Tài liệu hướng dẫn làm văn phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài) sẽ cung cấp cho các em những gợi ý cách làm, dàn ý chi tiết và tham khảo một số bài văn phân tích hay. Cùng tham khảo ngay!
I. Hướng dẫn nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Đề bài: Phân tích và nêu cảm nhận về sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện “Vợ chồng A Phủ“.
1. Phân tích nhu yếu đề bài
– Yêu cầu về nội dung: phân tích, cảm nhận về sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : những câu văn, từ ngữ, chi tiết cụ thể tiêu biểu vượt trội trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ .
– Phương pháp lập luận chính : phân tích, cảm nhận .
2. Luận điểm về sức sống tiềm tàng của mị
– Luận điểm 1: Sức sống vốn có của Mị trước khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra
– Luận điểm 2: Sức sống tiềm tàng của Mị bị khuất lấp trong cảnh làm con dâu gạt nợ
– Luận điểm 3: Sức sống tiềm tàng trong Mị trỗi dậy.
II. Lập dàn ý chi tiết cụ thể đơn cử nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng trong nhân vật Mị
1. Mở bài nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng của Mị
– Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm :
+ Tô Hoài là một trong những tác gia lớn nhất của thế kỉ 20, thuộc thế hệ vàng của văn chương văn minh cùng nhiều tên tuổi khác như Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Xuân Diệu, Huy Cận .
+ Tác phẩm Vợ chồng A Phủ là bài ca về sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người miền núi trên con đường đấu tranh giải phóng cho bản thân và quê nhà .
– Giới thiệu nhân vật Mị và sức sống tiềm tàng : Mị là nhân vật tiêu biểu vượt trội cho những con người phải chịu muôn vàn đắng cay, tủi cực nhưng luôn tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt để khi bị chà đạp đến tận cùng đã trỗi dậy can đảm và mạnh mẽ .
2. Thân bài nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng của Mị
* Luận điểm 1: Sức sống vốn có của Mị trước khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra
– Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra :
+ Mị là cô gái trẻ, đẹp, yêu đời, có tài thổi sáo hay, có bao nhiêu trai làng mê .
Bạn đang xem : Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ ( Tô Hoài )
+ Nhà Mị cũng như những nhà có con gái khác, mỗi năm đến Tết, cha mẹ không hề ngủ được vì tiếng chó sủa. Suốt đêm, con trai đến đứng thổi sáo chung quanh vách. Mị được yêu và cũng đáng yêu .
+ Hiếu thảo, cần mẫn, ý thức được giá trị đời sống tự do nên sẵn sàng chuẩn bị làm nương ngô trả nợ thay cho bố .
+ Mị là người phụ nữ luôn tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt .
* Luận điểm 2: Sức sống tiềm tàng của Mị bị khuất lấp trong cảnh làm con dâu gạt nợ
– Khi mới về làm dâu
+ “ Tuổi thanh xuân của Mị bị cắt ngang bởi cái án nợ đời cha mẹ để lại. Mị bị bắt cóc về làm dâu nhà thống lí Pá Tra để trừ nợ. Khi mới làm dâu có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc. Không những thế, cô còn trốn về nhà, hai con mắt đỏ hoe. Trông thấy bố, Mị quỳ lạy, úp mặt xuống đất, nức nở .
+ Khóc và đòi tự tử là những hành vi phản kháng bế tắc, xấu đi nhưng nó chứng tỏ trong người con gái yếu ớt này tiềm tàng một sức sống. Cô thà chết như một con người, chứ không chịu đồng ý thực trạng đày đọa của kiếp nô lệ .
– Sau một thời hạn làm dâu
+ Mị không hề chết như lời của cha cô : Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao trả nợ. Mày chết rồi thì không lấy ai làm nương ngô giả được nợ người ta, tao thì ốm yếu quá rồi .
+ Từ đó người ta phát hiện chân dung một cô Mị khác :
- Mấy năm sau, cha cô chết, nhưng cô cũng không còn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi. Dùng từ an phận đối với Mị dường như chưa đúng. Mị đã tê liệt sức phản kháng.
- Chấp nhận kiếp sống trâu ngựa ấy, nhưng Mị buồn, lúc nào cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi. Mị trở thành con rùa lùi lũi nuôi trong xó cửa.
- Mị trở thành con người vô thức trước thời gian, về làm dâu nhà Pá Tra đã mấy năm, cô không nhớ. Mị mất cảm giác cả về không gian. Thời gian và không gian chẳng có ý nghĩa gì, bởi đời của Mị như chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay ở cái buồng kín mít của cô, lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng.
=> Vậy là sự đày đọa về thể xác và niềm tin đã bóp nghẹt sức sống trong cô Mị trẻ đẹp ngày nào. Trong con mắt của cha con nhà thống lí Pá Tra, những người như Mị đâu còn là con người .
* Luận điểm 3: Sức sống tiềm tàng trong Mị trỗi dậy.
– Cuộc trỗi dậy tiên phong ( đêm mùa xuân )
+ Mùa xuân năm ấy ở Hồng Ngài đẹp và quyến rũ biết bao. Chính khoảng trống rộn ràng sắc màu cùng tiếng sáo tha thiết đã thức tỉnh cô Mị thời xưa. Tiếng sáo như chạm vào nỗi nhớ .
+ Tất cả gợi cho Mị nhớ lại thời rất lâu rồi. Mị uống rượu. Rồi Mị say. Khi say thì Mị lại sống về ngày trước. Ngày trước, Mị vui sướng biết bao .
+ Tiếng sáo ấy lửng lơ ; tiếng sáo ấy làm Mị thiết tha bồi hồi. Mị muốn đi chơi. Mị muốn thoát ra ngoài cái ô cửa mờ đục, trăng trắng này !
+ Mị thực thi dự tính giải thoát lần thứ nhất một cách lặng lẽ mà mãnh liệt nhưng A Sử đã thẳng tay vùi dập tàn tệ : A Sử bước lại, nắm Mị, lấy thắt lưng trói hai tay Mị. Nó xách cả một thúng sợi đay ra trói Mị đứng vào cột nhà .
+ Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những game show, những đám chơi … Mị vùng bước tiến. Nhưng tay chân đau không cử động được. Khi ấy, Mị mới biết mình đang bị trói, đang ở trong căn nhà tù ngục này. Lòng Mị đau đớn, thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa .
=> Cuộc trỗi dậy ấy như một đợt sóng dâng lên rồi tan ra. Nó không mảy may biến hóa cuộc sống Mị. Nhưng từ đó, sóng ngầm vẫn không mất. Nó sẽ tuôn trào thành những đợt sóng mới, mãnh liệt hơn khi nào hết !
– Cuộc trỗi dậy thứ hai ( đêm cởi trói cho A Phủ và bỏ trốn )
+ Những đêm đầu Mị thấy A Phủ bị trói đứng nhưng cô vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay. Tâm hồn Mị như tê dại trước mọi chuyện, kể cả lúc ra ngồi sưởi lửa .
+ Khi thấy một dòng nước mắt lấp lánh lung linh bò xuống hõm má đã xám đen lại của A Phủ, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải đứng chịu trói thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không hề lau đi được. Mị phảng phất nghĩ gần : Cơ chừng này thì chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết .
+ Mị xót xa cho A Phủ như xót xa cho chính bản thân mình. Mị thương A Phủ không đáng phải chết. Cô cũng sợ nếu mình cởi trói cho chàng trai ấy, bố con Pá Tra biết được sẽ trói thay Mị vào đấy và lại phải chết trên cái cọc ấy … Song có lẽ rằng tình thương ở Mị đã lớn hơn cả sự chết. Cô cởi trói cho A Phủ và đứng lặng trong bóng tối .
+ Chính ngay lúc ấy, trong lòng người đàn bà khốn khổ kia mọi chuyện xảy ra rất nhanh. Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Vì ở đây thì chết mất .
=> Không thể nói đó là hành vi trọn vẹn bản năng. Đúng hơn, cùng với sự trỗi dậy của ký ức, khát vọng sống tự do đã khiến Mị chạy theo người mà mình vừa cứu. Mị giải thoát cho A Phủ và giải thoát cho cả bản thân mình. Hành động táo bạo và giật mình ấy là tác dụng tất yếu của sức sống tiềm tàng khi người con gái yếu ớt dám chống lại cả cường quyền và thần quyền .
3. Kết bài nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng của Mị
– Suy nghĩ cảm nhận của em về sức sống tiềm tàng của Mị trong tác phẩm .
Ví dụ : Tô Hoài đã khá thành công xuất sắc khi phân tích tâm lí nhân vật một cách tinh tế. Sự thành công xuất sắc ấy, ngoài vốn sống, vốn hiểu biết về con người và vùng đất Tây Bắc còn là do tình cảm yêu thương, trân trọng của nhà văn so với những người dân nghèo miền núi thuở trước .
>>> Xem lại nội dung hướng dẫn soạn bài Vợ chồng A Phủ để tìm hiểu và bổ sung thêm ý cho dàn ý thêm chi tiết, cụ thể hơn.
Sau khi đã hệ thống được những ý chính (luận điểm) cho bài văn cũng như lập được một dàn ý chi tiết, các em có thể đọc thêm những bài văn mẫu hay phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị do THPT Sóc Trăng tuyển chọn dưới đây để mở rộng vốn từ ngữ, cách trình bày.
