẩm, ô nhiễm mùi là yếu tố nổi cộm ảnh hưởng tác động đáng kể đến thiên nhiên và môi trường .
Các tác động do ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm thiên nhiên và môi trường không khí có ảnh hưởng tác động xấu đi đến sức khỏe thể chất con người, đẩy nhanh quy trình lão hóa, suy giảm tính năng hô hấp, gây những bệnh như : hen suyễn, ho, viêm mũi, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi, thậm chí còn gây ung thư phổi ; suy nhược thần kinh, tim mạch và làm giảm tuổi thọ con người. Nguy hiểm nhất là hoàn toàn có thể gây ra những bệnh ung thư .Bên cạnh đó, những chất gây ô nhiễm không khí chính là thủ phạm gây ra hiện tượng kỳ lạ ngọt ngào và mưa axit, gây hủy hoại những hệ sinh thái, làm giảm tính vững chắc của những khu công trình thiết kế xây dựng và những dạng vật tư. Ô nhiễm thiên nhiên và môi trường còn ảnh hưởng tác động đến những hệ sinh thái tự nhiên và đẩy nhanh biến hóa khí hậu. Sự ngày càng tăng nồng độ những chất gây ô nhiễm như : CO2, CH4, NOx … trong môi trường tự nhiên không khí gây ra hiện tượng kỳ lạ hiệu ứng nhà kính và làm tăng nhanh quy trình biến hóa khí hậu .
Quản lýmôi trường không khí: Bài toán còn nhiều bất cập?
Trên cơ sở những thành công xuất sắc đã đạt được từ quá trình trước, tiến trình 2008 – 2013, công tác làm việc quản trị thiên nhiên và môi trường không khí từ những ngành, nghành nghề dịch vụ liên tục được tăng nhanh và thu được những tác dụng khả quan. Một số giải pháp đã được tiến hành hiệu suất cao như việc liên tục hoàn thành xong hành lang pháp lý và cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai về BVMT không khí ; hiệu quả trấn áp ô nhiễm không khí từ hoạt động giải trí giao thông vận tải vận tải đường bộ ( thắt chặt tiêu chuẩn khí thải từ những phương tiện đi lại giao thông vận tải đường đi bộ ; tăng cường chất lượng phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng, thử nghiệm nguyên vật liệu sạch cho phương tiện đi lại giao thông vận tải tại một số ít đô thị, sử dụng phương tiện đi lại giao thông vận tải thân thiện với môi trường tự nhiên ; tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm mục đích vô hiệu những phương tiện đi lại cơ giới không đủ điều kiện kèm theo lưu hành … ) ; trấn áp những nguồn phát thải từ hoạt động giải trí sản xuất công nghiệp ( chú trọng góp vốn đầu tư công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý khí thải, sử dụng công nghệ tiên tiến tương thích với từng mô hình sản xuất ; khuyễn mãi thêm, tương hỗ hoạt động giải trí BVMT trong sản xuất kinh doanh thương mại ; thực thi truy thuế kiểm toán nguồn năng lượng trong những ngành công nghiệp và thiết kế xây dựng góp thêm phần tiết kiệm ngân sách và chi phí nguồn năng lượng và giảm phát thải những loại khí nhà kính ) ; tăng cường tiến hành nhóm giải pháp xanh ( tăng trưởng xanh, tăng trưởng phát thải những bon thấp, chi trả dịch vụ môi trường tự nhiên rừng … ) ; tăng cường những chương trình quan trắc thiên nhiên và môi trường không khí, tăng cường quan trắc không khí tự động hóa liên tục …
Đến tháng 02 năm 2020, toàn quốc có tổng số 3.553.700 xe ô tô và khoảng 45 triệu xe máy đang lưu hành. Trong đó, Hà Nội có gần 6 triệu xe máy, Thành phố Hồ Chí Minh có hơn 8 triệu xe máy lưu thông hàng ngày, chưa tính đến các phương tiện giao thông của người dân từ các địa phương khác đi qua. Trong số các phương tiện đang lưu hành, nhiều phương tiện cũ không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải, niên hạn để lưu thông trong thành phố, nhiều xe qua nhiều năm sử dụng và không thường xuyên bảo dưỡng nên hiệu quả sử dụng nhiên liệu thấp, nồng độ chất độc hại và bụi trong khí thải cao. Đây là một trong những nguyên nhân của vấn đề ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn ở Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh thời gian gần đây ngày càng gia tăng.
Diễn biến chất lượng không khí từ năm 2010 đến nay cho thấy : Từ năm 2018 đến năm 2019, nồng độ bụi PM2. 5 có xu thế tăng hơn so với quá trình từ năm 2010 đến năm 2017. So sánh hiệu quả quan trắc nồng độ bụi PM2. 5 trong những tháng qua những năm từ 2013 – 2019 cho thấy, từ tháng 9 đến giữa tháng 12 năm 2019, nồng độ bụi PM2. 5 tăng mạnh so với những tháng trước đó và tăng cao so với cùng kỳ những năm từ năm ngoái – 2018. Giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2019, khu vực miền Bắc đã xảy ra 1 số ít đợt cao điểm ô nhiễm không khí. Chỉ số chất lượng không khí tại một số ít đô thị như TP.HN, Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều thời gian ở mức xấu với chỉ số AQI từ 150 đến 200, có khi vượt 200 tương tự mức rất xấu. Nguy hại nhất là bụi mịn gồm những hạt nhỏ bay lơ lửng trong không trung như PM2. 5 ( dưới 2.5 micromet ), khi thẩm thấu qua đường hô hấp sẽ là nguyên do tiềm ẩn của hàng loạt những căn bệnh, ảnh hưởng tác động đến sức khỏe thể chất hội đồng .Tuy nhiên, cạnh bên đó, vẫn còn những chưa ổn trong công tác làm việc quản trị sống sót từ nhiều năm nay nhưng chưa được xử lý triệt để. Đó là những yếu tố như mạng lưới hệ thống thể chế về môi trường tự nhiên không khí chưa phân phối nhu yếu ( thiếu những lao lý đặc trưng cho thiên nhiên và môi trường không khí ; mạng lưới hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn về thiên nhiên và môi trường không khí chưa cung ứng được nhu yếu trong thực tiễn ; tính hiệu suất cao, hiệu lực hiện hành thực thi chủ trương, pháp lý chưa cao và thiếu tính kết nối ) ; hoạt động giải trí quan trắc và trấn áp nguồn thải còn yếu hay những hoạt động giải trí tương hỗ ( góp vốn đầu tư, điều tra và nghiên cứu khoa học công nghệ tiên tiến, sự tham gia của hội đồng ) chưa phát huy hiệu quả ; ý thức tuân thủ những lao lý về BVMT của những chủ nguồn thải còn hạn chế .
Thu Phương
