Moitruong. net.vn – Mỗi ngày, cả nước phát sinh khoảng chừng 350 – 400 tấn chất thải y tế, trong đó, 42 tấn chất thải y tế ô nhiễm từ những bệnh viện và những cơ sở y tế ; trong đó, lượng chất thải rắn y tế nguy cơ tiềm ẩn chiếm khoảng chừng 15 %, còn lại là rác thải hoạt động và sinh hoạt. Thêm vào đó, lượng nước thải từ những bệnh viện, mỗi ngày có 120 nghìn m3 nước thải y tế được thải ra. Tuy nhiên, việc giải quyết và xử lý chất thải tại những bệnh viện, cơ sở y tế lúc bấy giờ, hầu hết vẫn đang còn mang tính bằng tay thủ công là chôn lấp …Trong số những loại chất thải, chất thải y tế được xem là khá nguy cơ tiềm ẩn vì đặc thù phức tạp và năng lực lây nhiễm cao, ảnh hưởng tác động lớn tới sức khỏe thể chất hội đồng. Việc quản trị tốt, giải quyết và xử lý triệt để loại chất thải này là yếu tố chính quyền sở tại và chỉ huy nhiều cơ sở y tế những cấp đặc biệt quan trọng chăm sóc .Theo ước tính, trong một đêm, mỗi giường bệnh thải ra thiên nhiên và môi trường khoảng chừng 2,5 kg rác thải, chất thải, trong đó từ 10 % đến 15 % là loại chất thải ô nhiễm, dễ gây ô nhiễm. Thế nhưng, khâu quản trị rác thải, chất thải của những cơ sở y tế lại rất là lỏng lẻo. Hầu hết rác thải y tế là những mẫu bệnh phẩm chưa được phân theo đúng chủng loại, chưa được khử khuẩn trước khi thải bỏ, không có nhà lưu chứa hoặc có nhưng không đúng tiêu chuẩn, trong bảo vệ vệ sinh và có rủi ro tiềm ẩn lây nhiễm ra hội đồng .
Nguồn gốc phát sinh rác thải y tế
Chất thải y tế nguy cơ tiềm ẩn là chất thải có chưa yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe thể chất con người và thiên nhiên và môi trường lây nhiễm, gây ngộ độc, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mòn hoặc có đặc tính nguy cơ tiềm ẩn khác nếu như những chất thải này không được tiêu hủy trọn vẹn .Chất thải từ những cơ sở y tế gồm chất thải thường thì, y tế, hóa học, phóng xạ và những vật chứa có áp suất. Chất thải y tế có 5 nhóm. Hiện nay, mỗi nhóm có một chiêu thức giải quyết và xử lý tùy theo điều kiện kèm theo của mỗi cơ sở y tế .Nhóm A : là chất thải nhiễm khuẩn, gồm có : những vật tư bị thấm máu, thấm dịch, những chất bài tiết của người bệnh như băng, gạc, bông, găng tay, bột bó, đồ vải, những túi hậu môn tự tạo, dây truyền máu, những ống thông, dây và túi dịch dẫn lưu …Nhóm B : là những vật sắc nhọn, gồm có : bơm tiêm, kim tiêm, lưỡi và cán dao mổ, cưa những ống tiêm, mảnh thủy tinh vỡ và mọi loại vật tư hoàn toàn có thể gây ra những vết cắn hoặc chọc thủng, mặc dầu chúng hoàn toàn có thể nhiễm khuẩn hoặc không nhiễm khuẩnNhóm C : là chất thải có rủi ro tiềm ẩn lây nhiễm cao phát sinh từ những phòng xét nghiệm, gồm có : găng tay, lam kính, ống nghiệm, túi đựng máu, bệnh phẩm sau khi sinh thiết / xét nghiệm / nuôi cấy …Nhóm D : là chất thải dược phẩm gồm có : Dược phẩm quá hạn, dược phẩm bị nhiễm khuẩn, dược phẩm bị đổ, dược phẩm không còn nhu yếu sử dụng. Và Thuốc gây độc tế bào là những thuốc chống ung thư hoặc những thuốc hóa trị liệu ung thư. Thuốc có năng lực tàn phá hoặc ngừng sự tăng trưởng của những tế bào sống .Nhóm E : là những mô cơ quan người – động vật hoang dã, gồm có : tổng thể những mô của khung hình ( dù nhiễm khuẩn hoặc không nhiễm khuẩn ) ; những cơ quan, chân tay, rau thai, bào thai, xác xúc vật thí nghiệm .
