20 năm chờ rạch Xuyên Tâm chuyển mình

Nay trước thông tin UBND TP.HCM vừa thống nhất chủ trương thành lập tổ công tác nghiên cứu chuẩn bị thực hiện cải tạo rạch này và giao cho Sở Xây dựng TP.HCM làm việc với các đơn vị liên quan để sớm triển khai dự án, nhiều người dân nơi tuyến rạch đi qua đã nhiệt tình ủng hộ cũng như mong chờ ngày hoàn thành.

Tôi không nghĩ giữa lòng đô thị náo nhiệt lại có một con rạch ô nhiễm thế này .

(một người dân phường 15, quận Bình Thạnh)

20 năm ngóng rạch “thay da đổi thịt”

Rạch Xuyên Tâm ( mở màn từ kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè ) dài 8,2 km là mạng lưới hệ thống gồm rạch Cầu Bông, rạch Cầu Sơn, rạch Long Vân Tự, rạch Lăng đi qua hai Q. Q. Bình Thạnh và Gò Vấp và điểm cuối là sông Vàm Thuật. Nhiều năm qua, con rạch này hứng chịu đủ thứ ô nhiễm đổ xuống .Không quá khi nói rằng rạch Xuyên Tâm là một trong những nơi ô nhiễm nhất thành phố do tập trung chuyên sâu đủ những loại rác thải với bao nilông, hộp xốp, xác chết động vật hoang dã … Dọc con rạch này về hướng cầu dân số ( nối đường Nguyễn Xuân Ôn sang Điện Biên Phủ, Q. Q. Bình Thạnh ), thực trạng ô nhiễm càng trầm trọng hơn . Cảnh nhếch nhác và ô nhiễm nghiêm trọng phía sau nhà dân sống ven rạch Xuyên Tâm – Ảnh : QUANG ĐỊNHTrở lại rạch Xuyên Tâm ( phường 15, Q. Q. Bình Thạnh ) vào đầu tháng 7, dù đã đeo hai chiếc khẩu trang nhưng chỉ hơn một phút sau, chúng tôi vẫn cảm thấy không dễ chịu bởi mùi hôi nồng nặc xộc thẳng vào mũi vì con rạch đang vào khoảng chừng thời hạn nước ròng trơ đáy. Phía bên trên cầu dân số, dòng người qua lại ngán ngẩm phủ nhận vì lòng kênh với bùn đen kịt và đầy những loại rác phơi dưới cái nắng .Do đã nhiều lần đến ghi nhận tình hình và lấy quan điểm bà con nên khi thấy chúng tôi trở lại, bà Phương Huyền ( người dân khu vực ) hồ hởi khoe vừa đọc được thông tin quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi chỉ huy lập tổ công tác làm việc tái tạo con rạch này. Phía sau căn nhà bà Huyền là rạch Xuyên Tâm, cứ mỗi lần nước cạn lộ ra phần đáy là chuột lại chạy vào nhà nên bà thường ra phía trước nhà ngồi để ” lánh nạn ” .” Tôi nhớ khoảng chừng năm 1990 trở lại trước, con rạch này nước trong vắt, nhìn xuống là thấy đủ loại cá lượn lờ bơi lội. Rạch khá rộng, hai bên bờ cây cối xanh tươi, người dân ở đây tiếp tục xuống tắm hoặc chèo thuyền ghe đi dọc về hướng Gò Vấp thay cho đường đi bộ. Nhưng từ năm 2000 đến nay thì hỡi ôi đâu đâu cũng thấy rác .Đã vài lần chúng tôi nghe nói việc tái tạo rạch cũng như di tán nhà dân dọc tuyến. Tuy nhiên, đời sống bà con vẫn bị gắn chặt với con rạch nước đen này nhiều năm qua. Gồng mình ở lại thì khổ nhưng chuyển thì không biết đi đâu và cũng không có tiền “, bà Huyền nói .Cách nhà bà Huyền khoảng chừng 500 m hướng về cầu dân số, nhà anh Quốc Việt cũng chịu thực trạng tựa như .” Ô nhiễm trầm trọng hơn khi người dân chuyển đến ở ngày càng đông rồi lấn chiếm luôn kênh rạch. Rạch này nắng hay mưa gì cũng hôi nhưng kinh điển nhất là lúc nước ròng. Nghe người ta nói di tán hoài mà chẳng làm, không biết khi nào dân mới thoát cảnh hôi thối, ngập rác “, anh Việt nói .Rạch Xuyên Tâm ( khu vực phường 15, Q. Q. Bình Thạnh ) bị ô nhiễm nghiêm trọng hơn 20 năm qua – Ảnh : LÊ PHAN

Cải tạo theo hướng nào?

