Cuốn sách Thiện, Ác và Smartphone của Đặng Hoàng Giang sẽ đem đến cho bạn đọc một góc nhìn khác về mạng xã hội hiện thời, một nơi với đầy sự u tối, xấu xí và đồng thời phải rùng mình trước sức phá huỷ kinh điển của nó .
Cùng với sự tăng trưởng vượt bậc của Internet, con người như bị cuốn vào một quốc tế khác, một quốc tế mà ở đó họ hoàn toàn có thể che đậy danh tính và dùng ngôn từ để lăng mạ và mạt sát kẻ khác. Đó chính là thảm hoạ thời đại Internet !
Đôi nét về Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang và cuốn sách Thiện, Ác và Smartphone
Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang là người ủng hộ, một nhà nghiên cứu về xã hội dân sự và là một nhà nghiên cứu quản trị. Dưới tư cách là một nhà hoạt động xã hội, ông đã tổ chức nhiều cuộc thảo luận mang tính phản biện, sáng lập các diễn đàn đối thoại và phổ biến kiến thức.
Đặng Hoàng Giang gây ấn tượng với bạn đọc Nước Ta qua những tác phẩm đầy tính thời sự và nóng bỏng như Bức xúc không làm ta vô can, Điểm đến của cuộc sống, Thiện, Ác và Smartphone hay mới gần đây là Tìm mình trong quốc tế hậu tuổi thơ .
Những cuốn sách của ông đều có điểm chung là ngồn ngộn hơi thở của hiện thực, đó là những bức tranh đầy thực tiễn về xã hội mà ta đang sống hay những góc khuất mà tất cả chúng ta chưa được thấy, hoặc đã thấy nhưng không dám lên tiếng .
“ Nếu đã sống ở nhiều vương quốc khác nhau, tất cả chúng ta sẽ thấy không có nơi nào tuyệt đối cả. Xã hội nào cũng có có cái hay và cái dở, nhưng chắc như đinh không có nơi nào lộng lẫy như “ thiên đường ”. Chẳng hạn, ở phương Tây, “ chừng nào lệnh chuyển tiền tự động hóa của bạn vẫn hoạt động giải trí, thì không ai chăm sóc bạn sống hay chết. ” – Đặng Hoàng Giang
Đó đều là những yếu tố đã được Đặng Hoàng Giang đặc biệt quan trọng quan sát, điều tra và nghiên cứu sâu xa và nhìn nhận dưới nhiều góc nhìn trước khi đem đến cho người đọc. Bởi vậy khi đọc những tác phẩm của ông, ta sẽ thuận tiện cảm nhận được một giọng văn lãnh đạm, sắc bén, những câu từ đã được trau chuốt phức tạp cùng một góc nhìn vô cùng mới lạ .
Thiện, Ác và Smartphone là một bức tranh phác hoạ thời đại lên ngôi của Internet, là lúc mà con người hoàn toàn có thể giết chết lẫn nhau chỉ bằng đôi ba lời nói hay những nút like vô tình. Càng đọc ta sẽ càng cảm nhận được sự tàn ác và vô cảm của những con người vô danh đang núp sau màn hình hiển thị máy tính .
Sự trỗi dậy can đảm và mạnh mẽ của văn hoá làm nhục trong kỉ nguyên công nghệ tiên tiến
Trong ba phần đầu của Thiện, Ác và Smartphone, Đặng Hoàng Giang đã đưa ra những ví dụ trong thực tiễn về những con người bị mua vui trên mạng xã hội hay sự Phục hồi của làm nhục nơi công cộng .
Ông lấy rất nhiều ví dụ từ lịch sử dân tộc đến văn minh, từ đông sang tây để tự thấy rằng, văn hoá làm nhục này đã sống sót trong hội đồng từ nghìn năm qua .
Những đám đông nhân danh công lý để xử phạt những kẻ trộm chó, họ thi nhau hùa vào trừng phạt một cô gái ăn trộm đang gào thét van xin tới mức mặt mũi biến dạng hay là hình ảnh về những người đàn ông đội mũ bảo hiểm đang giơ cao cây gậy với người trẻ tuổi ăn trộm nằm dưới đất .
Trong khi đó, những kẻ khác ngang nhiên cầm máy quay quay quồng chạy khắp nơi, cúi xuống dưới, giơ lên cao hòng có được góc quay “ cận cảnh ” nhất để san sẻ lên mạng xã hội .