III. Một số bài văn hay nghiên cứu và phân tích sức sống tiềm tàng của Mị trong Vợ chồng A Phủ
Dưới đây là tuyển chọn 5 bài văn phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị hay và đầy đủ ý do Đọc tài liệu sưu tầm và tổng hợp được gửi tới các em cùng tham khảo.
1. Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị bài số 1
Tô Hoài là nhà văn có sức sáng tạo dồi dào nhất trong làng văn chương Việt Nam. Trước Cách mạng, nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện về loài vật như “O chuột”, “Dế mèn phiêu lưu ký”. Sau cách mạng nhà văn đã để lại rất nhiều dấu ấn về những tác phẩm viết về đề tài miền núi như “Truyện Tây Bắc”, “Miền Tây“… Trong tập Truyện Tây Bắc, nổi tiếng nhất là truyện Vợ chồng A Phủ. Tác phẩm để lại dư âm trong lòng người đọc không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với đêm tình mùa xuân của tuổi trẻ dập dìu tiếng sáo mà còn làm xúc động tâm hồn người đọc bởi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật Mị – người con gái Mèo đã đứng lên đấu tranh với giai cấp thống trị miền núi, thoát khỏi kiếp đời nô lệ tủi nhục để trở thành con người tự do.
Mị Open ngay từ phần khởi đầu tác phẩm, gây ám ảnh cho người đọc về một kiếp người héo hắt, tàn tạ “ chỉ biết cúi mặt, mặt buồn rười rượi ”. Mị không hiện lên bằng chân dung mà hiện lên bởi số phận – một số phận đau buồn về kiếp người làm dâu gạt nợ trong nhà thống lý Pá Tra .
Mị là cô gái trẻ đẹp là bông hoa ngát hương của núi rừng Tây Bắc. Mị tài hoa với điệu sáo làm mê hồn biết bao nhiêu chàng trai “ ngày đêm thổi sáo đi theo Mị ”. Mị yêu lao động “ biết cuốc nương làm ngô ”. Mị giàu lòng tự trọng và hiếu thảo với cha già. Khi biết tin bố sẽ gạt nợ mình cho nhà thống lý, Mị tha thiết van xin “ bố đừng bán con cho nhà giàu ”. Đó chính là vẻ đẹp về nhân cách và phẩm giá của người con gái với vẻ đẹp trong ngần thánh thiện như loài hoa ban thơm ngát giữa rừng. Nhưng có ngờ đâu sự hiểm độc của chủ trương cho vay nặng lãi của bọn thổ ty phong kiến miền núi như một sợi dây oan nghiệt siết chặt lấy cuộc sống Mị. Đắng cay thay, đêm tình mùa xuân đẹp nhất của đời người con gái đã biến thành một đêm thảm kịch, tủi nhục khi A Sử bắt cóc Mị về nhà thống lý. Và một buổi lễ cúng trình ma sáng hôm sau đó đã trói chặt cuộc sống Mị từ đấy .
Lúc đầu mới về “ làm dâu ” để phản kháng lại cái sự phi lí ấy, Mị đã “ hằng mấy tháng trời đêm nào Mị cũng khóc ”. Khóc là biểu lộ của trạng thái tâm lí bị ức chế, không cam chịu, không gật đầu cái thực sự nghiệt ngã ấy. Mị cũng đã từng nghĩ đến cái chết khi cầm nắm lá ngón về tự tử trước mặt cha nhưng vì thương cha già Mị không đành chết. Mị ném nắm lá ngón xuống đất như ném đi tuổi trẻ niềm hạnh phúc của mình để quay về nhà thống lý gật đầu kiếp sống trâu ngựa. Cái âm ti trần gian ấy đã giam giữ cuộc sống Mị. Tuổi xuân của Mị bị vùi dập đến héo úa, lụi tàn trong căn buồng chỉ độc một cái hành lang cửa số nhỏ như lòng bàn tay “ trông ra ngoài không biết sương hay là nắng ” .
Mị bị nô lệ hóa trở thành công cụ lao động. Nói đúng hơn là bị bóc lột sức lao động một cách tàn tệ trở thành một súc nô trong nhà thống lý. Cuộc sống của Mị bị vùi vào việc làm cả đêm lẫn ngày “ tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay xe đay, cuối mùa thì đi nương bẻ bắp … ”. Không chỉ vậy, Mị còn bị bóng ma thần quyền ép chế làm cho tê liệt về ý thức, mất hết cả ý thức phản kháng. Nhà văn Tô Hoài đã nhiều lần so sánh Mị với con vật ( con ngựa, con trâu, con rùa ). Từ đó Mị sống trong vô cảm, tâm hồn bị phong kín bởi sự lặng câm, băng giá “ càng ngày Mị càng không nói, cứ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa ”. Thử hỏi còn xót xa nào hơn thế nữa không ?
Nhưng bằng cảm quan nhân đạo và tấm lòng yêu thương đồng cảm với số phận con người, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc những thước phim quay chậm về sự bừng lên của một sức sống tiềm tàng, mãnh liệt đang âm ỉ cháy trong con người Mị. Bên ngoài là một cô Mị lầm lũi như cái bóng, như đã chết nhưng bên trong lại chứa đựng lòng ham sống. Sức sống ấy như hòn than nhỏ đang bị vùi lấp trong cái vẻ bên ngoài lặng câm vô cảm. Vô tình cơn gió của đêm tình mùa xuân đã làm hồi sinh con người Mị, thức dậy cả một kí ức tươi đẹp và trỗi dậy một sức sống, lòng ham sống đến cuồng nhiệt nhưng cũng đầy thảm kịch .
Mùa xuân ở Hồng Ngài rộn ràng âm thanh và sắc tố. Đó là tiếng cười của trẻ con, màu vàng ửng của cỏ gianh và gió rét kinh hoàng, là màu đỏ của những chiếc váy hoa phơi trên những mỏm đá xòe ra như những con bướm sặc sỡ và chắc như đinh không hề thiếu được “ tiếng sáo gọi bạn yêu lửng lơ bay ngoài đường ”. Chính những hình ảnh và âm thanh ấy như một cơn gió thổi tung đám tàn tro đang vây quanh cuộc sống Mị. Đặc biệt qua thẩm mỹ và nghệ thuật trần thuật và miêu tả rực rỡ, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một linh hồn đang cựa quậy hồi sinh đằng sau lớp xác giá băng .
Chính tiếng sáo đã ảnh hưởng tác động đến Mị, góp thêm phần thức tỉnh một tâm hồn nguội lạnh. Tiếng sáo như sợi dây vô hình dung nối mị với quá khứ và hiện tại làm sống dậy trong Mị một kí ức tươi đẹp. Nói đúng hơn nó thức tỉnh cái tài hoa trong Mị. Mị thổi sáo hay, thổi lá giỏi có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Quá khứ đẹp nhưng trái chiều với một hiện tại buồn mênh mang. Mị ngồi nhẩm thầm lời của người đang thổi sáo :
Mày có con trai con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta chưa có con trai con gái
Ta đi tìm tình nhân
Tiếng sáo làm Mị can đảm và mạnh mẽ hơn, Mị thoát khỏi cái lớp xác vô hồn ấy bằng một hành vi “ làm mưa làm gió nhân tính ”. Mị tìm đến rượu, nhưng không phải để tìm vui mà là để giải sầu ” Mị uống ực từng bát rồi say ”. Mị uống như nuốt căm hận vào lòng. Sự bất bình thường ấy đã nói lên tổng thể. Sức chịu đựng hạn chế, đã đến lúc cần phát cháy. Rượu và tiếng sáo chính là chất men say thức tỉnh phần đời đã mất của Mị, giờ đây Mị không còn lặng câm nữa mà đã hồi sinh. Mị đang sống về ngày trước và không gì hoàn toàn có thể ngăn được niềm vui sướng của Mị “ lòng Mị đùng một cái vui sướng như những đêm tết ngày trước ”. Còn gì niềm hạnh phúc bằng khi mình tìm lại được chính mình ?
Tô Hoài đã xâm nhập vào mê cung tâm trạng của người phụ nữ này và bằng lòng cảm thông yêu thương thâm thúy, nhà văn đã làm người đọc thực sự xúc động trước những đổi khác về tâm ý của Mị. “ Con rùa nuôi trong xó cửa ” ấy đã không còn lùi lũi nữa rồi. Nó đã phá vỡ cái bức tường vô cảm kia để khát khao tìm ra thiên đường mùa xuân của tuổi trẻ, của niềm hạnh phúc. Mị nhận thức được chính mình, đó chính là ý thức về tuổi trẻ. Mị thấy mình còn trẻ “ Mị trẻ lắm. Mị hãy còn trẻ. Mị muốn đi chơi ”. Còn trẻ nghĩa là còn sức sống, còn khao khát sống, còn muốn yêu thương. Đúng là một cảm hứng thảm kịch : nhận ra mình còn trẻ khi mà tuổi xuân bị tước đoạt rồi và sống trong thực trạng đáng thương này thì đúng là thảm kịch. Nhưng dù đó là thảm kịch thì Mị vẫn vui sướng vì dù sao Mị vẫn còn là chính mình với trái tim đầy khát vọng .