Từ chủ trương xây dựng tổ công tác làm việc nghiên cứu và điều tra sẵn sàng chuẩn bị thực thi dự án Bất Động Sản tái tạo rạch Xuyên Tâm, ngoài việc giao Sở Xây dựng chủ trì thao tác với những sở ngành, những Q. tương quan, sở này còn được giao lập báo cáo giải trình tiền khả thi dự án Bất Động Sản, thao tác với những đơn vị chức năng tương quan và chuyên viên nghiên cứu và điều tra, yêu cầu phương pháp góp vốn đầu tư khả thi, nguồn vốn để sớm tiến hành dự án Bất Động Sản .Về kinh phí đầu tư tái tạo rạch Xuyên Tâm, thành phố cho rằng hoàn toàn có thể sử dụng ngân sách TW, ngân sách thành phố hoặc phát hành trái phiếu khu công trình .Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện thay mặt Sở Xây dựng cho biết theo trách nhiệm được giao, sở này sẽ chủ trì lập báo cáo giải trình tiền khả thì sau đó trình cho thành phố vào tháng 10 tới để kịp thực thi những thủ tục trình HĐND thành phố trải qua chủ trương góp vốn đầu tư trong kỳ họp cuối năm 2022 .Tiến sĩ Võ Kim Cương, nguyên phó Kiến trúc sư trưởng TP.Hồ Chí Minh, cho biết rạch Xuyên Tâm có chiều to lớn, do đó phong cách thiết kế theo dạng rạch hở là rất tương thích. Việc này giúp nạo vét, thay thế sửa chữa hạ tầng rạch thuận tiện hơn. Đồng thời, phối hợp thêm việc thiết kế xây dựng đường mới dọc hai bên rạch để cải tổ tình hình giao thông vận tải và hạ tầng kỹ thuật đồng điệu dọc tuyến .Rác bị người dân sống ven rạch Xuyên Tâm vứt xuống ngay bên cạnh nhà – Ảnh : QUANG ĐỊNHĐây cũng là quan điểm của tiến sỹ Phạm Viết Thuận, viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường tự nhiên. Ông Thuận cho rằng giải pháp phong cách thiết kế cống hộp chỉ tương thích khi đi qua khu đô thị đông đúc để hạn chế việc xả rác xuống kênh rạch. Còn so với những đoạn đi qua chỗ trống nên làm kênh hở để tiện cho việc theo dõi lưu lượng dòng chảy, tái tạo, sửa chữa thay thế, nạo vét kênh sau thời hạn sử dụng .Về nguồn vốn góp vốn đầu tư để nhanh gọn triển khai dự án Bất Động Sản, tiến sỹ Võ Kim Cương cho biết nếu việc góp vốn đầu tư công bị chậm thì giải pháp kêu gọi nguồn vốn xã hội hóa cũng rất tốt, tuy nhiên phải thống kê giám sát và xử lý hòa giải về những quyền lợi của nhà đầu tư, người dân, Nhà nước .” Quan trọng là phải tính được quyền lợi chung, những nhà đầu tư thấy rõ những quyền lợi thì mới lôi cuốn được nguồn vốn. Bài toán đó phải giải quyết và xử lý làm thế nào cho cân đối, không nhất thiết đặt ra cả dự án Bất Động Sản chỉ xã hội hóa hay góp vốn đầu tư công, nên tùy cơ ứng biến. Đầu tư công phối hợp với nguồn vốn từ xã hội hóa là xu thế chung lúc bấy giờ “, ông Cương cho hay .Công nhân vớt rác trên rạch Xuyên Tâm, Q. Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh – Ảnh : QUANG ĐỊNH

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận cho rằng nên tập trung toàn lực cho việc cải tạo để dự án không kéo dài nữa. Theo đó, có thể sử dụng kết hợp nguồn vốn trung ương bố trí hằng năm với các nguồn vốn từ các khoản vay. 