Chất thải y tế không được giải quyết và xử lý đúng cách sẽ gây ra sự ô nhiễm môi trường tự nhiênChất thải hóa học phát sinh từ những nguồn khác nhau trong những hoạt động giải trí của những cơ sở y tế nhưng hầu hết là từ những phòng xét nghiệm và những hoạt động giải trí tương quan như xét nghiệm, vệ sinh, khử khuẩn. Chất thải hóa học hoàn toàn có thể ở dạng rắn, lỏng, khí .Chất thải lỏng y tế nguy cơ tiềm ẩn được phát sinh từ những hoạt động giải trí trình độ ( từ những phòng phẩu thuật, xét nghiệm, thí nghiệm … ) và hoạt động và sinh hoạt của nhân viên cấp dưới bệnh viện, bệnh nhân và người chăm nuôi ( từ những Tolet, giặt giũ, từ việc làm vệ sinh phòng bệnh .
Đối với nước thải bệnh viện ngoài những yếu tố ô nhiễm thông thường như chất hữu cơ, dầu mỡ động thực vật, vi khuẩn thông thường còn có những chất bẩn khoáng và hữu cơ đặc thù như các vi khuẩn gây bệnh, chế phẩm thuốc, chất khử trùng, các dung môi hóa học, dư lượng thuốc kháng sinh, các đồng vị phóng xạ được sử dụng trong quá trình chuẩn đoán và điều trị.
Chất thải thường thì ( hay chất thải không nguy cơ tiềm ẩn ) là chấy thải không chưa yếu tố lây nhiễm, hóa học nguy cơ tiềm ẩn, phóng xạ, dễ cháy nổ, gồm có : chất thải sinh học phát sinh từ những buồng bệnh ( trừ những buồng bệnh cách ly ) ; chấy thải phát sinh từ những hoạt động giải trí trình độ y tế ( chai, lọ thủy tinh, chai lọ huyết thanh, những vật tư nhựa, những loại bột bó trong gãy xương kín. Những chất thải này không dính máu, dịch sinh học và chứa những chất hóa học nguy cơ tiềm ẩn ) .Đối với môi trường tự nhiên, khi chất thải y tế không được giải quyết và xử lý đúng cách ( chôn lấp, thiêu đốt không đúng lao lý, tiêu chuẩn ) sẽ dẫn đến ô nhiễm thiên nhiên và môi trường đất, nước, không khí, ảnh hưởng tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất con người, hệ sinh thái .