Văn hoá làm nhục công cộng này đã lê dài hơn nghìn năm qua với mức độ ngày càng nghiêm trọng. Thời tân tiến với sự bùng nổ của mạng xã hội, văn hoá này lại bị biến chứng và tàn khốc hơn khi nào hết .
Từ nữ học sinh, một người đàn ông ăn trộm gà đến thị trưởng của Philippines đều không hề tránh khỏi văn hoá bạo tàn này .
Nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của văn hoá làm nhục
Câu hỏi đặt ra ở đây là tại sao văn hoá làm nhục lại trỗi dậy can đảm và mạnh mẽ như vậy trên mạng xã hội, có lẽ rằng vì danh tính được giấu kín, sự ẩn danh khiến họ quên mất mình thật sự là ai và đánh mất đi năng lực thông cảm cho kẻ khác .
Cũng vì sự ẩn danh đó cho mỗi dân cư mạng một tấm khiên bảo đảm an toàn để không bị trả thù, chửi rủa hoặc chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho những phát ngôn của bản thân .
Hơn nữa, đám đông luôn có sức mạnh to lớn và nó khiến họ cảm thấy mình như được bảo vệ, hoàn toàn có thể hả hê tung hoành mà không phải sợ bất kể điều gì. Đám đông cho họ cái quyền được phán xét, chỉ trích kẻ có tội và chẳng màng tâm lý đến những gì mà người bên kia đang phải chịu đựng .
“ Đám đông thuận tiện coi người khác là ma quỷ, bởi họ luôn đứng ngoài để phán xét mà không đặt mình vào vị trí của người bị lăng nhục để nhìn nhận vấn đề. Sự tàn tệ của đám đông nhiều khi đến từ việc họ không có năng lực thấu cảm. ” – Đặng Hoàng Giang
Cái tấm khiên bảo vệ quá đỗi trưởng thành kia đã khiến cho dân cư mạng quên rằng người bên kia cũng là con người, cũng biết đau, biết tủi hổ khi phải chịu đựng những lời lẽ lăng mạ đó. Họ thậm chí còn nghĩ rằng phát ngôn của ta sẽ chìm đi trong hàng trăm, hàng ngàn phản hồi khác .
Liệu khi buông những lời chửi rủa, miệt thị đó, những kẻ ngồi sau màn hình hiển thị máy tính có cảm thấy hả hê, có cảm thấy thành tựu với những gì mà mình đang làm hay không ?
Trớ trêu thay, niềm vui đến từ sự lăng mạ, phỉ báng kẻ khác lại có xuất phát từ việc con người tự ti và cảm thấy bản thân mình thấp kém, lúc kẻ khác vấp ngã là lúc mà họ thấy giá trị của mình được nâng lên.
“ Nếu bản thân tất cả chúng ta không có những khiếm khuyết thì tất cả chúng ta đã không khoái chí như vậy khi phát hiện ra những khiếm khuyết của người khác. ” – Rochefoucauld
Con người thường có xu thế ghen tị với những thành công xuất sắc của người khác, đố kị khi thấy họ đang tận thưởng những nụ cười xa xỉ, đắt tiền. Vì thế cũng không có gì giật mình khi họ cảm thấy thoả mãn, vui sướng khi người đó gặp phải thất bại, đó là một vòng luẩn quẩn không có hồi kết .
“ Đằng sau sự ghen tị cũng là sự tự ti. Càng tự ti thì càng hay ghen tị, càng hay ghen tị thì càng hay cười trên nỗi đau của người khác. ” – Đặng Hoàng Giang
Trong Thiện, Ác và Smartphone, tác giả Đặng Hoàng Giang đã gọi những kẻ cuồng nộ, lấy việc chỉ trích người khác làm nụ cười là “ những kẻ cuồng tín ” .
Họ cho rằng mình đang nhân danh công lý để bảo vệ xã hội, bảo vệ quốc tế đang xuống cấp trầm trọng về mặt đạo đức, coi bản thân mình là hiện thân cho lý tưởng và chuẩn bị sẵn sàng tiến công những kẻ đụng chạm đến những giá trị thiêng liêng của mình .
Tuy nhiên đó chưa phải là toàn bộ, “ sự cuồng tín ” không phải là nguyên do để đổ lỗi cho mọi hành vi trên mạng xã hội của họ. Nó còn xuất phát từ một cái tôi bị tổn thương, bị đe doạ và đôi lúc còn bị rẻ rúng và xem thường .
