Ở đời, có nhiều lúc mọi chuyện không diễn ra theo như mong muốn của mình. Việc chúng ta tưởng rằng có lợi có khi lại thành vô ích. Đọc “10 điều vô ích” dưới đây, chúng ta sẽ rõ nguyên do.
“ 10 vô ích ” này vừa là tiêu chuẩn tu dưỡng, và cũng là nguyên tắc giáo dục con cháu .
Tâm còn bất thiện, phong thủy vô ích
Sách “ Đại học ” có viết : “ Cái đạo của việc học làm những việc vương quốc đại sự là làm rạng rỡ cái đức sáng của mình, là làm cho dân đổi khác tốt lên, là đạt đến và dừng ở nơi chí thiện ” .
Nếu trong lòng còn có điều bất thiện, làm trái với thiên đạo, rõ ràng là tự chuốc lấy diệt vong. “ Phong thủy vô ích ” là nói nếu là người bất thiện, làm nhiều việc bất nghĩa, thì người đó không những mắc tội làm hổ thẹn tổ tông mà còn làm tổn hại đến con cháu .
Chọn được phong thuỷ tốt, mảnh đất đẹp là có thể dưỡng được phúc khí, tài lộc cho con cháu đời đời. Thế nhưng, cái gốc của phong thuỷ không phải ở long mạch hay huyệt mộ mà chính ở lòng người. Tâm tốt thì dẫu ở vào nơi hiểm địa cũng gặp dữ hoá lành, chuyển hoạ thành phúc.
Anh em bất hòa, bạn bè vô ích
“ Kinh Thi ” có viết : “ Người khắp thiên hạ không bằng tình bạn bè ”. Trong mái ấm gia đình, cha mẹ là căn nguyên, bạn bè là cành lá. Chỉ có anh chị em dìu dắt giúp sức nhau, thì gia nghiệp mới hưng thịnh. Anh chị em mà còn không hề hòa thuận với nhau thì nói gì đến kết giao bạn hữu, bè bạn .
Rất nhiều người ra ngoài tiếp đãi bạn hữu, rất mực nhã nhặn lễ độ, chân thành thẳng thắn, nhưng so với anh chị em trong nhà thì khó mà thổ lộ hết lòng, thậm chí còn còn lời qua tiếng lại với nhau, thật đúng là hành vi đảo lộn, đạo nghĩa xa rời cả .
Bất hiếu cha mẹ, thờ Thần vô ích
Sách “ Luận ngữ ” có viết : “ Hiếu đễ là cái gốc làm người ”. Trăm đức hạnh thì hiếu đứng đầu. Một người dù có được thành tựu vĩ đại như thế nào, trên đầu đội bao nhiêu vòng nguyệt quế đi nữa, nếu bất hiếu với cha mẹ, thì tổng thể vinh quang kia đều trở nên không có ý nghĩa. Nếu bất hiếu với cha mẹ, mặc dầu có tôn kính, kính cẩn với Thần như thế nào chăng nữa, toàn bộ đều là giả dối cả .
Lòng dạ cao ngạo, học rộng vô ích
Tự mãn chuốc lấy tổn hại, nhã nhặn được nhiều quyền lợi. Cái đạo người quân tử khiêm nhu, lâu nay vẫn được người đời tán thưởng. Đọc sách học rộng để làm gì ? Để thông hiểu cổ kim, để tung hoành ngang dọc, biết đóng biết mở, có đầu có đuôi, là để tu thân dưỡng tính mà thôi. Người càng có tri thức thâm sâu, càng là người nhã nhặn .
Thật vậy, nếu lấy học rộng để khoe khoang, tự cao tự đại, hoành tráng ép người, thì chỉ hoàn toàn có thể nói là vẫn chưa lĩnh hội được cảnh giới cao nhất của việc học của cổ nhân .
Không giữ nguyên khí, thuốc men vô ích
Mạnh Tử nói : “ Ta giỏi dưỡng cái khí lớn lao của ta ”. Nguyên khí là trạng thái nội tâm ý thức đa dạng và phong phú, chính khí tràn ngập, là cội nguồn nhiệt huyết vươn lên, tích cực tiến thủ của con người. Người không giữ gìn nguyên khí, thì hành vi là cái vũ dũng của kẻ thất phu, cho rằng mình sức mạnh vô tận, nhưng lại luôn bị những ngoại lực làm cho nguyên khí tổn thương lớn .
Khi nguyên khí bị tổn thương nhiều, thì gửi gắm kỳ vọng vào thuốc thần tiên cứu chữa. Chữa được ngọn chứ không chữa được gốc, chữa được nhất thời chứ không chữa được cả đời .