Hiện trạng quản lý chất thải y tế tại Việt Nam
Ở Nước Ta, mỗi ngày có 120 nghìn m3 nước thải y tế được thải ra, 350 – 400 tấn chất thải y tế, trong đó, 42 tấn chất thải y tế ô nhiễm cần được giải quyết và xử lý. Nước thải từ những bệnh viện chưa qua giải quyết và xử lý xả ra môi trường tự nhiên đang là một yếu tố gây bức xúc trong nhân dân những khu vực lân cận vì nó gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước mặt. Thậm chí, nhiều nơi ứ đọng, thẩm thấu còn ảnh hưởng tác động đến cả mạch nước ngầm. Mỗi ngày, những bệnh viện xả hàng triệu mét khối nước thải ra môi trường tự nhiên, một phần trong số đó mang theo mầm bệnh hòa vào dòng chảy mương, máng, sông ngòi qua những khu dân cư .Nước thải của một số ít bệnh viện ô nhiễm nặng vượt quá nhiều lần tiêu chuẩn được cho phép : 82,54 % tụ cầu vàng, 15 % trực khuẩn mủ xanh, 52 % E.coli … Chúng có hàm lượng vi sinh cao gấp 1.000 lần được cho phép với nhiều loại vi trùng nấm, ký sinh trùng, virut bại liệt … mà khi hòa vào nước thải hoạt động và sinh hoạt, sẽ bị phát tán, có năng lực xâm nhập những loại thủy hải sản, vật nuôi, nhất là rau thủy canh và trở lại với con người. Việc tiếp xúc gần với nguồn ô nhiễm còn làm phát sinh rủi ro tiềm ẩn ung thư và những bệnh hiểm nghèo khác cho con người .Thực tế cho thấy, hầu hết những cơ sở y tế lúc bấy giờ chưa chăm sóc đúng mức đến việc giải quyết và xử lý chất thải y tế. Trong số 1.263 bệnh viện ( BV ), có khu công trình giải quyết và xử lý nước thải chiếm 53,4 %, còn 46,6 % hầu hết không có. Đối với chất thải rắn, 90 % BV thu gom hằng ngày, 67 % BV giải quyết và xử lý bằng lò đốt, than bùn hoặc công nghệ tiên tiến đốt khác, 32,2 % giải quyết và xử lý bằng lò đốt bằng tay thủ công hoặc chôn lấp trong BV .Việc sử dụng lò đốt bằng tay thủ công để giải quyết và xử lý chất thải “ nhả khói ”, cũng gây ô nhiễm môi trường tự nhiên nghiêm trọng. Các trạm y tế xã phần đông chưa có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý rác thải, phải chôn lấp .
Sử dụng lò đốt thủ công bằng tay để giải quyết và xử lý chất thải Y tếTrong hầu hết những bệnh viện huyện chất thải y tế được chôn lấp tại bãi công cộng hay chôn lấp trong khu đất của một số ít bệnh viện. Trường hợp chôn lấp trong bệnh viện, chất thải được chôn vào trong những hố đào và lấp đất lên, nhiều lớp đất phủ trên quá mỏng mảnh không bảo vệ vệ sinh. Tại những bệnh viện không có lò đốt tại chỗ, bào thai, nhau thai và bộ phận khung hình bị cắt bỏ sau phẫu thuật được thu gom để đem chôn trong khu đất bệnh viện hoặc chôn trong nghĩa trang tại địa phương. Nhiều bệnh viện lúc bấy giờ gặp khó khăn vất vả trong việc tìm kiếm diện tích quy hoạnh đất để chôn .
Vật sắc nhọn cũng được chôn lấp cùng với các chất thải y tế khác tại khu đất bệnh viện hay tại bãi rác công cộng, dễ gây rủi ro cho nhân viên thu gom, vận chuyển chất thải và cộng đồng.
Hầu hết những bệnh viện, phòng khám tư nhân ở vùng sâu, vùng xa đều không giải quyết và xử lý, hoặc giải quyết và xử lý qua loa rồi xả thẳng ra môi trường tự nhiên. Nhiều tỉnh, 100 % bệnh viện không có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải. Ở nhiều cơ sở y tế, Tolet của bệnh nhân không có bể phốt và được thải ra mà không qua giải quyết và xử lý. Chất thải này hoàn toàn có thể rò rỉ trực tiếp vào trong môi trường tự nhiên do mạng lưới hệ thống ống thoát nước bị hư hỏng. Hầu hết những cơ sở y tế không có đủ ngân sách hoặc cơ sở vật chất để giải quyết và xử lý loại rác thải này .Như vậy hoạt động giải trí thiêu đốt chất thải bệnh viện tại nguồn vẫn sử dụng lò bằng tay thủ công, không có mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý khí thải. Khói đen bốc lên từ lò đốt chứa khí thải ô nhiễm như SOx, NOx, COx, Dioxin, Furan … gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường xung quanh. Một số bệnh viện đã lắp ráp lò đốt chất thải tân tiến, nhưng hiệu suất hoạt động giải trí của lò không cao .
Nguyệt Nương