Nhưng đớn đau thay, cùng với cảm hứng tìm lại được chính mình là một nỗi tủi thân. Tủi thân khi nghĩ về thực tại. Mị đã có chồng nhưng người chồng ấy không tình yêu, không niềm hạnh phúc. A Sử – kẻ khốn nạn ấy đã giam hãm cuộc sống Mị và dẫu “ không có lòng với nhau mà cũng phải ở với nhau ”. Cảm xúc ấy như một gáo nước lạnh dội vào mặt, làm tan biến đi toàn bộ niềm vui sướng mà nãy giờ Mị chắt chiu tích góp. Còn gì đau khổ bằng lấy một người mà mình không có tình yêu. Còn gì đau khổ bằng phải sống với một kẻ vũ phu chỉ xem mình là món đồ chơi và bị khinh rẻ như súc nô .
Mị lại tưởng đến nắm lá ngón, Mị ước ao có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa, nhớ lại nước mắt chỉ ứa ra. Muốn chết để giải thoát nỗi đọa đày, muốn chết để thoát khỏi thảm kịch, điều này dễ thông cảm nhưng hơn hết Tô Hoài đã mang đến cho người đọc sự lột xác của Mị. Muốn chết chính là bộc lộ của sức sống. Khi Mị đã hồi sinh, khó hoàn toàn có thể nào gật đầu được thực tại cay đắng này .
Nhưng không có nắm lá ngón, tâm trạng Mị chợt xoay sang hướng khác. Khi mà tiếng sáo gọi bạn yêu ngoài kia đang réo gọi, khi mà cả thiên đường niềm hạnh phúc của mùa xuân phía sau ô cửa nhỏ kia đang nồng nàn, thôi thúc trái tim Mị. Mị không hề ngồi yên được nữa. Mị phải đứng dậy thôi ! Mị hành vi trong lặng lẽ. Lặng lẽ nhưng mãnh liệt. Mị đã thắp lên ngọn đèn trong căn phòng u ám và đen tối, đặc cóng muộn phiền. Ngọn đèn như xua tan đi tổng thể cái bóng tối sầm uất đang bao quanh cuộc sống Mị. Ngọn đèn thắp sáng tâm hồn Mị, đốt cháy cả nỗi khát khao vượt ra khỏi bức tường âm ti để đến với quốc tế ngoài kia đang dập dìu tiếng sáo .
Tô Hoài đã miêu tả thật thâm thúy cái khát vọng cháy bỏng ấy của Mị bằng một đoạn văn ngắn nhưng giàu nỗi cảm thông san sẻ. Câu văn ngắn, nhịp gấp biểu lộ sự trỗi dậy mãnh liệt của nhân vật “ Mị quấn lại tóc. Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách ”. Mị hành vi thản nhiên, dù Mị biết A Sử đang hiện hữu trong căn buồng của Mị. Nhưng Mị không sợ, bóng ma thần quyền đã không thể nào làm gì được Mị nữa rồi. Nhưng đớn đau thay, sự gian ác tàn khốc của giai cấp thống trị miền núi đã dập tắt đi cái khát vọng và sự trỗi dậy đó của Mị. A Sử đã nhẫn tâm trói Mị bằng một thúng sợi đay, tóc Mị xõa xuống hắn cuốn luôn tóc Mị lên cột làm cho Mị không cúi không nghiêng đầu được nữa .
Nhưng lúc này đây, Mị đâu còn sống bằng thể xác nữa mà Mị thực sự đang sống bằng tâm hồn. A Sử trói được thể xác của Mị nhưng không thể nào trói được tâm hồn của Mị. Bởi tâm hồn Mị đã vượt ra khỏi cái lỗ vuông bằng bàn tay kia để sống cùng đêm tình của tuổi trẻ. Thể xác Mị nằm đây, giữa bốn bức tường câm lặng nhưng hồn Mị đang “ đi theo những game show những đám chơi ”. Tâm hồn Mị ngập đầy tiếng sáo, ăm ắp những kỷ niệm đẹp tươi. Có lúc tiếng sáo nhập cả vào hồn Mị làm Mị bừng lên như ngọn lửa gặp cơn gió lớn “ Mị vùng bước tiến ”. Hành động này cho thấy Mị không hề biết mình đang bị trói ( hoặc hoàn toàn có thể biết bị trói nhưng đã quên vì sức sống của tâm hồn lớn hơn nỗi đau thể xác ) .
Nhưng rồi “ tay chân đau không cựa được ” lại đưa Mị về với hiện thực cay đắng “ Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa ”. Nhưng sức sống ấy vẫn âm ỉ cháy dù đau đớn, tủi nhục. Suốt đêm, Mị lúc mê lúc tỉnh. Lúc mê thì sống trong “ hơi rượu tỏa ” cùng tiếng sáo mênh mang gọi bạn tình. Lúc tỉnh thì “ nồng nàn tha thiết nhớ ”. Có một chi tiết cụ thể rất đắt khi nhà văn kết thúc diễn biến tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân. Đó là chi tiết cụ thể : Mị tỉnh dậy và nhớ lại câu truyện người đàn bà bị chồng trói chết trong căn nhà này .
Và Mị đã sợ, sợ chết “ Mị cựa quậy xem thử mình còn sống hay đã chết ”. Sợ chết là bộc lộ của lòng ham sống. Sức sống trong con người khốn khổ ấy đã không lụi tàn mà ngược lại vẫn mãnh liệt như những đợt sóng ngầm gầm gào trong lòng đại dương tưởng như không gì hoàn toàn có thể dập tắt nổi. Nói như nhà văn Lỗ Tấn “ Một tia lửa thời điểm ngày hôm nay báo hiệu một đám cháy ngày mai ”. Chắc chắn đợt sóng ngầm ấy sẽ hứa hẹn trở thành đợt sóng thần của ngày mai. Đó là đêm cởi trói cho A Phủ một năm sau đó .
Cũng là nạn nhân của chủ trương cho vay nặng lãi, A Phủ trở thành trâu ngựa trong nhà Pá Tra. Hai số phận nhưng một cảnh ngộ. Họ là nô lệ, ăn đời ở kiếp cho lũ nhà giàu. Vì để hổ bắt mất một con bò, mạng sống của A Phủ bị treo lên giá chết. Án tử đang đợi A Phủ từng phút từng giây. Đó là những đêm mùa đông trên núi cao dài và buồn. Mị thức dậy và sống cùng ngọn lửa. Mị vẫn câm lặng trong nỗi đơn độc. Lửa cũng đơn độc. Hai kẻ đơn độc ấy sưởi ấm cho nhau. Nhìn thấy A Phủ bị trói đứng như vậy, Mị cũng bình thản, bình thản một cách lạ lùng đến nhẫn tâm .
Phải chăng “ Sống lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi ” nên Mị không còn nhận ra nỗi khổ của người khác. Và nếu đúng như vậy thì đớn đau thay Mị đã đánh mất đi lòng nhân ái mà trong bản thân người phụ nữ nào cũng có. Khi và chỉ khi dòng nước mắt của A Phủ “ bò xuống hai hõm má đã xám đen lại ”. Đó là tín hiệu của sự chết đã Open trên khuôn mặt của người nô lệ ấy thì trái tim Mị mới bừng tỉnh, lòng thương người trong Mị mới trỗi dậy. Chính “ dòng nước mắt lấp lánh lung linh ấy ” đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng Mị .
Lúc này đây, Mị mới thấm thía được nỗi cùng cực của kiếp người. Thương người, Mị lại thương mình. Mị tưởng tượng lại chuỗi ngày ê chề dài dằng dặc của cuộc sống mình. A Phủ sao mà giống Mị thế, Mị cũng từng bị A Sử trói đứng thế kia, có “ nhiều lần khóc nước mắt rơi xuống miệng, xuống cổ không biết lau đi được ”. Mị chợt nhận ra người ấy giống mình về cảnh ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông cho nhau. Mị phẫn nộ khi nhớ lại người đàn bà bị trói chết trong căn nhà này. Mị càng phẫn nộ càng uất hận “ chúng nó thật gian ác ” .
Nhớ đến những chuyện ngày trước, trở về với hiện tại, Mị đau khổ cay đắng cho thân phận của mình: “Ta là thân đàn bà chúng nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi”. Nhưng Mị không có quyền bỏ mặc người khác. Lý trí mách bảo Mị rằng phải cứu A Phủ. Trái tim nhân ái của Mị đã thôi thúc Mị phải hành động. Nhưng Mị chợt chùn lại. Mị giằng xé dữ dội giữa mạng sống của mình và người đồng cảnh ngộ. Có thể Mị cứu được A Phủ nhưng chính Mị sẽ lại phải chết trên cái cọc ấy. Nhưng Mị nào đâu thấy sợ, bởi giờ đây, lòng thương người đã lớn hơn tất cả mọi nỗi sợ hãi. Mị táo bạo, Mị quyết liệt, Mị nổi loạn.
Chính hành vi cắt dứt sợi dây trói đã phần nào cho thấy vẻ đẹp sức sống của Mị. Đó chính là sức sống của cô gái Mèo dám dứng lên đương đầu với lũ ác thú. Dù còn là mang tính tự phát nhưng đó là tín hiệu dự báo cho thấy được sự bừng tỉnh của những nô lệ đang đi theo tiếng gọi của cách mạng. Có ai ngờ được rằng Mị cắt đứt dây trói cho A Phủ cũng là vô tình cắt đi sợi dây oan nghiệt trói buộc cuộc sống mình. Mị đã làm một việc động trời nhưng đó là tất yếu. Cái khoảng thời gian ngắn Mị đứng lặng trong bóng tối là Mị sống trong sự bộn bề trăm mối. Lòng Mị rối bời với câu hỏi : Chạy theo A Phủ hay ở đây chờ chết ?