Họ lực bất tòng tâm, không hề làm gì để cứu vớt cho cuộc sống đang trượt dài của mình nên lựa chọn bám víu vào đám đông, mượn sự cuồng nộ đó để giải toả cơn bức bối trong lòng mình .
Những bài học kinh nghiệm rút ra từ Thiện, Ác và Smartphone
Nếu chỉ dừng lại ở những ví dụ, những trích dẫn cực kỳ đơn cử về sự nhẫn tâm và cay độc của văn hoá làm nhục thì Thiện, Ác và Smartphone có lẽ rằng không phải là một cuốn sách đáng đọc đến vậy .
Ba phần còn lại, tác giả Đặng Hoàng Giang đã đưa đến cho người đọc những giải pháp, những phương pháp để giã từ văn hoá làm nhục và học cách để tha thứ, đi cùng với đó là những dự án Bất Động Sản trắc ẩn mà ông đã đặc biệt quan trọng dành riêng cho fan hâm mộ .
Để giã từ văn hoá làm nhục, thứ nhất con người cần đến sự tỉnh bơ. Điềm tĩnh để đương đầu với những cơn tức giận, để trấn áp bản thân trước sự cuồng nộ của đám đông trên mạng xã hội, cần phải có một cái đầu sắc bén để không bị cuốn theo dòng nước lũ đang cuồn cuộn kia .
Thiện, Ác và Smartphone đưa đến cho tất cả chúng ta những phương pháp để kiềm chế cơn khó chịu và cần phải chuyển hoá nó thành nguồn năng lượng tích cực. Bởi lẽ một người bình tĩnh và sáng suốt sẽ làm được nhiều việc lớn hơn là một kẻ chỉ biết nóng nảy và sống trong bầu không khí đầy sự hận thù hay ghét bỏ .
“ Người chiến binh xuất sắc nhất không khi nào tức giận. ” – Lão Tử
Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang còn dạy cho tất cả chúng ta thẩm mỹ và nghệ thuật phê bình người khác, đó là phương pháp để phản bác một quan điểm nhưng vẫn giữ được không khí tích cực của cuộc tranh luận, hay tất cả chúng ta nên học cách để trở nên tử tế để lắng nghe người khác và lời nói nội tâm của chính mình .
Ta không nên chỉ trích nạn nhân và càng không nên tiến công những kẻ chỉ trích người khác, vì lúc đó ta sẽ đối xử với họ giống như họ đã đối xử với nạn nhân của mình. Vậy thì rốt cục, ta cũng sẽ trở nên “ phi nhân hoá ” giống họ mà thôi .
Khi gấp lại cuốn sách này, hẳn nhiều người đã nhìn thấy hình ảnh của chính mình ở trong đó. Từ những lần lướt qua tiêu đề của một bài viết và buông lời chê trách, mỉa mai một người nào đó mà họ chẳng hề quen biết .
Đằng sau chiếc ảnh đại diện thay mặt nhỏ bé đó, tất cả chúng ta đôi lúc quên mất nạn nhân cũng là con người, cũng biết đau, biết sợ, ta bất giác quên rằng họ đang phải chịu được tổn thương. Một lưỡi dao thôi cũng đã đủ giết chết một con người, nào ngờ đây lại có hàng trăm, hàng ngàn lưỡi dao như vậy .
Nếu không có bản án của pháp lý thì không ai trong tất cả chúng ta có tội và ta càng không hề nhân danh công lý để biện hộ cho cơn cuồng nộ của chính mình. Khi ta công kích người khác cũng đồng nghĩa tương quan với việc cho họ một vết xăm trên mặt, mãi mãi không hề xoá nhoà .
“Chúng ta đánh giá người khác qua hành vi của họ, và đánh giá bản thân qua ý định của mình.” – Ian Percy.
Chúng ta trọn vẹn hoàn toàn có thể đem mạng xã hội trở thành một quốc tế tươi đẹp hơn, văn minh hơn và trở thành nơi con người hoàn toàn có thể tự do bày tỏ quan điểm của mình đồng thời tôn trọng quan điểm của người khác. Chỉ khi ấy, công nghệ tiên tiến mới hoàn toàn có thể thực thi đúng sự mệnh và trách nhiệm của nó .
Còn giờ đây, hãy đặt chiếc điện thoại thông minh xuống và nghiền ngẫm Thiện, Ác và Smartphone để tối thiểu sau này, tất cả chúng ta sẽ không vướng vào những hành vi xấu đi một cách vội vã như trước nữa .
Khánh Nguyên
