Kinh nghiệm tái chế chất thải y tế trên thế giới và thực trạng ở Việt Nam
05/11/2018
Tái chế là hoạt động giải trí tịch thu lại từ chất thải những thành phần hoàn toàn có thể sử dụng để chế biến thành những mẫu sản phẩm mới, sử dụng cho những hoạt động giải trí hoạt động và sinh hoạt và sản xuất. Việc tái chế chất thải không chỉ có ý nghĩa về mặt thiên nhiên và môi trường, mà còn đem lại quyền lợi về kinh tế tài chính, giảm sự phụ thuộc vào của con người vào việc khai thác, sử dụng những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên đang dần hết sạch, tịch thu những loại nguyên vật liệu như nhựa, giấy, sắt kẽm kim loại … nhằm mục đích tránh tiêu tốn lãng phí tài nguyên và ngăn ngừa ô nhiễm thiên nhiên và môi trường .
Kinh nghiệm của thế giới về tái chế chất thải y tế (CTYT)
Hiện nay, những nước trên quốc tế khuyến khích việc giảm thiểu và tái chế CTYT. Nhiều vương quốc đã vận dụng và tiến hành những chương tái chế CTYT như :
Chương trình tái chế làm giảm chi phí loại bỏ rác của Trung tâm Y tế Newcomb, Vineland, Mỹ1
Từ cuối những năm 1991, Trung tâm Y tế Newcomb ở Vineland – nơi có 235 giường bệnh đã khởi đầu tái chế bìa cứng – thứ chiếm thể tích lớn nhất trong số những loại rác. Khoảng 1.500 bảng bìa cứng đã được thu gom và tái chế mỗi tuần. Các công nhân đã cắt nhỏ chúng trước khi được những công ty tái chế mang đi. Do ngân sách phải trả cho việc chôn rác ngày càng tăng đã thuyết phục những người quản trị bệnh viện chăm sóc đến năng lực tái chế. Trong một vài năm trở lại đây, Trung tâm Y tế Newcomb đã tái chế giấy photocopy, phim chụp bằng tia X và bạc từ quy trình giải quyết và xử lý phim. Để đơn giản hóa việc tái chế những lon nước, bìa cứng và vật tư khác, Trung tâm đã mua máynghiền để nghiền những vật tư. Các máy nghiền có giá từ 8.000 – 10.000 USD, nhưng làm cho mẫu sản phẩm tái chế trở nên dễ luân chuyển hơn .
Việc vứt bỏ rác không trọn vẹn được loại trừ bởi những người đến khám bệnh, nhưng giảm việc sử dụng của họ đến 85 % sẽ tiết kiệm ngân sách và chi phí được khoảng chừng 23.000 USD mỗi năm dùng để mua loại sản phẩm và giảm ngân sách phải trả cho những bãi chôn lấp rác. Ngoài ra, Trung tâm cũng tái sử dụng lại mặt trái của giấy photocopy và chỉ có những báo cáo giải trình không mang tính bí hiểm mới được tái sử dụng. Giấy sau khi được sử dụng 2 lần sẽ được chuyển tới một công ty tái chế khác .
Tái chế thủy tinh – Khảo sát Trường Đại học Y ở Pennsylvania (Mỹ)2
Từ tháng 11/2002 đến tháng 4/2003, tại Trường Đại học Y ở Pennsylvania, những chai thủy tinh thải ra trong quy trình gây mê theo vùng được nhu yếu thu gom để tái chế. Các loại chai được thu gom gồm có chai đựng thuốc gây mê theo vùng ( 30 cc ), sodium bicarbonate ( 50 cc ), ropivacaine ( 100 cc ) và chai đựng thuốc kháng sinh ( 10 cc ). Các ống thuốc tiêm không được tái chế do những ống này có chất lượng thủy tinh khác nhau và sẽ làm nhiễm bẩn thủy tinh được tái chế. Những chai có nắp bằng sắt kẽm kim loại và nhãn thì phải vô hiệu nắp và nhãn trước khi tái chế. Sau quy trình thu gom và vô hiệu, thủy tinh sẽ được cân và tái chế .
Lượng thủy tinh trung bình mỗi tháng cần giải quyết và xử lý là 19,37 kg. giá thành phải trả cho việc mang những chai thủy tinh đi chôn lấp là 0,46 USD / kg. Thay vì vứt những chai thủy tinh vào thùng chuyên sử dụng để mang đi chôn lấp, thì những chai thủy tinh được mang đi tái chế mỗi tháng sẽ tiết kiệm chi phí được 8,95 USD. Hơn nữa, tái chế thủy tinh còn là giải pháp tốt để BVMT. Năng lượng được sử dụng trong quy trình tái chế sẽ ít hơn quy trình tạo ra thủy tinh mới. Đồng thời, quy trình này cũng không cần nguyên vật liệu mới. Do vậy, tái chế thủy tinh không chỉ là giải pháp tốt cho thiên nhiên và môi trường trải qua việc làm giảm lượng rác thải, mà còn tiết kiệm ngân sách và chi phí được ngân sách cho những bệnh viện .