Cuối cùng tiếng gọi của tự do và sức sống tiềm tàng đã thôi thúc Mị phải sống và Mị vụt chạy theo A Phủ. Những bước chân của hai con người khốn khổ ấy băng qua đêm hôm như đạp đổ uy quyền, thần quyền của bọn lãnh chúa phong kiến đương thời đã đè nặng tâm hồn họ biết bao nhiêu năm qua. Ta hãy nghe Mị nói sau bao nhiêu năm câm nín : “ A Phủ. Cho tôi đi ! … Ở đây thì chết mất ”. Đó là câu nói biểu lộ niềm khao khát sống và khát khao tự do đến mãnh liệt. Và tiếng gọi tự do đang vẫy gọi họ phía trước, nơi họ đến là Phiềng Sa vùng đất hứa còn Hồng Ngài ngày hôm nay còn chăng là những ngày buồn đau, tủi nhục .
Đây không phải là hành vi mang tính bản năng. Đúng hơn, cùng với sự trỗi dậy của ký ức, khát vọng sống tự do, đã khiến Mị chạy theo người mà mình vừa cứu. Mị giải thoát cho A Phủ và giải thoát cho cả bản thân mình ! Hành động táo bạo và giật mình ấy là tác dụng tất yếu của sức sống tiềm tàng khi người con gái yếu ớt dám chống lại cả cường quyền và thần quyền .
Thành công của nhà văn khi miêu tả sự hồi sinh của nhân vật đó chính là nhờ vào nghệ thuật và thẩm mỹ trần thuật mê hoặc, cách dựng cảnh sinh động, cách lột tả nội tâm nhân vật nhiều giật mình mê hoặc, ngôn từ mộc mạc giản dị và đơn giản. Tất cả đã tạo nên giá trị nhân văn thâm thúy của tác phẩm, góp thêm phần mang đến cho người đọc sự xúc động mãnh liệt trước số phận của đồng bào miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn chủ nô và lũ Tây đồn .
Vợ chồng A Phủ đã để lại trong lòng người đọc vẻ đẹp của lòng nhân đạo, tình yêu thương đồng cảm thâm thúy với những kiếp người nghèo nàn. Qua nhân vật Mị nhà văn đã làm hiện lên vẻ đẹp của một sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người phụ nữ miền núi nói riêng và người phụ nữ Nước Ta nói chung. Sức sống tiềm tàng ấy giúp nhà văn khẳng định chắc chắn được sức mạnh của tâm hồn con người Nước Ta và chân lí muôn đời : ở đâu có áp bức bất công thì ở đó có sự đấu tranh để chống lại nó dù đó là sự vùng lên một cách tự phát như Mị. Đây chính là cuộc đấu tranh đi lên từ tự phát đến tự giác theo ánh sáng của cách mạng. Đó là giá trị nhân văn ngời sáng của tác phẩm .
/ / Qua tâm trạng hành vi của nhân vật Mị, tất cả chúng ta không chỉ thấy được một cô Mị với sức sống tiềm tàng mãnh liệt mà còn hoàn toàn có thể cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của Mị trong Vợ chồng A Phủ .
2. Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị bài số 2
Có những sở trường thích nghi nhất thời, tuy nhiên cũng có những sở trường thích nghi đời đời không đổi khác, có những nỗi đau thoáng qua và cũng có những vết thương hằn sâu theo năm tháng. Nếu giở những trang đời đẫm lệ của Kiều ta sẽ khóc, nếu Chí Phèo chết ta xót thương thì khi đọc Vợ chồng A Phủ ta cũng được cho phép tim mình rung lên theo tiếng thổn thức của Mị. Một cô gái trẻ phải chôn vùi cuộc sống thanh xuân trong nhà tên thống lí đến khi trốn khỏi Hồng Ngài, ta vẫn còn thấy được một sức sống tiềm tàng mãnh liệt trong người con gái Mèo ấy !
Hạt nẩy mầm ra hoa kết trái là một qui luật tự nhiên. Là con gái lớn lên lấy chồng về làm dâu nhà chồng cũng là một tự nhiên và cũng là mơ ước của họ. Thế nhưng, niềm hạnh phúc rất nhiều tuy nhiên nói như người đời, ông trời lại hay ích kỉ, ông chỉ ban cho 1 số ít người niềm hạnh phúc còn khổ đau có vẻ như trái đất ai cũng được hưởng. Em nhớ H.Banzac trong “ Miếng da lừa ” có viết “ Trên đời không có gì toàn vẹn hơn sự xấu số ” là vậy. Ngay cả niềm hạnh phúc tưởng chừng như tầm thường thuận tiện đó cũng không mỉm cười với Mị, nó quay sống lưng với cô và mở cho cô trang đời cơ cực : trang đời đẫm đầy nước mắt .
Chân dung Mị hiện lên đầu tác phẩm gần như là tảng đá chai sạn khô lạnh, có vẻ như ngọn lửa tình người đã vĩnh viễn tắt ngấm trong trái tim cô. Cô cứ “ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa ”. Từ ngày bị bắt về làm dâu gạt nợ trong nhà thống lí đến nay, khuôn mặt Mị chỉ toàn nước mắt. Gia đình Pá Tra nào có xem Mị là một con người, là một thành viên hợp pháp ? Một con ở ! Thậm chí một con vật. Làm việc cạnh tàu ngựa, buồng ngủ gần tàu ngựa Mị giống như con ngựa nhà thống lí. Ngày nối ngày, Mị chỉ biết “ quay tơ hái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi, đi cõng nước ”. Mị sống sót đấy tuy nhiên chỉ là cái xác biết đi, linh hồn Mị tắt lịm từ khi nào rồi. Song, thật sự Mị vẫn chưa chết, con người của Mị rất lâu rồi vẫn còn sống trong thể xác héo mòn và vẫn tiềm tàng một sức sống mãnh liệt .
Mị là con của núi rừng sơn cước, dòng suối rừng cây đã nhen nhóm trong cô một vẻ hồn nhiên mộc mạc. Cô sống như chính cô, không giả dối, không giám sát so đo. Mị rất yêu đời. Cô đẹp, cô có tài thổi sáo và đã từng đi dạo như tổng thể mọi người. Cô không có con trai khép kín dưới lòng biển sâu mà cô là cánh chim hay hót của núi rừng. Mị đã từng phản đối khi nghe tin Pá Tra đòi bắt cô về làm dâu gạt nợ. Mị bảo với bố “ Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu ”. Mị yêu tự do, Mị yêu đời sống Mị muốn là cánh hải âu không sợ biển lớn, sông dài, cô chuẩn bị sẵn sàng trả bằng mọi giá để được tự do bên bố, bên mái ấm gia đình, được yêu, được ca hát .
Mị đã có ý thức hẳn hoi về đời sống, thế nhưng sự ngang trái cuộc sống đã chụp lên Mị màu đen tang tóc. Đối với Mị tự do là điều quí nhất. Song, đóa hoa vừa chớm nụ xuân vừa rung rung ngỡ ngàng đón cuộc sống mới – đời thiếu nữ – đã bị người ta ngắt, người ta vò nát, không thương tiếc : Mị bị A Sử bắt. Đau đớn đến tận cùng “ có đến hàng mấy tháng đêm nào Mị cũng khóc ” và rồi chính sức sống mãnh liệt, chính tình yêu đời sống đã đưa Mị đến dự tính tự tử : Thà tự diệt trừ thân xác còn hơn sống mà không được tự do, sống theo lí tưởng của mình. Những ngang trái cuộc sống không buông tha Mị, cũng như bể khổ trần gian không được cho phép Kiều phải chết, nàng phải sống, sống chịu đọa đày. Và Mị không hề chết vì Mị phải sống để gánh trên vai mối nợ truyền kiếp của cha mẹ .
Cha mẹ cô cả đời khổ cực còn phải sống vì con. Còn cô ? Cô đã làm gì chưa ? Cô không hề chết phải cam chịu làm tảng đá vô tri, làm kiếp ngựa, kiếp con rùa thui thủi xó cửa nhà giàu. Năm tiếp năm, tháng tiếp tháng, ngày lại nối ngày, Mị cam chịu toàn bộ ! Con ngựa con trâu làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ còn Mị chưa khi nào được nghỉ ngơi. Ngày giờ chồng lên chừng nào thì sức sống của cô gái rất lâu rồi bị tiêu tốn chừng ấy : “ Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi ”. Sự đọa đày đã trói buộc đã biến Mị thành nô lệ gần mất hẳn sức sống Mị quên hẳn việc tử tự của những năm về trước. Đối với Mị lúc này thời hạn là không có ý nghĩa. Mị chỉ biết thao tác mà thôi .