Ngoài ra hình thức thiết kế nên sử dụng tổng thầu EPC, có nghĩa là những khâu phong cách thiết kế, shopping và thiết kế xây dựng giao hoàn toàn cho một nhà thầu. Chính nhà thầu này sẽ quản lý và vận hành luôn khu công trình khi hoàn tất, giúp nhà thầu có nghĩa vụ và trách nhiệm và tránh việc đổ thừa qua lại khi giao cho mỗi đơn vị chức năng thực thi một khâu .Đồ họa : TẤN ĐẠT

Cần thêm tiền di dời nhà xung quanh

Dự án tái tạo rạch Xuyên Tâm lần tiên phong được phê duyệt năm 2002 với kinh phí đầu tư 123 tỉ đồng nhưng suốt thời hạn dài, dự án Bất Động Sản liên tục gặp khó khăn vất vả hầu hết do hạn chế về ngân sách .Đến năm 2020, Luật góp vốn đầu tư công không còn hình thức góp vốn đầu tư BT nên thành phố đã chuyển sang hình thức góp vốn đầu tư công nhưng nguồn vốn góp vốn đầu tư trung hạn của thành phố không đủ để sắp xếp. Đến năm 2021, Thành Phố Hồ Chí Minh đã yêu cầu TW tương hỗ 21.734 tỉ đồng làm 6 dự án Bất Động Sản trọng điểm, trong đó có 9.353 tỉ đồng cho dự án Bất Động Sản nạo vét rạch Xuyên Tâm .Mới đây, Sở Xây dựng đã báo cáo giải trình với Ban thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về tác dụng giám sát việc tổ chức triển khai triển khai chỉnh trang và tăng trưởng đô thị ở TP Hồ Chí Minh quy trình tiến độ 2021 – 2025. Chỉ tiêu đề ra sẽ sơ tán 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch với tổng kinh phí đầu tư khoảng chừng 18.500 tỉ đồng .Hiện 3 dự án Bất Động Sản rạch Xuyên Tâm, rạch Văn Thánh và kênh Hy Vọng đã thuộc kế hoạch góp vốn đầu tư công trung hạn 2021 – 2025. Tuy nhiên, theo sở này, vốn góp vốn đầu tư chỉ tầm vài tỉ đồng / dự án Bất Động Sản nên chưa thể sắp xếp, sắp xếp nguồn vốn cho công tác làm việc bồi thường, sơ tán và kiến thiết xây dựng hạ tầng kỹ thuật ( dự kiến khoảng chừng 12.530 tỉ đồng ) .Sở Xây dựng cho biết thêm theo pháp luật, hiện những dự án Bất Động Sản sơ tán nhà trên và ven kênh rạch không được chọn là dự án Bất Động Sản cấp bách, ưu tiên số 1 ( so với những dự án Bất Động Sản hạ tầng, công ích ) nên Sở Xây dựng yêu cầu Ủy Ban Nhân Dân TP. Hồ Chí Minh xem xét, chăm sóc, ưu tiên cân đối, sắp xếp nguồn vốn cho những dự án Bất Động Sản, để vừa di tán nhà trên và ven kênh rạch vừa xử lý nhu yếu thoát nước, chống ngập. Việc di tán nhà trên kênh, đền bù tái định cư cũng là một phần quan trọng trong những dự án Bất Động Sản tái tạo kênh rạch .