Tái sử dụng những thiết bị y tế sử dụng một lần đã khử trùng tại chỗ ở Ôxtrâylia3
Năm 1994, tại Ôxtrâylia đã có một nghiên cứu và điều tra về việc tái sử dụng những thiết bị y tế khử trùng tại chỗ được dán nhãn “ chỉ sử dụng một lần ”. Nghiên cứu này được triển khai ở tổng thể những bệnh viện Ôxtrâylia ( 419 bệnh viện ). Theo đó, những thiết bị y tế hoàn toàn có thể tái sử dụng gồm có : thiết bị phẫu thuật thông thường ( bút điện nhiệt và những dụng cụ khác ) ; phẫu thuật nội soi ( kéo, kẹp forcep … ) ; thiết bị tương quan đến bệnh dạ dày, ruột – soi mật tụy ngược dòng ( ống thông dò, bình que nang ) ; hình ảnh ( dụng cụ chụp X-quang ) ; thiết bị tương quan đến bệnh tim ( ống thông tim, điện cực nhịp tim ) … Các thiết bị này được làm sạch và khử trùng trước khi tái sử dụng. Việc làm sạch theo chính sách vật lý hoàn toàn có thể vô hiệu tổng thể những màng sinh học, nội độc tố và những chất hóa học còn lại trong những thiết bị y tế. Quá trình làm sạch yên cầu phải sử dụng sóng siêu âm hoặc sử dụng chổi, chất tẩy rửa và enzyme phân giải prôtêin .
Người nhà bệnh nhân được hướng dẫn phân loại rác thải tái chế
Lý do được đưa ra cho việc tái sử dụng là tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên các bệnh viện ở Ôxtrâylia cũng thừa nhận rằng nguy cơ cho sự truyền nhiễm là 1/500. Việc tái sử dụng các thiết bị y tế có nhãn “chỉ sử dụng một lần” là phổ biến ở các bệnh viện Ôxtrâylia, nhưng nếu các bệnh viện không làm sạch và khử trùng cẩn thận thì chi phí phải trả cho việc ngăn ngừa mỗi ca mắc bệnh truyền nhiễm là 2,5 triệu USD.
Thực trạng ở Việt Nam và đề xuất một số giải pháp
Ở Nước Ta lúc bấy giờ, tại nhiều bệnh viện, CSYT, CTYT thông thường có năng lực tái chế đã được bán cho những đơn vị chức năng có tư cách pháp nhân để tái chế thành những vật dụng hoạt động và sinh hoạt. Do dây truyền dịch, những chai nhựa đựng những dung dịch không có chất hóa học nguy cơ tiềm ẩn ( dung dịch NaCl 0,9 %, glucose … ) đều được sản xuất từ hàng nhựa HD 100 %, nên chất lượng nhựa thuộc loại rất tốt, hoàn toàn có thể dùng để tái chế thành những mẫu sản phẩm nhu yếu phải sử dụng nhựa vật dụng hoạt động và sinh hoạt. Việc tái sử dụng CTYT không nguy cơ tiềm ẩn vừa hạn chế được việc thiêu đốt gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường, vừa là nguồn thu để tái đầu tư cho giải quyết và xử lý chất thải. Ước tính, trung bình mỗi ngày tại những bệnh viện trên địa phận TP. TP.HN thải ra 4-5 tấn rác thải y tế, nếu được phân loại và giải quyết và xử lý đúng cách thì việc tái chế khối lượng rác thải y tế này sẽ mang lại hiệu suất cao không nhỏ. Tuy nhiên, rác thải y tế muốn đưa vào để tái chế thành những đồ vật khác, thì trước khi đưa ra khỏi bệnh viện phải được giải quyết và xử lý tốt về yếu tố vi trùng, cũng như yếu tố hóa lý, để không tác động ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên và đặc biệt quan trọng là những người làm công tác làm việc tái chế .
Trên trong thực tiễn, không phải tổng thể rác thải y tế đều là nguy cơ tiềm ẩn. Theo nghiên cứu và điều tra của Tổ chức Y tế quốc tế, thì 85 % rác thải y tế không lây nhiễm, 10 % lây nhiễm và 5 % lây nhiễm nhưng ô nhiễm. Rác hoạt động và sinh hoạt có nguồn gốc từ đồ vật thông thường và trình độ như những sách vở, chai nhựa, chai thủy tinh đựng glucose, nước muối sinh lý, ống tiêm, dây truyền dịch không dính máu … là những loại rác sạch, hoàn toàn có thể tái chế làm đồ gia dụng .