Hành vi bất chính, đọc sách vô ích
Khổng Tử nói : “ Người xưa học vì mình, người nay học vì người ”. Ý nói người xưa đi học là vì chính bản thân mình, thời nay người ta lại đi học là vì người khác. Học vì người khác tức là muốn được người khác ghi nhận, nhìn nhận, hành vi nông nổi, thiển cận, a dua. Còn học vì mình thì học tập, tu dưỡng, tích góp năng lượng, trong thì tu nhân đức, ngoài thì tu lễ nghĩa .
Nói một cách đơn thuần, học là tu thân, làm điều chân chính. Nếu học cả bồ sách Thánh hiền, mà chỉ là để khoe khoang bản thân, hành vi bất chính, hoàn toàn có thể nói là đọc sách vô ích .
Lấy bừa của người, bố thí vô ích
Khổng Tử nói: “Bất nghĩa mà giàu và sang, đối với ta như phù vân. Người quân tử quý của cải, để có được của cải phải thuận theo đạo”. Lấy bừa của cải của người khác là bất nghĩa. Không có công lao mà nhận lộc, vơ đầy túi tham, tiện tay dắt dê, đều là hành vi bất nghĩa.
Lấy bừa của người, rồi đi bố thí, nói theo cách mĩ miều là mượn hoa dâng Phật, thì thực ra chỉ là giả thiện. Chi bằng dựa vào sức của đôi bàn tay, cần mẫn, ra sức lao động, bố thí bởi thiện tâm, như thế mới hoàn toàn có thể yên lòng, đạt lý .
Làm việc ngang bướng, thông minh vô ích
Khổng Tử dạy học trò chuẩn mực hành xử chính đáng là : “ Học trò ở nhà thì hiếu đễ, ra ngoài thì cung kính, cẩn trọng, thân mật với những người nhân đức, yêu thương tổng thể mọi người, làm được như vậy mà còn dư sức thì lúc đó mới mở màn học văn hóa truyền thống ” .
“ Làm việc ngang bướng ” là nói người hành xử mặc kệ tình lý, cố chấp, làm gì cũng tỏ ra hơn người. Người thích mị dân lấy lòng người khác, rắp tâm vô lương, thì cái mưu trí tài hoa của họ cũng bị người khác tận dụng, trở thành công cụ thao tác ác .
Thời vận không còn, cố cầu vô ích
“ Vào bước đường cùng thì tự mình làm tốt thân mình, khi hiển đạt thì giúp cho cả thiên hạ được tốt ”. Đường cùng tức là thời vận không còn. Thời vận cũng là một sức mạnh, khi hết thời vận thì quan tâm tăng cường tu dưỡng tâm tính bản thân, nâng cao sức mạnh bản thân, thì thời cơ sẽ tự đến .
“ Cố cầu ” là truy cầu bừa bãi, nỗ lực truy cầu thời cơ vốn không thuộc về bản thân mình, trái lại, nên tự truy cầu bản thân, vì lúc này dù cho có được thời cơ thì cũng sẽ mất đi rất nhanh .
Dâm ác phóng túng, âm đức vô ích
“ Âm đức ”, ý là tích âm đức, tích việc thiện nhỏ mà trở thành công đức lớn, phòng tránh việc ác nhỏ để tránh tổn hao công đức .
Nếu đời sống phóng túng xa xỉ, hoang dâm vô độ, tuy làm nhiều việc thiện, tích nhiều âm đức, thì cũng uổng công vô ích. Muốn độ cho người khác thì thứ nhất phải tự độ cho mình, lấy mình làm gương, nghiêm khắc giữ mình theo giới luật, khởi đầu từ gian nan, chất phác. Vậy nên, “ chớ thấy việc thiện nhỏ mà không làm, chớ thấy việc ác nhỏ mà cứ làm ” .
******************Vậy nên, giữa người với người, cần phải biết khiêm cung, nhẫn chịu, nhường nhịn, bao dung. Nho gia giảng về thuật “Trung Dung”, nghĩa là giữ sự bình ổn, không thái quá. Đạo gia cũng nói về nguyên lý “Âm Dương cân bằng”, hài hoà, vô vi, thuận theo tự nhiên.
Vậy nên, giữa người với người, cần phải biết khiêm cung, nhẫn chịu, nhường nhịn, bao dung. Nho gia giảng về thuật “ Trung Dung ”, nghĩa là giữ sự bình ổn, không thái quá. Đạo gia cũng nói về nguyên tắc “ Âm Dương cân đối ”, hài hoà, vô vi, thuận theo tự nhiên .Phật gia lại giảng lẽ thiện lương, tiên tha vị ngã ( nghĩ cho người trước, nghĩ cho mình sau ). Dù là gia nào, phái nào, người ta cũng luôn coi trọng sự “ cân đối ” .
Trong thuật đối nhân xử thế, đạt được cảnh giới cân đối chính là điều khó làm nhất. Chỉ khi học được cách dung hoà, hành thiện, tích đức, tránh xa cái ác thì người ta mới không còn phải đương đầu với những điều “ vô ích ” như trên nữa vậy .