Đáng lo thay khi con người mất dần nhận cảm về thời hạn vì như thế con người đó đã chết. Họ họat động chỉ bằng bản năng còn đời sống tâm hồn đã tắt ngấm buồn vui, thời hạn trôi qua thật không có ý nghĩa. Thế lực phong kiến và thế lực thần quyền trong nhà thống lí đã nghiến nát, đã tước đọat được cuộc sống thanh xuân, yêu, sống của Mị. Đọc phần đầu tác phẩm em không khỏi liên tưởng Mị là cô Huệ Chi trong Cửa biển của Nguyên Hồng. Song, công minh mà nói Huệ Chi niềm hạnh phúc hơn Mị. Nàng chỉ sống như đã chết trong một thời hạn ngắn mà thôi – lúc bị ép gả cho tên tướng Nhật và nàng lại diễm phúc hơn Mị gấp bội lần. Nàng được chết, được trở về một quốc tế ngát hoa vĩnh hằng với đôi tay rộng mở tình yêu của Mẹ. Còn Mị đau đớn thay khi cô phải kéo lê cuộc sống khổ ải hàng mấy năm. Nhưng rồi Chí Phèo vẫn còn được bát cháo ân tình của Thị Nở thức tỉnh. Mị cũng thế ! Người con gái yêu đời, yêu đời sống như thế mà lại phải “ chết ” thuận tiện thế sao ?
Em rất tâm đắc với hai chi tiết cụ thể : Thứ nhất là tiếng sáo đêm xuân. Tiếng sáo vang dội từ xa, len lỏi vào tâm hồn Mị. Tiếng sáo ngân vang ấy đã Open ngôi nhà tâm hồn từ lâu “ im ỉm khóa ” của Mị. Mị chợt nhớ – lần tiên phong qua bao năm nay kí ức chợt ùa về với Mị, Mị nhớ đến ngày trước “ Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này Mị uống rượu bên nhà bếp lửa và thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị ”. Và lần tiên phong, lại cũng là lần đầu dự tính tự tử lại đến và Mị ước “ Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay ”. Khi con người ta muốn chết, hơn khi nào hết lúc đó người ta tha thiết yêu đời sống và chính vì không được đời sống phân phối nên họ rơi vào sự tuyệt vọng và tìm đến cái chết .
Sức sống của Mị không bị tiêu diệt mà tiềm ẩn và thời điểm ngày hôm nay như có một luồng gió mới thổi vào nó có dịp trỗi dậy. Mị đang thả hồn theo tiếng sáo như lần theo sợi dây quá khứ để tìm về những thời xưa niềm hạnh phúc. Và bất giác “ Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đùng một cái vui sướng ”. Mị muốn đi chơi, Mị “ ngồi xuống giường trông ra cái ô hành lang cửa số mờ mờ trăng trắng ”. Còn ô hành lang cửa số nhỏ ? Ô hành lang cửa số trong tác phẩm này là một khoảng trống nghệ thuật và thẩm mỹ, nơi ấy Mị nhớ về quá khứ, về thuở con gái. Không gian mờ đục đó ngày hôm nay, Mị mới nhận thức được. Bấy lâu nay Mị nào có chăm sóc. Không gian âm u có phải chăng là đời Mị ? Một cuộc sống trong màn sương không lối thoát, Mị có phải chăng là con mồi mãi sa vào lưới nhện ?
Hôm nay, tiếng sáo luồn qua khung cửa đã làm cho Mị nhớ về quá khứ, một thời son trẻ được tái hiện qua lớp “ mờ mờ trăng trắng ” ấy. Con người thực tiễn trong Mị đã sống dậy thay thế sửa chữa cho con người vô thức. Thế mà, mãi mãi xấu số cứ không thôi bám riết lấy Mị. Hai lần vươn tay đến niềm hạnh phúc, hai lần sức sống quay trở lại là hai lần A Sử đã lấy đi mất, đã dang tay đẩy Mị quay trở lại số kiếp con rùa, con ngựa. A Sử trói Mị gian ác như thời trung cổ, nhưng Mị mặc kệ tổng thể, Mị không sợ, Mị đang sống với niềm hạnh phúc kỉ niệm, đang thả trôi mình theo tiếng sáo. Thế nhưng sự gian ác luôn không cho Mị hưởng niềm hạnh phúc dầu một thời hạn ngắn ngủi thôi. Mị trở về kiếp lùi lũi như con rùa con ngựa. Cuối cùng sức sống ấy đã trỗi dậy hơn khi nào hết, nó mãnh liệt bội phần .
Lần Mị cởi trói cho A Phủ. Thoạt tiên lúc thấy A Phủ, Mị nhìn. Một cái nhìn hờ hững không xúc động, không lạ lùng. Cảnh nhà này trói người là chuyện thường. Nhưng đến một đêm, như bao đêm nào Mị cũng thức dậy và vẫn “ thản nhiên thổi lửa hơ tay ”. Ánh lửa “ bập bùng sáng lên ” chính ánh lửa ấy đã buộc Mị “ lé mắt trông sang thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh lung linh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại ”. Và cũng như tiếng sáo, dòng nước mắt đau khổ của một con người đau khổ đã lôi tuột Mị quay trở lại quá khứ khổ đau ngày nào. Nhìn A Phủ đứng đấy như một xác chết, bất giác Mị lại nhớ đến mình “ Trông người lại ngẫm đến ta ” là vậy, Mị nhớ đến hôm ấy mình cũng đã chịu trói như thế và nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ … không ai biết, ai hay .
Nhìn A Phủ Mị thương mình quá ! Sao đời mình lại khổ đến thế ! Và từ thương bản thân Mị nghĩ đến người, nghĩ đến người đàn bà đã bị chết trói, nghĩ đến A Phủ là Mị lại căm giận lũ người vô lương. Cái thương, cái căm giận, cái phẫn nộ ấy khác nào như nguồn hơi bơm vào một quả bóng đã căng và căng đến mức phải nổ tung, chính những điều đó đã làm Mị chăm sóc đến A Phủ, một con người khổ sở chỉ vì đánh mất một con bò mà phải đem mạng mình đánh đổi. Không ! Mị nhủ A Phủ không lí do gì phải chết .
Và Mị đã hành vi : “ Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại, Mị rút dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi không biết mê hay tỉnh ”. Mị hành vi không hề đo lường và thống kê. Thật vậy sau khi cởi trói cho A Phủ “ Mị cũng hoảng loạn ” Mị hành vi chỉ vì thương và dự tính trả thù … Mị không muốn một cái chết lại xảy ra, một tội ác nữa tái diễn, dù sao Mị cũng là một con người, Mị có trái tim nhân hậu của một con người. Và hành vi đó là sự phản kháng của sức sống rất lâu rồi .
Có người cho rằng đây là một hành vi tự phát vô ý thức. Song theo em vẫn hoàn toàn có thể hiểu đây là một hành vi xuất phát từ một quy trình hoạt động tâm lí có ý thức. Có thể xảy ra lắm chứ ! Nhưng cái quan trọng ở đây là tác dụng một sức sống tiềm tàng, tiềm ẩn của Mị trước đó .
Mị cởi trói cho A Phủ là đã tự tay giật bỏ vòng xiềng xích cho mình. Và hành vi tự giải phóng này của Mị có nguồn gốc từ cái buồn “ rười rượi ” từ cách uống rượu từng bát như uống cay đắng tủi nhục của cuộc sống … Và đương nhiên, nó trực tiếp hơn nhờ vào tiếng sáo gọi bạn, tiếng sáo đã làm cho lòng Mị bùng lên một ngọn lửa vốn dĩ đã dập tắp từ lâu .
Giữa màn đêm u tối, Mị lao theo A Phủ, Mị lao vào bóng đêm để xé toạc bóng đêm đến với ánh sáng của tự do và niềm hạnh phúc. Mị chạy theo A Phủ chạy trốn để tìm một vùng đất mới, để sống với niềm hạnh phúc, được làm con người. Mặc dù giữa Mị và A Phủ chưa hề có khái niệm tình yêu, thứ tình yêu trai gái nhưng ở họ có một thứ tình khác : tình người, người cùng đau khổ. Và họ đã biết rằng phải dựa vào nhau để sống. Chỉ có một con đường sống, duy nhất và con người thực của cô gái Mèo ấy đã thắng, cô lao đi quên tổng thể, quên thế lực quên sự trả thù của cha con thống lí, quên đi con ma thần quyền chi phối, trói buộc cụôc đời cô .
Đối với cô bây giờ tự do là trên hết. Cô lao đi, đi đến phía trước dù cô chưa định hình rõ nhưng đấy là đường sống. Khác với chị Dậu trong Tắt đèn, chị Dậu lao ra đêm đen, bóng tối như muốn nuốt chửng chị ấy và chị mò mẫm trong vùng tối ấy. Chị không có con đường sáng để đi. Chị lao ra chỉ đơn thuần là tránh nạn, chị lao ra để mà lao ra song không lối thoát: Chị Dậu không thể tự giải phóng nổi mình “Trời tối như mực và như cái tiền đồ của chị”. Còn Mị, Mị lao ra để cùng đi với A Phủ đến một miền đất sống.
Kết thúc đoạn trích là cảnh A Phủ dìu Mị lao xuống dốc. Có lẽ tác phẩm dừng ở đây thì em chắc hẳn người đọc ai cũng sẽ tin chắc rằng A Phủ và Mị sẽ được sống yên lành và hạnh phúc. Bởi lẽ với sức sống mãnh liệt với niềm yêu cuộc sống đến thế thì không thể nào họ (mà đặc biệt là Mị) lại có thể không tìm được cuộc sống đích thực như í muốn. Và không những chỉ có Mị mà bất kì một ai khác đều yêu tin vào cuộc sống thì sớm hay muộn trái ngọt hạnh phúc cũng đến với tay họ, dù hôm nay đang chịu nhiều đau khổ, nhọc nhằn. “Hạnh phúc là một sự đợi chờ” (J.Rútxô).
