Đùn đẩy trách nhiệm?
Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, duy trì vệ sinh môi trường tự nhiên ( VSMT ), trong những năm qua, TP Thành Phố Hà Nội đã chuyển từ chính sách đặt hàng sang đấu thầu cạnh tranh đối đầu. Nhờ đó, bộ mặt đô thị đã từng bước được cải tổ, góp thêm phần kiến thiết xây dựng Thủ đô ngày càng sáng – xanh – sạch – đẹp .
Song, theo những chuyên viên trong nghành môi trường tự nhiên, hiện nay công tác làm việc thu gom giải quyết và xử lý rác thải vẫn đang thể hiện rất nhiều chưa ổn, đặc biệt quan trọng là chất thải rắn, thậm chí còn là những càng cây khô chết tự nhiên hay do thiên tai … Theo lý giải của những chuyên viên, việc thầu thu gom giải quyết và xử lý rác thải trên địa phận TP hiện mới chỉ dừng lại ở rác thải hoạt động và sinh hoạt mà chưa đề cập đến những loại chất thải rắn .
Rác thải rắn bị đổ trộm tràn ra sát mép sông tại ngõ 120 Trường Chinh. Ảnh: Công Trình
Đây cũng là điều được đại diện một số đơn vị duy trì VSMT trên địa bàn TP thừa nhận qua trao đổi với báo Kinh tế & Đô thị. Cụ thể, đại diện một số đơn vị (xin giấu tên) cho hay, đối với các “điểm đen” về rác thải sinh hoạt, đơn vị duy trì VSMT phụ trách địa bàn xử lý. Song, đối với các khu vực bị đổ trộm chất thải rắn – những loại rác không nằm trong bài thầu, việc xử lý gặp rất nhiều khó khăn, nếu không có sự chỉ đạo, cam kết từ chủ đầu tư.
” Do không nằm trong bài thầu nên nếu tự ý thu gom, luân chuyển, giải quyết và xử lý những loại rác đó, đơn vị chức năng thu gom có năng lực sẽ không được thanh toán giao dịch khối lượng việc làm đã làm. Do đó, đơn vị chức năng chỉ triển khai khi được sự chỉ huy, thống nhất bằng văn bản của chủ góp vốn đầu tư để có cơ sở thanh toán giao dịch khối lượng việc làm phát sinh, ngoài gói thầu ” – đại diện thay mặt một đơn vị chức năng duy trì VSMT cho biết và cũng bày tỏ gặp không ít khó khăn vất vả trong việc tổ chức triển khai thu gom rác thải là cành cây, thân cây bị đổ gãy …
Bởi lẽ, về nguyên tắc, khối lượng việc làm trên sẽ do công ty cây xanh đảm nhiệm nhưng công ty cây xanh lại cho rằng, đây là rác thải đô thị, nghĩa vụ và trách nhiệm của đơn vị chức năng duy trì VSMT để phủ nhận triển khai …
Sớm vá những lỗ hổng
Đề cập đến vấn đề này, PGS.TS Bùi Thị An – Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển hội đồng cho biết, việc quản lý thu gom, luân chuyển và giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt nói chung và chất thải rắn thiết kế xây dựng nói riêng được giao cho Bộ Xây dựng và Bộ TN&MT thực thi. Và để thực thi vấn đề này, Bộ Xây dựng cũng đã phát hành Thông tư 08/2017 / TT-BXD Quy định về quản lý chất thải rắn kiến thiết xây dựng .
Theo đó, các chủ đầu tư, nhà thầu chính có trách nhiệm lập kế hoạch quản lý chất thải rắn xây dựng, phân loại, thu gom, xử lý và tái chế chất thải rắn xây dựng phát sinh trên công trường hoặc ký hợp đồng với chủ thu gom xử lý theo quy định.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, đa số những hộ mái ấm gia đình nhỏ lẻ thường thuê những người điều khiển và tinh chỉnh xe thồ, xe ba bánh luân chuyển rác thải rắn kiến thiết xây dựng nhưng những người này thường “ tiện đâu đổ đấy “, chứ không mang ra những bãi tập kết rác .
Đồng quan điểm trên, 1 số ít chuyên viên cho rằng, hiện nay công tác làm việc tái chế, giải quyết và xử lý chất thải rắn kiến thiết xây dựng chưa nhận được sự chăm sóc đúng mức, nguồn lực hạn chế, gây tiêu tốn lãng phí nguồn lực kinh tế tài chính. Do đó, tất cả chúng ta cần nhìn nhận chất thải rắn kiến thiết xây dựng như là nguồn tài nguyên và cần tái sử dụng một cách hiệu suất cao. Bởi, tại nhiều vương quốc trên quốc tế đã vận dụng công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển để tái sử dụng chất chất thải rắn thiết kế xây dựng thành những vật tư mới, Giao hàng cho hoạt động giải trí kiến thiết xây dựng .
Theo Luật sư Lê Văn Hợp – nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế ( Bộ TN&MT ), khác với những luật trước đây, Luật Bảo vệ môi trường tự nhiên năm 2020 lao lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt phát sinh từ hộ mái ấm gia đình, cá thể được phân làm 3 loại : Chất thải rắn có năng lực tái sử dụng, tái chế ; chất thải thực phẩm ; chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt khác. Chậm nhất ngày 31/12/2024, Ủy Ban Nhân Dân cấp tỉnh phải quyết định hành động việc phân loại đơn cử so với “ chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt khác ” ( loại thứ 3 ) trên địa phận theo hướng dẫn của Bộ TN&MT .
Đồng thời có chủ trương khuyến khích việc phân loại riêng chất thải nguy cơ tiềm ẩn trong chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt phát sinh từ hộ mái ấm gia đình, cá thể. Để bảo vệ tính khả thi, Luật đã đưa ra 1 số ít lao lý về chính sách kiểm tra, giám sát việc thực thi, như tại những điểm tập trung chất thải .
Nếu phát hiện việc phân loại không đúng quy định thì đơn vị thu gom, vận chuyển có quyền từ chối thu gom, vận chuyển và thông báo cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xác định hộ gia đình, cá nhân vi phạm và xử lý nghiêm (thông qua hệ thống camera giám sát).
“Ngoài sự thiếu ý thức trách nhiệm của một bộ phận chủ đầu tư, người dân thì việc thiếu các bãi tập kết, trung chuyển chất thải rắn xây dựng, sự thiếu quyết liệt của chính quyền các địa phương trong việc kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm… cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng rác phế thải xây dựng, rác thải cồng kềnh bị tập kết, đổ trộm tràn lan gây mất VSMT, mỹ quan đô thị.” – Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển cộng đồng, PGS.TS Bùi Thị An