Cải tạo kênh gắn với bài toán dân sinh

Kênh Hàng Bàng đoạn Q. 6, TP Hồ Chí Minh đã được tái tạo – Ảnh : Q.ĐỊNHTừ năm 2000, kênh Hàng Bàng ( Q. 6 ) dài gần 2 km chạy từ Lò Gốm đến kênh Vạn Tượng ( Q. 5 ) bị lấp để lắp cống hộp do ô nhiễm trầm trọng. Đến năm năm ngoái, TP.Hồ Chí Minh đã thực thi Phục hồi dòng kênh này trở lại bằng cách góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng với tổng kinh phí đầu tư khoảng chừng 2.000 tỉ đồng .Do vướng mắc trong công tác làm việc giải phóng mặt phẳng nên chưa thể triển khai xong toàn tuyến, nhưng hiện tại, đoạn kênh từ đường Lò Gốm đến đường Bình Tiên và đoạn từ đường Đường Chu Văn An đến đường Ngô Nhân Tịnh ( Q. 6 ) đã triển khai xong cơ bản .Còn đoạn kênh từ đường Mai Xuân Thưởng đến kênh Vạn Tượng ( khoảng chừng 800 m ) đang được rào chắn lại để thiết kế. Hai bên bờ kênh được xây khu vui chơi giải trí công viên, cây xanh cùng những dụng cụ tập thể dục … dọc đường Phan Văn Khỏe và Bãi Sậy .Ông Lương Minh Phúc, giám đốc Ban quản trị dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng những khu công trình giao thông vận tải thành phố, cho biết cố gắng nỗ lực giải quyết và xử lý dứt điểm trong khoảng chừng thời hạn 2023 – 2024 để kết thúc dự án Bất Động Sản sau nhiều năm thực thi .Trong khi đó, dự án Bất Động Sản tái tạo kênh Nước Đen ( phường Bình Hưng Hòa A, Q. Bình Tân ) đã được hoàn thành xong vào đầu năm 2022. Dự án này dài 1,4 km, rộng 40 m gồm có cả mặt đường, vỉa hè và lòng kênh .Sau khi triển khai xong, thực trạng ô nhiễm tại kênh này đã giảm đi rõ ràng, dòng nước được thông nòng, ít đọng rác. Dọc kênh có lắp đặt hàng rào sắt cùng vỉa hè để người dân đi bộ. Tuyến đường hai bên kênh cũng được lan rộng ra, trải thảm nhựa khang trang .Ông Phúc đánh giá và nhận định những dự án Bất Động Sản môi trường tự nhiên kênh rạch có 4 tiềm năng chính :- Sau khi tái tạo sẽ triển khai tái định cư cho bà con sống vùng ven tuyến kênh, sắp xếp cho họ chỗ ở mới với chất lượng sống tốt hơn .- Các tuyến đường dọc theo kênh gồm có mảng xanh, bờ kè, đường đi bộ, cảnh sắc, chiếu sáng, khu vui chơi giải trí công viên đi kèm vừa tăng cường tiện ích giao thông vận tải vừa tạo môi trường tự nhiên sống xanh sạch cho thành phố và người dân khu vực .- Việc chỉnh trang kênh, nạo vét lòng kênh sâu xuống đạt cao độ phong cách thiết kế, xây kè bờ tạo cảnh sắc sẽ là tiền đề tăng trưởng du lịch đường thủy theo những tuyến kênh rạch sau này .- Các dự án Bất Động Sản này có bước cuối là thu gom giải quyết và xử lý nước thải giúp những con kênh không còn ô nhiễm do nước thải hoạt động và sinh hoạt xả thẳng ra, như vậy màu xanh những dòng kênh sẽ Phục hồi .

Khi thực hiện các dự án môi trường, các cơ quan liên quan đều cố gắng thực hiện hai nhiệm vụ lớn là cải tạo môi trường, giao thông và tạo cuộc sống mới cho người dân ven kênh rạch. “Bà con mình đa số là lao động phổ thông gắn với công việc ven kênh. Giờ khi mình đưa bà con đi xa quá thì họ mất sinh kế hoặc bất tiện ăn ở, đi lại của trẻ nhỏ. Nếu làm được tái định cư tại chỗ hoặc gần khu vực đó thì tôi nghĩ sẽ thành công hơn”, ông Phúc nói.

Ông Phúc san sẻ thêm một dự tính là vào năm 2023, dịp kỷ niệm 50 quan hệ Việt – Nhật sẽ khánh thành Nhà máy nước thải Bình Hưng, một khu công trình được phía Nhật sát cánh. Hiện nay nhà máy sản xuất đã triển khai xong quá trình 1 với hiệu suất 146.000 m3 / ngày đêm, còn quá trình 2 sẽ là 469.000 m3 / ngày đêm. Cho tới thời gian này vẫn là xí nghiệp sản xuất giải quyết và xử lý nước thải hiệu suất lớn nhất Nước Ta .Khi tiến trình 2 hoàn thành xong, nước thải từ hàng loạt kênh Bến Nghé – Tàu Hủ – kênh Đôi – kênh Tẻ xuống bến Phú Định sẽ được thu gom lại, như vậy màu xanh dòng kênh sẽ được trả lại. 20 năm lên kế hoạch cải tạo, rạch Xuyên Tâm vẫn đầm mình trong rác TTO – Rác vẫn theo con nước trôi ra trôi vào, lòng kênh trơ đầy rác, bùn bồi lắng mỗi khi triều rút. Những căn nhà lấn ra kênh phía trên người dân ăn ở, bên dưới dòng nước đen kịt, thi thoảng có xác động vật hoang dã nổi lềnh bềnh.

Source: https://vvc.vn
Category : Môi trường