>> > Phân tích tâm trạng và hành vi của Mị trong đêm cứu A Phủ để thấy được rõ hơn sức sống tiềm tàng của Mị trong cuộc trỗi dậy thứ hai để cứu A Phủ .
3. Sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ bài số 3
Tô Hoài là một trong những nhà văn lớn của văn học Việt Nam hiện đại. Ông có vốn hiểu biết sâu sắc về phong tục tập quán của nhiều vùng miền khác nhau trên đất nước. Trong sự nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại rất nhiều tác phẩm có giá trị, tiêu biểu nhất là truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”. Qua tác phẩm tác giả đã khắc họa thành công hình tượng nhân vật Mị, một con người luôn luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt. Sức sống ấy được thể hiện rõ qua diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị trong đêm cởi trói cứu A Phủ.
“ Vợ chồng A Phủ ” là hiệu quả của chuyến đi cùng bộ đội lên vùng núi Tây Bắc. Được in trong tập “ Truyện Tây Bắc ”. Câu chuyện gồm có hai phần, phần đầu là đời sống bế tắc, khốn khổ của Mị và A Phủ ở nhà thống lí Pá Tra. Phần hai là đời sống của Mị và A Phủ ở Phiềng Sa .
Câu chuyện kể về nhân vật Mị – một cô gái yêu tự do, yêu lao động, trẻ đẹp, có tài thổi sáo. Vì món nợ truyền kiếp của mái ấm gia đình mà Mị bị cha con nhà thống lí Pá Tra bắt về làm dâu gạt nợ. Lúc đầu Mị đòi ăn lá ngón để tự tử, nhưng vì hiếu thảo với cha nên Mị đã gật đầu sống kiếp trâu ngựa trong nhà thống lí Pá Tra, hi sinh cả tuổi thanh xuân của mình, Mị sống “ lùi lũi như con rùa nơi xó cửa ” .
Hình ảnh Mị hiện lên ở đầu câu truyện cũng cho ta thấy được điều đó. Ai ở xa về, có việc vào nhà thống Lí Pá Tra, khi nào cũng thấy một cô gái ủ rũ, ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa cạnh tàu ngựa. Cuộc sống của cô bế tắc, tăm tối trong một căn phòng chỉ có ô cửa nhỏ bằng bàn tay, nhìn ra không biết là sương hay là nắng. Sống cực khổ, thân phận như trâu, như ngựa. Mị cảm thấy “ ở lâu trong cái khổ Mị cũng quen rồi ”. Chính cường quyền và thần quyền đã đẩy Mị tới một đời sống như vậy. Tuy nhiên, sức sống tiềm tàng trong Mị vẫn luôn âm ỉ. Sức sống tiềm tàng ấy được khơi dậy ngay trong đêm tình mùa xuân, với khung cảnh mùa xuân vui tươi tràn trề sức sống, với tiếng sáo tha thiết gọi bạn đi chơi .
Tất cả tác nhân đó đã khiến Mị nhớ lại quá khứ, Mị tìm đến rượu, Mị uống rượu rồi Mị muốn chết, hành vi đó cho thấy Mị đã tìm thấy được chính mình, không chịu khuất phục số phận. Tiếng sáo cứ tha thiết bên tai, Mị muốn đi chơi, hàng loạt hành vi gấp gáp diễn ra : “ Mị lấy cái váy vắt trong vách ”, “ quấn lấy tóc ”. Mị làm toàn bộ điều đó mà không chăm sóc đến sự xuất hiện của A Sử. Điều đó chứng tỏ sức sống trong Mị đã lớn dần, bóng ma thần quyền cũng không hề cản nổi. Nhưng rồi A Sử trói đứng Mị, dự tính giải thoát của Mị không thành, quay trở lại với hiện thực phũ phàng đau khổ. Nhưng sức sống tiềm tàng của Mị vẫn luôn âm ỉ cháy chờ đón bùng lên .
Sức sống tiềm tàng của Mị đã phát cháy trong đêm cởi trói cứu A Phủ. A Phủ là một chàng trai khỏe mạnh, giỏi giang, vì hủ tục, thần quyền đã trở thành nô lệ nhà thống lí Pá Tra. Vì để hổ ăn mất nửa con bò nên đã bị trói đứng giữa nhà cho đến chết. Lúc đầu, Mị trọn vẹn vô cảm với A Phủ, hàng đêm vẫn thổi lửa hơ tay. Mị sống không có cảm hứng, không hề chăm sóc đến bất kể điều gì xung quanh. Có hôm bị A Sử đánh dúi ở cửa đầu bếp, đêm xuống Mị vẫn thổi lửa hơ tay, như không có điều gì xảy ra. Qua đây ta hoàn toàn có thể nhận thấy đời sống của Mị trọn vẹn đông cứng không có cảm hứng .
Nhưng từ vô cảm, Mị đã trở nên đồng cảm với A Phủ khi nhìn thấy “ hai dòng nước mắt bò trên hõm má đen sạm ”. Đó là dòng nước mắt của thân phận nô lệ, không làm chủ được đời sống của mình. Bất lực trước thần quyền, hủ tục, dòng nước mắt ấy đã thức tỉnh lòng thương người trong Mị, xua tan đi băng giá trong con người Mị. Mị nhận thấy sự vô lý trong số phận của A Phủ. Sức sống tiềm tàng trong Mị chính thức trỗi dậy. Mị đồng cảm bởi Mị nghĩ đến thân phận của mình. Có lần bị A Sử trói đứng, nước mắt rơi mà không sao lau đi được. Đó là sự tương đương của hai thân phận nô lệ không làm chủ được đời sống của mình. Mị nhớ lại năm xưa cũng có người đàn bà bị trói đứng cho đến chết, Mị sợ chết “ cựa mình coi mình có còn sống hay không ” .
Mị nghĩ đến thân phận của mình, xót xa cho số phận của mình. Tiếp theo đó Mị thốt lên “ cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết ”, “ trời ơi chúng nó bắt trói đứng người ta đến chết ”. Mị đã thốt lên những câu nói đó, những câu nói bộc lộ cho sự thức tỉnh của Mị, rồi Mị nguyền rủa “ chúng nó thật gian ác ”. Dòng nước mắt của A Phủ đã thức tỉnh Mị, khơi dậy lòng thương người, ý thức được sống tự do của Mị. Mị không muốn gật đầu số phận, sức sống tiềm tàng trong Mị đã phát cháy lên mãnh liệt .
Tất cả đã đưa Mị tới quyết định hành động hành vi cắt dây trói cứu A Phủ, Mị cũng nghĩ đến chuyện sau khi cắt dây trói cho A Phủ, chính Mị sẽ là người thế chỗ cho A Phủ, bị trói đứng đó cho tới chết. Trong khoảng thời gian ngắn ấy, sau khi cắt dây trói và A Phủ vùng chạy, Mị đã đấu tranh nội tâm một cách kinh khủng rồi quyết định hành động cùng chạy theo A Phủ “ cho tôi theo với, ở đây thì chết mất ”. Đây là lần thứ hai Mị sợ chết, Mị ý thức được niềm khát khao có một đời sống tự do. Sức sống trong Mị đã trỗi dậy mãnh liệt khiến Mị vượt qua tổng thể, vượt qua sự sợ hãi, sự đè nặng về hủ tục lỗi thời, bóng ma thần quyền để có được một đời sống tự do .
Qua diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị trong đêm cởi trói cứu A Phủ, ta hoàn toàn có thể nhận thấy sức sống mãnh liệt của Mị, một con người luôn khao khát tự do, không đồng ý số phận. Vượt qua toàn bộ để được làm chủ đời sống của chính mình. Sức sống của Mị không bị dập tắt luôn âm ỉ cháy trong con người ấy và chờ đón có thời cơ bùng lên mãnh liệt. Tác giả cho ta thấy được những giá trị hiện thực trong tác phẩm, đó là tố cáo lên án những thế lực chà đạp lên quyền sống của con người. Cho thấy được bộ mặt của chủ nô thời phong kiến, số phận của những con người bị nô lệ hóa, đồng thời cho thấy ý thức cách mạng của con người. Không những thế, tác giả còn cho thấy những giá trị nhân đạo mang ý nghĩa thâm thúy. Thể hiện lòng thương cảm của tác giả so với số phận của những con người trong thời kì trước cách mạng tháng Tám. Phát hiện trân trọng vẻ đẹp của con người nơi đây đồng thời cho thấy ý thức của con người khi đến với cách mạng, từ tự phát sang tự giác .
Qua diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị trong đêm cởi trói cứu A Phủ, tác giả không chỉ thành công xuất sắc về mặt nội dung mà còn thành công xuất sắc về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật. Xây dựng nhân vật có nhiều điểm rực rỡ trần thuật uyển chuyển, linh động. Cách ra mắt nhân vật đầy giật mình, tự nhiên. Cách kể chuyện ngắn gọn, diễn biến khôn khéo. Biệt tài miêu tả vạn vật thiên nhiên và phong tục tập quán của người miền núi. Ngôn ngữ tinh lọc, phát minh sáng tạo giàu tính tạo hình và thấm đẫm chất thơ .