Tại Điều 10 của Thông tư số 58/2015 / TTLT-BYT-BTNMT do liên Bộ Y tế và Bộ TN&MT có lao lý rõ về quản trị CTYT thông thường ship hàng mục tiêu tái chế. Theo đó, chỉ được phép tái chế CTYT thông thường và chất thải lây nhiễm sau khi giải quyết và xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về môi trường tự nhiên ; Không được sử dụng vật tư tái chế từ CTYT để sản xuất những vật dụng, bao gói sử dụng trong nghành nghề dịch vụ thực phẩm ; Chất thải lây nhiễm sau khi giải quyết và xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về thiên nhiên và môi trường được quản trị như CTYT thông thường. Khi chuyển giao chất thải để ship hàng mục tiêu tái chế, CSYT phải triển khai những lao lý : Bao bì lưu chứa chất thải phải được buộc kín và có hình tượng chất thải tái chế theo pháp luật ; Ghi vừa đủ thông tin vào Sổ chuyển giao chất thải Giao hàng mục tiêu tái chế theo mẫu pháp luật .
Theo đó, chất thải được tái chế trong những CSYT gồm có : Chất thải là vật tư giấy ( Giấy, báo, bìa, thùng các-tông, vỏ hộp thuốc và những vật tư giấy không chứa yếu tố lây nhiễm hoặc đặc tính nguy cơ tiềm ẩn khác vượt ngưỡng chất thải nguy cơ tiềm ẩn ) ; Chất thải là vật tư nhựa ( Các chai nhựa đựng thuốc, hóa chất không thuộc nhóm gây độc tế bào hoặc không có cảnh báo nhắc nhở nguy cơ tiềm ẩn từ nhà phân phối, không chứa yếu tố lây nhiễm ; Các chai, lon nước giải khát bằng nhựa và những đồ nhựa sử dụng trong hoạt động và sinh hoạt khác không thải ra từ những phòng điều trị cách ly ; Các chai nhựa, dây truyền, bơm tiêm không gồm có đầu sắc nhọn và không chứa yếu tố lây nhiễm ) ; Chất thải là vật tư thủy tinh ( những chai, lọ thủy tinh thải bỏ tiềm ẩn những loại thuốc, hóa chất không thuộc nhóm gây độc tế bào hoặc có cảnh báo nhắc nhở nguy cơ tiềm ẩn từ nhà phân phối ) .
Để tránh tiêu tốn lãng phí nguồn tài nguyên, hạn chế ô nhiễm thiên nhiên và môi trường và tiết kiệm chi phí ngân sách dành cho việc tiêu hủy, những CSYT cần tập huấn, giảng dạy một cách chuyên nghiệp, trang bị cho những nhân viên cấp dưới y tế, người bệnh và người nhà người bệnh những kiến thức và kỹ năng về phân loại chất thải. Bên cạnh đó, những CSYT cần nắm được những giải pháp giải quyết và xử lý, khử trùng chất thải thành những dạng không nguy cơ tiềm ẩn, cô lập chất thải để không làm ảnh hưởng tác động đến môi trường tự nhiên và sức khỏe thể chất con người ; tuân thủ đúng những pháp luật pháp lý về BVMT như hồ sơ pháp nhân, hồ sơ báo cáo giải trình nhìn nhận tác động ảnh hưởng thiên nhiên và môi trường, hồ sơ ĐK chủ nguồn chất thải nguy cơ tiềm ẩn. Mặt khác, những cơ quan quản trị nhà nước về thiên nhiên và môi trường, chỉ huy những bệnh viện / cơ sở y tễ cũng cần tăng cường công tác làm việc chỉ huy, hướng dẫn, tiếp tục theo dõi, kiểm tra việc thực thi những pháp luật pháp lý về quản trị CTYT, BVMT trong những CSYT .
Nguyễn Phương
Viện Y tế công cộng TP. Hồ Chí Minh
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 10/2018 )
Tài liệu tham khảo:
1 Deborah A.Teschke, 1991, Chương trình tái chế làm giảm ngân sách giải quyết và xử lý rác thải bệnh viện ( Recycling program reduces hospital’s disposal costs ) – Newcomb Medical Center, Vineland, NJ .
2 R.R.Gaiser*, T.G.Cheek and B.B.Gutsche, 2003, Tái chế thủy tinh là yếu tố thân thiện môi trường và kinh tế (Glass recycling in the labour suite is environmentally sound and economical), Pennsylvania Health System University.
3 Peter J Collignon Elaine Graham and Dianne E Dreimanis, 1994, Tái sử dụng những trang thiết bị đã sử dụng và được tiệt trùng – Có phổ cập ở nước Australia không ?