( Nguồn : thuvienvanmau.net )
4. Sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ bài số 4
Nói đến văn học hiện đại Việt Nam chúng ta không thể nhắc đến nhà văn Tô Hoài. Là một người có vốn hiểu biết sâu rộng về phong tục tập quán ở nhiều vùng khác nhau trên đất nước. Chính vì vậy ông đã rất thành công khi viết về hiện thực đời sống của người vùng núi khác nhau trên đất nước.Đặc biệt là vùng núi Tây Bắc với truyện ngắn nổi tiếng “Vợ chồng A Phủ”. Tác phẩm không chỉ khắc họa thành công sức sống tiềm tàng của A Phủ mà còn là sức sống tiềm tàng của Mị qua diễn biến tâm trạng và hành động cởi trói cứu A Phủ.
Truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ ” được sinh ra trong thực trạng đặc biệt quan trọng, được viết năm 1965 trong chuyến đi cùng bộ đội Tây Bắc, in trong tập truyện Tây Bắc và đạt giải nhất phần thưởng văn học Nước Ta năm 1954 đến năm 1955 .
Truyện kể về Mị, một cô gái xinh đẹp, có tài thổi sáo trai đứng nhẵn cả vách. Nhưng vì món nợ truyền kiếp nên phải làm con dâu gạt nợ cho nhà thống Lí Pá Tra. Lúc đầu, Mị phản kháng kinh khủng, Mị định ăn lá ngón tự tử nhưng vì thương cha, Mị đành phải liên tục những ngày tháng làm dâu gạt nợ. Những ngày làm dâu gạt nợ, Mị sống như con rùa nuôi nơi xó cửa, khuôn mặt khi nào cũng buồn rười rượi. Rồi đêm tình mùa xuân đến, Mị đã uống rượu đón xuân, Mị muốn đi chơi xuân nhưng bị A Sử phát hiện và trói đứng lại, Mị liên tục đời sống như vậy cho đến chết, cho đến một hôm sức phản kháng, sức sống tiềm tàng của Mị trở nên mãnh liệt và Mị đã cắt dây trói cho A Phủ .
Mở đầu câu truyện tác giả đã khắc họa thành công xuất sắc hình tượng nhân vật Mị trọn vẹn vô cảm. Truyện kể về A Phủ vì để hổ vồ mất một con bò nên bị cha con nhà thống Lí Pá Tra trói ở giữa nhà bằng cây cột đóng bằng dây mây. A Phủ phải chịu cảnh chết đau, chết đói, chết rét và phải chết. Mị trọn vẹn vô cảm khi tận mắt chứng kiến A Phủ bị trói mấy ngày liền Mị không chăm sóc, vẫn thản nhiên ngồi thổi lửa hơ tay, những gì diễn ra quanh mình Mị đều không bận tâm, ngay cả khi A Sử đánh Mị ngã xuống cửa nhà bếp hôm sau Mị vẫn thản nhiên ngồi thổi lửa, hơ tay. Dường như Mị đã trọn vẹn tê liệt về ý thức sống .
Tác giả không riêng gì bộc lộ thành công xuất sắc sự vô cảm của Mị mà còn đặc biệt quan trọng bộc lộ lòng thức tỉnh của Mị qua sự thương người trong con người Mị. Từ vô cảm Mị đã trở nên đồng cảm khi thấy “ một dòng nước mắt lấp lánh lung linh bò xuống hai hõm má đã đen xạm lại ”, phải chăng nước mắt của A Phủ đã thức tỉnh lòng thương người trong Mị. Dòng nước mắt của kẻ đang hấp hối, của thân phận nô lệ bất lực trước số phận, dòng nước mắt làm xua tan đi cái băng giá trong con người Mị, Mị nhớ lại mình, nhận ra mình và xót xa cho mình “ đêm năm trước Mị cũng bị A Sử trói như vậy, nhiều lần khóc nước mắt chảy xuống cằm, xuống miệng không biết lau đi đâu được ” .
Mị lại nhớ lại “ người đàn bà năm trước cũng bị đứng trói cho đến chết ”. Mị nhận ra tội ác của cha con nhà thống Lí Pá Tra, Mị thốt lên “ trời ơi, chúng nó trói người ta cho đến chết ”, Mị nguyền rủa “ cơ chừng này ngày mai người kia sẽ chết ”. Mị nghĩ nếu như thả người kia đi thì người sửa chữa thay thế sẽ là Mị. Sau một hồi nghĩ ngợi và Mị đã cắt đứt dây trói cứu A Phủ. Đó là đỉnh điểm của sự hồi sinh, lòng thương người của Mị lớn hơn toàn bộ. Trước kia Mị từng sợ cái chết nhưng giờ đây Mị không còn sợ nữa và Mị đã theo A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài ”. A Phủ đợi tôi với ở đây thì tôi chết mất ”. Đó cũng chính là lòng khao khát sống, sự trỗi dậy mãnh liệt của nhân vật .
Truyện ngắn ”Vợ chồng A Phủ” đã để lại những triết lý nhân văn sâu sắc về giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm. Truyện phơi bày đời sống nô lệ khổ cực của những người dân lao động nghèo miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của cường quyền phong kiến miền núi. Miêu tả chân thực về bức tranh thiên nhiên, phong tục tập quán của con người vùng Tây Bắc. Đồng thời nêu lên sự cảm thông, đồng cảm trước những số phận bất lực, lên án những thế lực con người. Lòng tin yêu vào sức sống tiềm tàng của con người cho dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, con người vẫn khao khát tự do và hạnh phúc.
Truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ ” không chỉ thành công xuất sắc về mặt nội dung mà còn đặc biệt quan trọng thành công xuất sắc về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ qua cách kiến thiết xây dựng nhân vật có nhiều điểm rực rỡ, dẫn dắt diễn biến giật mình, khôn khéo, cách ra mắt nhân vật đầy giật mình. Cùng với biệt tài miêu tả vạn vật thiên nhiên những con người vùng núi Tây Bắc ngôn từ phát minh sáng tạo, khi trầm ngân khi tha thiết, khi trang nghiêm .
Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ nói chung và diễn biến tâm trạng Mị qua hành vi cởi trói cứu A Phủ nói riêng đã để lại trong lòng người đọc không khi nào phai về lòng thương người, sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị, những diễn biến tâm trạng và cung bậc cảm hứng cùng khao khát sống tự do và niềm hạnh phúc trong Mị. Hình ảnh Mị sẽ sống mãi trong lòng người đọc thời điểm ngày hôm nay và tương lai .
( Nguồn : vannghiluanxahoi.com )
5. Sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ bài số 5
Tô Hoài là một gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt Nam đương đại. Tài năng của ông được ghi dấu trong lòng độc giả bởi rất nhiều sáng tác có giá trị. Trong số đó, đặc sắc nhất phải kể đến truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” được nhà văn sáng tác trong chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1953. Tác phẩm tái hiện cảnh sống bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân. Nổi lên trên bối cảnh thối nát của chế độ xã hội, Tô Hoài tập trung ca ngợi tâm hồn, phẩm chất tốt đẹp cùng sức sống mãnh liệt của con người. Có lẽ, đến với “Vợ chồng A Phủ” không ai trong chúng ta có thể quên được một cô Mị, đau khổ, cam chịu nhưng lại tiềm tàng sức sống mãnh liệt quật cường. Mị là nhân vật kết tinh bởi những giá trị tinh thần cao đẹp, giá trị nhân đạo sâu sắc mà Tô Hoài gửi gắm.
Sức sống tiềm tàng, hiểu đơn thuần là khao khát chính đáng một đời sống có ý nghĩa của một “ con người ” vốn bị che lấp bởi thực trạng, bởi sự cam chịu nhưng hoàn toàn có thể bùng lên mãnh liệt khi có tác động ảnh hưởng. Để thấy được sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị, trước hết, tất cả chúng ta phải hiểu thực trạng mà nhân vật đang sống. Mị vốn là một cô gái trẻ vừa đẹp người, vừa đẹp nết. Mị cần mẫn, đảm đang, hiếu thảo, giàu đức hi sinh vị tha, yêu đời và rất mực tài hoa. Một cô gái như vậy đáng lẽ phải được hưởng một đời sống niềm hạnh phúc .
Thế nhưng, “ hồng nhan bạc mệnh ”, cuộc sống xô đẩy Mị vào thực trạng phải làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Một danh phận bẽ bàng làm thế nào – làm dâu trừ nợ. Chính vì thế, tại nhà thống lí, Mị không khác gì một kẻ tôi đòi, nô lệ. Mị phải “ vùi vào thao tác cả đêm cả ngày ” “ quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên ”. Mị gần như tê liệt hết về sức sống. Mị “ tưởng mình là con trâu, mình cũng là con ngựa. Con ngựa chỉ biết ăn cỏ, biết đi làm thôi ”, hờ hững với sự chảy trôi của thời hạn, trở thành “ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa ”. Cuộc sống của Mị trở nên không có ý nghĩa, nhạt nhẽo, toàn bộ thu lại bằng ô hành lang cửa số lỗ vuông bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng trông ra không biết là sương hay là nắng .
Tất cả những điều đó khiến tất cả chúng ta không thôi liên tưởng Mị giống như cái xác không hồn, không quá khứ, hiện tại và tương lai. Điều gì đã biến một thiếu nữ đương độ xuân thì, phơi phới yêu đời trở nên cam chịu, gật đầu đời sống không có ý nghĩa như vậy ? Chính bởi gánh nặng của mấy tầng áp bức cường quyền, thần quyền, những hủ tục phong kiến ở miền núi. Sự mục nát của xã hội tất yếu sản sinh ra thế hệ người không có lời nói, dù là lời nói vì quyền sống của mình như nhân vật Mị .
Tuy nhiên, nếu câu truyện chỉ dừng lại ở việc bộc lộ sự u mê, mông muội của con người trước hủ tục và cái ác thì có lẽ rằng “ Vợ chồng A Phủ ” đã không gây ấn tượng với fan hâm mộ như vậy. Cái hay của Tô Hoài là ông không để nhân vật của mình vĩnh viễn chìm trong tăm tối. Đối với Mị, sức sống vẫn luôn tiềm tàng, chỉ cần một sự thức tỉnh kịp thời hoàn toàn có thể khiến nó trỗi dậy can đảm và mạnh mẽ hơn khi nào hết .
Khi mới về làm dâu nhà Pá Tra, Mị cũng đã từng phản kháng dù chỉ là sự phản kháng yếu ớt là khóc : “ có đến mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc ”, khóc vì không muốn gật đầu hiện thực, vì không cam lòng. Cũng đã có lúc, Mị nghĩ đến việc kết thúc cuộc sống không có ý nghĩa, đau khổ bằng cách ăn lá ngón tự tử. Tìm đến cái chết, hoàn toàn có thể với Mị chính là một sự giải thoát, bộc lộ cho sự không cam chịu, sự kháng cự trong vô vọng .
Mị đã từng kháng cự nhưng hoàn toàn có thể nói, ý chí đấu tranh ở Mị khi ấy không đủ sức vượt qua lề thói xã hội, lòng hiếu thảo hay cường quyền nên nó nhanh gọn vụt tắt. Mặc dù vậy, nó vẫn luôn âm ỉ cháy trong tiềm thức của Mị. Để rồi, đêm tình mùa xuân đến với tiếng sáo, tiếng khèn của trai làng gọi bạn tình, như mồi lửa nhỏ làm bùng lên ngọn lửa khát khao sống, khát khao niềm hạnh phúc trong Mị. Mị cũng uống rượu, “ Mị … cứ uống ừng ực từng bát. Rồi say ”. Mùa xuân đến gọi về trong Mị biết bao hồi ức xinh xắn “ Mùa xuân đến, Mị uống rượu bên nhà bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị ” .
Mị thoát khỏi tâm trạng dửng dưng lâu nay để trở thành con người thức tỉnh, vươn tới những ý nghĩ và khát vọng xinh xắn. “ Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng ” làm lòng Mị đang phơi phới sống về những ngày trước. Mị thấy “ trong lòng đùng một cái vui sướng … Mị trẻ lắm … Mị muốn đi chơi ”. Lúc này, ý thức về bản thân trong trỗi dậy. Mị biết mình cần gì, mình muốn gì chứ không còn là cái xác vô hồn, dửng dưng với đời như trước nữa. Càng nhận thức được bản thân, nhận thức được thực trạng, Mị càng phẫn uất mãnh liệt và thấm thía nỗi tủi nhục của mình .
Mị khêu to ngọn đèn cho sáng như thể khêu ngọn lửa của lòng ham sống, của sự khát khao. Sự thôi thúc của trái tim như muốn phá vỡ những xiềng xích tàn khốc trong nhà thống lí Pá Tra, thử thách mọi ràng buộc khắc nghiệt của cường quyền. Lần tiên phong sau bao nhiêu năm sống kiếp con vật, khao khát biến thành hành vi : “ Mị quấn lại tóc, với tay lấy chiếc váy hoa ” chuẩn bị sẵn sàng đi chơi ngày Tết .
Giữa lúc ngọn lửa của lòng ham sống trong Mị trỗi dậy, bùng lên mãnh liệt thì A Sử, chồng Mị đã Open vùi dập tổng thể, hắn thản nhiên “ trói đứng Mị vào cột nhà ”. Thế nhưng, khi người đọc tưởng như lại một lần nữa Mị sẽ đầu hàng số phận thì Mị “ như không đang biết mình đang sợ bị trói … Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những game show ”. Sức sống tiềm ẩn trong con người Mị khiến Mị quên hết nỗi đau thể xác, “ Mị vùng dậy bước tiến ” .
Hình như, Mị đã trọn vẹn thức tỉnh. Đặc biệt, qua hành vi cởi trói cho A Phủ rồi cùng nhau trốn khỏi Hông Ngài thì sức sống tiềm tàng nơi Mị đã bùng phát can đảm và mạnh mẽ đến độ ngang nhiên tuyên chiến cả thế lực bạo tàn để đòi quyền sống. Mị đã trông thấy A Phủ bị trói đứng một cách thảm khốc từ cách đó mấy hôm nhưng mấy đêm đầu Mị vẫn thản nhiên “ thổi lửa hơ tay ”. Với Mị, chuyện đánh người, trói người ở nhà Pá Tra xảy ra như cơm bữa. Hơn nữa, dù có thương xót, đồng cảm với A Phủ thì Mị cũng chỉ là một nạn nhân bất lực .
Đến đêm nay, dưới ánh lửa “ bập bùng ” trông thấy “ dòng nước mắt lấp lánh lung linh bò xuống hai hõm má đã xám đen ” của A Phủ, Mị càng thương mình, càng thương người. Mị nghĩ “ Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết … Chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết ”. Mị cũng biết, nếu cởi trói cho A Phủ, “ Mị liền phải trói thay vào đấy. Mị chết trên cái cọc ấy ”. Nhưng tình thương, niềm đồng cảm giữa những con người cùng cảnh ngộ đã ép chế nỗi sợ và lớn hơn cái chết, nó đã dẫn đến hành vi táo bạo : cắt dây trói giải thoát cho A Phủ .
Mặc dù đây là hành vi tự phát nhưng là tác dụng của một quy trình, nó vật chứng sức sống tiềm tàng, âm ỉ không ngừng trong con người Mị. Hành động cắt dây trói giải thoát cho A Phủ ghi lại bước ngoặt trong tính cách và cuộc sống Mị. Với hành vi này, Mị không chỉ giải thoát cho A Phủ mà còn giải thoát cho chính mình. Ý thức được nỗi khổ của kiếp sống tủi nhục, Mị đã tuyên chiến với biết bao thế lực khắc nghiệt của cường quyền, hủ tục, lễ giáo phong kiến ( là thân đàn bà, nó đã bắt về trình ma rồi, chỉ còn biết đợi ngày chết rũ xương ở đây thôi ) để đòi quyền con người cho chính mình .
Qua việc miêu tả tâm lí nhân vật hết sức tinh tế, Tô Hoài đã thành công cho thấy vẻ đẹp đáng trân trọng của tâm hồn, khát vọng sống mãnh liệt khuất lấp sau những hình hài câm lặng và cam chịu của những người dân nghèo vùng núi, đặc biệt là người phụ nữ. Cũng qua đây, nhà văn lên tiếng tố cáo xã hội mục nát dưới sự cai trị của thần quyền, cường quyền đã trà đạp lên quyền sống chính đáng của con người. Đồng thời, với việc khắc họa nhân vật Mị, Tô Hoài một lần nữa bày tỏ thái độ bênh vực, trân trọng, thương xót những kiếp người nhỏ bé trong xã hội phong kiến thực dân. Từ đó, nhà văn kêu gọi con người dũng cảm đấu tranh cho sự sống, cho quyền con người chân chính. Đó có lẽ là lí do vì sao “Vợ chồng A Phủ” được coi là tác phẩm đầy tinh thần nhân đạo sâu sắc và tính nhân văn cao cả!
IV. Kiến thức lan rộng ra
1. Sức sống tiềm tàng là gì ?
– Sức sống tiềm tàng là sức sống nội tại vốn có bên trong mỗi con người nhưng bị che lấp bởi tác động của hoàn cảnh bên ngoài, luôn âm ỉ bên trong và khi có điều kiện sẽ trỗi dậy.
– Những ảnh hưởng tác động của toàn cảnh bên ngoài làm trỗi dậy sức sống tiềm tàng trong Mị :
+ Thiên nhiên : mùa xuân Hồng Ngài với cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất kinh hoàng ; những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm, sặc sỡ … ; tiếng trẻ con nô đùa …
+ Tiếng sáo : tiếng sáo rủ bạn tình tha thiết ngoài đầu núi trong đêm tình mùa xuân đã thức tỉnh cô Mị thời xưa .
2. Sơ đồ tư duy sức sống tiềm tàng của Mị trong Vợ chồng A Phủ
Vậy là THPT Sóc Trăng đã vừa cung cấp cho các em những gợi ý cơ bản cũng như hướng dẫn các em lập dàn ý chi tiết cho nội dung bài phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài. Hi vọng các em đã có những kiến thức cần thiết để có thể viết được một bài văn phân tích hay, đầy đủ ý và đạt điểm cao. Chúc các em luôn học tốt !
Sưu tầm và tuyển chọn những bài văn mẫu hay nghiên cứu và phân tích cảm nhận về sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ( Tô Hoài ) – Văn nghiên cứu và phân tích lớp 12
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo
