Bài viết này hầu hết về tiếng Triều Tiên dạng nói. Xem Chosŏn ‘ gŭl để biết rõ hơn về mạng lưới hệ thống chữ viết tiếng Triều Tiên gốc .
Tiếng Hàn Quốc, Tiếng Hàn hay Hàn ngữ (tiếng Hàn: 한국어; Hanja: 韓國語; Romaja: Hangugeo; Hán-Việt: Hàn Quốc ngữ – cách gọi của Hàn Quốc) hoặc Tiếng Triều Tiên hay Triều Tiên ngữ (tiếng Triều Tiên: 조선말; Hancha: 朝鮮말; McCune–Reischauer: Chosŏnmal; Hán-Việt: Triều Tiên tiếng – cách gọi của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên) là một loại ngôn ngữ Đông Á. Đây là ngôn ngữ phổ dụng nhất tại Đại Hàn Dân Quốc và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, đồng thời là ngôn ngữ chính thức của cả hai miền Bắc và Nam trên bán đảo Triều Tiên. Tiếng Hàn Quốc-Triều Tiên cũng được sử dụng rộng rãi ở Diên Biên, Trường Bạch – nơi có đông đảo cộng đồng người gốc Triều Tiên sinh sống; cùng một số khu vực khác của Trung Quốc.
Việc phân loại phả hệ cho tiếng Hàn Quốc-Triều Tiên hiện vẫn còn đang gây ra nhiều tranh cãi. Các nhà ngôn ngữ học cho rằng ngôn từ này thuộc ngữ hệ Altai, mặc dầu 1 số ít khác thì lại cho rằng đây là một ngôn từ tách biệt. Tiếng Hàn Quốc về thực chất là một ngôn từ chắp dính về mặt hình thái, có dạng ” chủ-tân-động ” về mặt cú pháp. Hiện nay, tiếng Hàn Quốc-Triều Tiên là bộ phận quan trọng số 1 trong quy trình tăng trưởng và sự toàn thế giới hóa của bộ môn Triều Tiên học cũng như Đông Á học .
Khái quát chung[sửa|sửa mã nguồn]
Tên gọi của ngôn ngữ này hiện đang được đặt cơ bản theo tên gọi tại quốc gia mà nó được sử dụng, ở Triều Tiên hoặc Hàn Quốc, bằng cách ghép đơn giản “quốc gia + ngữ/tiếng” theo nguyên tắc chữ Hán. Trong đó quốc gia là Hàn Quốc (한국 / 韓國 / Hanguk) hoặc Triều Tiên (조선 / 朝鮮 / Chosŏn) và ngữ (trong từ ngôn ngữ, 어 / 語 / eo) hoặc tiếng (trong từ thuần Triều Tiên 말 / mal). Các tổ hợp tên gọi được tạo lập mang đủ ý nghĩa biểu trưng gồm: Hàn Quốc ngữ (한국어 / 韓國語 / Hangugeo), Hàn Quốc tiếng (한국말 / 韓國말 / Hangukmal), Triều Tiên ngữ (조선어 / 朝鮮語 / Chosŏnŏ) và Triều Tiên tiếng (조선말 / 朝鮮말 / Chosŏnmal).
- Tại CHDCND Triều Tiên và CHND Trung Hoa (Diên Biên, Trường Bạch), ngôn ngữ này được gọi chính thức là Chosŏnmal có liên quan đến việc hạn chế sử dụng và hạn chế tầm ảnh hưởng của văn hoá Trung Hoa thông qua chữ Hán. CHDCND Triều Tiên chọn phương ngữ Bình An làm tiêu chuẩn phát âm, gọi là Munhwaŏ (문화어 / 文化語 / văn hoá ngữ, tức “ngữ điệu thể hiện văn hoá”).
- Tại Hàn Quốc, tên gọi phổ quát là Hangugeo và lấy phương ngữ Seoul làm phát âm tiêu chuẩn quốc gia, đặt tên Pyojun-eo (표준어 / 標準語 / tiêu chuẩn ngữ).
Một số tên gọi khác được chấp nhận và vẫn xuất hiện phổ biến trong giao tiếp, như Gugeo (국어 / 國語 / Quốc ngữ), Gungmun (국문 / 國文 / Quốc văn), Urimal (우리말, “tiếng của chúng ta”). Ngoài ra, những người Triều Tiên di cư sống tại Nga lại gọi ngôn ngữ này là Goryeomal (고려말 / 高麗말 / Cao Ly tiếng).
Tại Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]
Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hai quốc gia trên bán đảo Triều Tiên ở hai thời điểm khác nhau. Tuy chỉ mới gần đây nhưng so với CHDCND Triều Tiên vốn mang tình hữu nghị cộng sản thì quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hàn Quốc đã phát triển mạnh mẽ, sâu rộng, thiết thực và phong phú hơn rất nhiều[3], trải dài trong các lĩnh vực từ văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội cho đến thương mại, an ninh, quốc phòng và đặc biệt là trong giáo dục[4]. Do vậy ở Việt Nam, ngôn ngữ này thường được gọi là “tiếng Hàn Quốc” hay “tiếng Hàn” nhiều hơn và phổ biến hơn so với cách gọi “tiếng Triều Tiên”.
Phân loại và những ngôn từ tương quan[sửa|sửa mã nguồn]
Việc phân loại tiếng Triều Tiên vẫn còn nhiều tranh cãi. Nhiều nhà ngôn ngữ học Triều Tiên và phương Tây nhận thấy mối quan hệ họ hàng với ngữ hệ Altai. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa được chứng tỏ rõ ràng, và nhiều người vẫn xem tiếng Triều Tiên là một ngôn từ khác biệt ( Language Isolate ). Một số khác lại cho rằng có mối quan hệ thân mật giữa tiếng Nhật và tiếng Triều Tiên .
Mối quan hệ của tiếng Triều Tiên với các ngôn ngữ Altai và ngôn ngữ Altai nguyên thủy đã được đưa ra, những giả thuyết này nay đa phần bị bác bỏ. Tiếng Triều Tiên giống với các ngôn ngữ Altai ở chỗ chúng đều thiếu một số thành phần ngữ pháp, bao gồm số, giống, các mạo từ, sự hình thành cấu trúc các từ (fusional morphology), thể và đại từ liên kết (Kim Namkil). Tiếng Triều Tiên đặc biệt giống về sự hình thành cấu trúc từ với một số ngôn ngữ thuộc nhánh phía Đông của nhóm ngôn ngữ Turk trong hệ Altai, đặc biệt là tiếng Yakut.
Khả năng về quan ngữ hệ giữa tiếng Triều Tiên và tiếng Nhật là một vấn đề nhạy cảm vì mối quan hệ lịch sử phức tạp giữa hai nước này. Khả năng về quan ngữ hệ giữa Bách Tế (百濟/백제/Baekje) và Nhật Bản đã được nghiên cứu, và các nhà ngôn ngữ học Triều Tiên chỉ ra mối giống nhau về hệ thống âm vị, bao gồm việc một số âm không có phụ âm cuối. Ngoài ra, có rất nhiều từ giống nhau giữa ngôn ngữ của Bách Tế và tiếng Nhật, như mir và mi đều được dùng để chỉ “số 3”.
Tiếng Cao Câu Ly (高句麗/고구려/Koguryo) và tiếng Bách Tế được xem là có liên hệ với nhau, có thể đều cùng xuất phát từ vương quốc Cổ Triều Tiên (Kochoson) nhưng trong cổ sử của Triều Tiên, Cao Câu Ly và Bách Tế ở một phía và các ngôn ngữ của hai vương quốc Tam Hàn (Samhan) và Tân La (新羅/신라/Silla) ở phía kia, tuy vậy nhiều học giả Triều Tiên tin rằng chúng có cùng gốc và là cơ sở nền tảng cho tiếng Triều Tiên hiện đại.
Phân bố địa lý[sửa|sửa mã nguồn]
Hầu hết dân cư nói ngôn từ này sống ở CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc. Tuy nhiên thời nay, có một bộ phận người Triều Tiên và người Hàn Quốc đang thao tác và sinh sống ở Trung Quốc, Úc, Nga, Nhật Bản, Brasil, Canada, châu Âu và Mỹ .
Tiếng địa phương[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng Triều Tiên có rất nhiều tiếng địa phương, gọi là 方言/방언/bang-eon – “phương ngôn”, hay 사투리/saturi.
Tiếng Hàn Quốc tiêu chuẩn (標準語/표준어/Pyojuneo – tiêu chuẩn ngữ hay Pyojunmal) của Hàn Quốc được tiêu chuẩn hóa dựa trên tiếng địa phương của các khu vực xung quanh Seoul, và Tiếng Triều Tiên chuẩn dựa trên tiếng địa phương xung quanh Bình Nhưỡng. Hai phương ngữ này là như nhau (đều là tiếng địa phương miền trung của bán đảo Triều Tiên) và người Triều Tiên có thể hiểu được tất cả các phương ngữ, ngoại trừ thổ ngữ của đảo Jeju. Phương ngữ Jeju được xem như là một thứ tiếng khác biệt bởi các nhà ngôn ngữ học Triều Tiên. Một trong những khác biệt để ý được giữa các phương ngữ là cách nhấn âm: người nói giọng Seoul rất ít khi nhấn giọng và tiếng Hàn Quốc chuẩn có ngữ âm rất ngang; trong khi đó, những người dùng giọng Gyeongsang có một ngữ điệu phát âm nghe giống với tiếng châu Âu hơn đối với những người phương Tây.
Có một liên hệ mật thiết giữa những thổ ngữ Triều Tiên này và những vùng của Triều Tiên, chính do ranh giới của chúng đa phần được xác lập bởi những dãy núi và biển. Sau đây là liệt kê tên của những thổ ngữ truyền thống cuội nguồn và những địa phương tương ứng :
Âm tiếng Triều Tiên.
Các từ ví dụ cho những phụ âm :
Âm vị
|
IPA
|
Ví dụ
|
Latin hóa
|
Nghĩa tiếng Việt
|
ㅂ
|
pː
|
발
|
bal
|
bàn chân
|
ㅃ
|
b ̬
|
빨
|
bbal
|
bú
|
ㅍ
|
pʰ
|
팔
|
pal
|
cánh tay
|
ㅁ
|
m
|
말
|
mal
|
mã (ngựa)
|
ㄷ
|
tː
|
달
|
dal
|
mặt trăng
|
ㄸ
|
d ̬
|
딸
|
ttal
|
con gái
|
ㅌ
|
tʰ
|
탈
|
tal
|
cưỡi
|
ㄴ
|
n
|
날
|
nal
|
ngày
|
ㅈ
|
tsː
|
잘
|
jal
|
tốt
|
ㅉ
|
d ̬ z ̬
|
짤
|
jjal
|
ép, vắt
|
ㅊ
|
tsʰ
|
찰
|
chal
|
đá
|
ㄱ
|
kː
|
갈
|
gal
|
đi
|
ㄲ
|
ɡ ̬
|
깔
|
kkal
|
lan tỏa
|
ㅋ
|
kʰ
|
칼
|
kal
|
con dao
|
ㅇ
|
ŋ
|
방
|
bang
|
phòng
|
ㅅ
|
sː
|
살
|
sal
|
thịt
|
ㅆ
|
z ̬
|
쌀
|
ssal
|
cơm
|
ㄹ
|
r, l
|
바람
|
baram
|
gió
|
ㅎ
|
h
|
할
|
hal
|
làm
|
Âm vị nguyên âm ngắn
|
Âm vị nguyên âm dài
|
Nguyên âm cơ bản của tiếng Hàn
|
Nguyên âm đơn
|
/ i / ㅣ, / e / ㅔ, / ɛ / ㅐ, / a / ㅏ, / o / ㅗ, / u / ㅜ, / ʌ / ㅓ, / ɯ / ㅡ, / ø / ㅚ
|
Nguyên âm đôi
|
/ je / ㅖ, / jɛ / ㅒ, / ja / ㅑ, / wi / ㅟ, / we / ㅞ, / wɛ / ㅙ, / wa / ㅘ, / ɰi / ㅢ, / jo /
ㅛ
, / ju / ㅠ, / jʌ / ㅕ, / wʌ / ㅝ
|
Tiếng Triều Tiên là một ngôn từ chắp dính. Dạng cơ bản của một câu trong tiếng Triều Tiên là ” chủ ngữ – tân ngữ – động từ ” và từ bổ nghĩa đứng trước từ được bổ nghĩa. Chú ý là một câu hoàn toàn có thể không tuân thủ trật tự ” chủ-tân-động “, tuy nhiên, nó phải kết thúc bằng động từ .
Trong tiếng Triều Tiên, các từ “không cần thiết” có thể được lược bỏ khỏi câu khi mà ngữ nghĩa đã được xác định. Nếu dịch sát nghĩa từng từ một từ tiếng Triều Tiên sang tiếng Việt thì một cuộc đối thoại bằng có dạng như sau:
-
- H: “가게에 가세요?” (gage-e gaseyo?)
- G: “예.” (ye.)
-
- H: “cửa hàng-đến đi?”
- G: “Ừ.”
trong tiếng Việt sẽ là :
-
- H: “Đang đi đến cửa hàng à?”
- G: “Ừ.”
Khác với hầu hết những ngôn từ châu Âu, tiếng Triều Tiên không chia động từ theo chủ ngữ và danh từ không có giống ngữ pháp. Thay vào đó, động từ được chia nhờ vào vào thì và vào mối quan hệ giữa người nói với nhau. Khi nói với hay về bạn hữu, người nói dùng một cách chia nhưng với cha mẹ hay với những người đáng kính trọng thì lại dùng cách chia khác .
Cốt lõi của từ vựng tiếng Triều Tiên là từ những từ có nguồn gốc Triều Tiên thuần túy. Tuy nhiên, khoảng chừng 70 % từ vựng, đặc biệt quan trọng là những thuật ngữ khoa học, là những từ Hán-Triều mượn từ tiếng Hán. Con số này gần như tương tự với số lượng từ Hán Việt của người Việt. Ngoài ra cũng có những từ có gốc từ tiếng Mông Cổ, tiếng Phạn và một số ít ngôn từ khác. Ngày nay, có nhiều từ mượn từ những ngôn từ châu Âu như tiếng Đức và gần đây là tiếng Anh .Các số lượng là một ví dụ về sự vay mượn. Giống như tiếng Việt và tiếng Nhật, tiếng Triều Tiên có hai mạng lưới hệ thống số – một thông số thuần Triều Tiên và một thông số Hán-Triều ( Hán-Hàn ) .
Hệ thống chữ viết[sửa|sửa mã nguồn]
Trong lịch sử dân tộc thì người Triều Tiên sử dụng ” Hanja ” hay Hán tự để ký âm cho ngôn từ của mình. Vào thế kỷ 15, vua Triều Tiên Thế Tông ( 世宗 / 세종 ) ý tưởng ra chữ Hàn ( 조선글 – Chosŏn ‘ gŭl hay 한글 – Hangul ), hoàn toàn có thể phối hợp với Hanja để viết những từ Hán-Triều. Tiếng Triều Tiên là một ngôn từ không thanh điệu nên khi phát âm những từ Hán-Triều, người Triều Tiên sẽ phát âm rất nhiều từ đồng âm, do vậy, để tránh thực trạng hiểu sai nghĩa và dùng sai từ, tại Hàn Quốc lúc bấy giờ vẫn dạy 1800 ký tự Hanja cho trẻ nhỏ, trong khi đó CHDCND Triều Tiên đã hủy bỏ việc sử dụng chữ Hán trong mạng lưới hệ thống văn nói và viết này từ cách đây hàng thập kỷ .Chosŏn ‘ gŭl gồm có 24 ký tự – 14 phụ âm và 10 nguyên âm mà hầu hết được viết bằng những khối âm tiết gồm 2 đến 5 thành phần. Khác với Hán tự là chữ biểu ý, Chosŏn ‘ gŭl là chữ biểu âm ( giống như Kana hay chữ Quốc ngữ ). Điều đó có nghĩa là, nếu người Việt đọc chữ 男 là ” nam “, viết theo chữ Quốc ngữ là ” n + a + m = nam ” thì người Triều Tiên cũng phát âm là ” nam ” và viết theo Chosŏn ‘ gŭl là ㄴ ( n ) + ㅏ ( a ) + ㅁ ( m ) = 남 ( nam )Dưới đây là một bảng những ký hiệu của bảng vần âm tiếng Triều Tiên và những giá trị theo chuẩn bảng mẫu tự phiên âm quốc tế ( IPA ) :
Phụ âm
IPA
|
p
|
t
|
c
|
k
|
b ̬
|
d ̬
|
ɟ ̬
|
ɡ ̬
|
pʰ
|
tʰ
|
cʰ
|
kʰ
|
s
|
h
|
z ̬
|
m
|
n
|
ŋ
|
w
|
r
|
j
|
Chosŏn’gŭl
|
ㅂ
|
ㄷ
|
ㅈ
|
ㄱ
|
ㅃ
|
ㄸ
|
ㅉ
|
ㄲ
|
ㅍ
|
ㅌ
|
ㅊ
|
ㅋ
|
ㅅ
|
ㅎ
|
ㅆ
|
ㅁ
|
ㄴ
|
ㅇ
|
|
ㄹ
|
|
Nguyên âm
IPA
|
i
|
e
|
ɛ
|
a
|
o
|
u
|
ʌ
|
ɯ
|
ɯi
|
je
|
jɛ
|
ja
|
jo
|
ju
|
jʌ
|
wi
|
we
|
wɛ
|
wa
|
wʌ
|
Chosŏn’gŭl
|
ㅣ
|
ㅔ
|
ㅐ
|
ㅏ
|
ㅗ
|
ㅜ
|
ㅓ
|
ㅡ
|
ㅢ
|
ㅖ
|
ㅒ
|
ㅑ
|
ㅛ
|
ㅠ
|
ㅕ
|
ㅟ
|
ㅞ
|
ㅙ
|
ㅘ
|
ㅝ
|
Tiếng Triều Tiên tân tiến sử dụng những khoảng chừng trắng để phân biệt giữa những từ, đây là một đặc thù không thấy ở tiếng Trung và tiếng Nhật. Các dấu câu trong tiếng Triều Tiên hầu hết giống với những dấu câu ở những ký tự Latinh. Trước đây, chữ Triều Tiên được viết dọc theo cột từ trên xuống dưới, phải sang trái ( kiểu viết truyền thống cuội nguồn Đông Á, giống như người Việt xưa viết chữ Hán chữ Nôm thời phong kiến ), nhưng giờ đây cũng được viết ngang từ trái sang phải, trên xuống dưới giống như cách viết chữ Latinh của phương tây. Cách viết dọc chỉ dùng trong một số ít trường hợp như viết thư pháp hay biển hiệu quảng cáo dọc .
Ngoài ra, đối với các tín đồ Hồi giáo Hàn Quốc và những người nhập cư gốc Hồi giáo đến Hàn Quốc còn sử dụng thêm 1 bảng chữ cái nữa có nguồn gốc Ả Rập, sử dụng văn tự Ả rập đã được biến đổi lại để phù hợp trong việc ghi âm tiếng Hàn, gọi là bảng chữ cái “Kuryan”.
Sự độc lạ về ngôn từ giữa CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng Triều Tiên sử dụng ở Triều Tiên và Hàn Quốc biểu lộ những độc lạ trong phát âm, chính tả, ngữ pháp và từ vựng .Cách phát âm ở những bảng dưới được bộc lộ dưới dạng Revised Romanization, McCune – Reischauer và Hangul .
Một số từ được viết giống nhau nhưng phát âm khác nhau:
Từ
|
Nghĩa trong tiếng Việt
|
Cách phát âm
|
Bắc (RR/MR)
|
Bắc (hangul)
|
Nam (RR/MR)
|
Nam (hangul)
|
읽고
|
đọc
|
ilko (ilko)
|
일코
|
lkko (ilkko)
|
일꼬
|
압록강
|
Áp Lục giang
|
am-rok-gang (am-rok-kang)
|
암록깡
|
am-nok-kang (am-nok-kang)
|
암녹깡
|
독립
|
độc lập
|
dong-rip (tong-rip)
|
동립
|
dong-nip (tong-nip)
|
동닙
|
관념
|
quan niệm
|
gwal-lyeom (kwal-lyŏm)
|
괄렴
|
gwan-nyeom (kwan-nyŏm)
|
관념
|
혁신적
|
cách tân đích (để cách tân)
|
hyeok-sin-jjeok (hyŏk-sin-tchŏk)
|
혁씬쩍
|
hyeok-sin-jeok (hyŏk-sin-jŏk)
|
혁씬적
|
Một số từ được viết khác nhau giữa miền Bắc và miền Nam, nhưng phát âm thì giống nhau :
Cách viết
|
Nghĩa
|
Phát âm(RR/MR)
|
Chú ý
|
Bắc
|
Nam
|
해빛
|
햇빛
|
ánh nắng
|
haetbit (haetpit)
|
Phía Bắc không ghi ra “sai siot” (âm ㅅ ở giữa).
|
벗꽃
|
벚꽃
|
hoa đào
|
beotkkot (pŏtkkot)
|
|
못읽다
|
못 읽다
|
không thể đọc
|
monnikda (monnikta)
|
Khoảng trắng.
|
한나산
|
한라산
|
Hallasan
|
hallasan (hallasan)
|
Ở miền Bắc, ít khi nn được phát âm như ll.
|
Cả phát âm và chữ viết[sửa|sửa mã nguồn]
Từ
|
Nghĩa
|
Ghi chú
|
Cách viết miền Bắc
|
Phát âm miền Bắc
|
Cách viết miền Nam
|
Phát âm miền Nam
|
력량
|
ryeong-ryang (ryŏng-ryang)
|
역량
|
yeong-nyang (yŏng-nyang)
|
lực lượng
|
Phụ âm đầu r theo sau bởi i hoặc y sẽ bị lược bỏ ở miền Nam
|
로동
|
ro-dong (ro-dong)
|
노동
|
no-dong (no-dong)
|
lao động
|
Phụ âm đầu r sẽ đổi thành n nếu không theo sau bởi i hoặc y (miền Nam)
|
원쑤
|
won-ssu (wŏn-ssu)
|
원수
|
won-su (wŏn-su)
|
nguyên thủ
|
Từ đồng âm của rất nhiều từ: nguyên thủ, nguyên soái, nguyên sổ, oán thù, nguyên thủy, viên thủy, oan tù, viễn thủy…
|
라지오
|
ra-ji-o (ra-ji-o)
|
라디오
|
ra-di-o (ra-di-o)
|
radio
|
|
안해
|
anhae (anhae)
|
아내
|
anae (anae)
|
vợ
|
|
꾸바
|
kku-ba (kku-ba)
|
쿠바
|
ku-ba (k’u-ba)
|
Cuba
|
|
페
|
pe (p’e)
|
폐
|
pye (p’ye), pe (p’e)
|
phế (phổi)
|
Đôi khi người ta phát âm giống nhau (pe) và bỏ qua ‘y’.
|
웻남
|
wet-nam
|
월남
|
wol-lam
|
Việt Nam
|
Sau này người Hàn Quốc sử dụng từ 베트남 để gọi tên Việt Nam. (beteunam, ký âm sát với cách phát âm. Tiếng Triều Tiên không có phụ âm ‘v’ nên họ phải dùng ‘b’ để phát âm tương tự).
|
Ngoài ra, những từ Hán-Triều có kết thúc là ㄷ hoặc ㅅ ( đều phát âm là / t / khi ở vị trí phụ âm cuối ) thì tiếng tiêu chuẩn miền Nam đổi thành ㄹ / r / .
Một số phần văn phạm cũng độc lạ :
Từ
|
Nghĩa
|
Chú ý
|
Cách viết miền Bắc
|
Phát âm miền Bắc
|
Cách viết miền Nam
|
Phát âm miền Nam
|
되였다
|
doeyeotda (toeyŏtta)
|
되었다
|
doeeotda (toeŏtta)
|
thì quá khứ của 되다 (doeda/toeda), “được”
|
Mọi dạng văn phạm giống nhau thì miền Bắc dùng 여 còn miền Nam dùng 어.
|
고마와요
|
gomawayo (komawayo)
|
고마워요
|
gomawoyo (komawŏyo)
|
cảm ơn
|
ㅂ-Mọi động từ bất quy tắc ở phía Bắc dùng 와 (wa) cho mọi kết thúc bằng nguyên âm; còn ở miền Nam thì chỉ dùng với động từ có một âm tiết.
|
할가요
|
halgayo (halkayo)
|
할까요
|
halkkayo (halkkayo)
|
Có làm không? (Lời đề nghị)
|
Mặc dù hangul khác nhau, nhưng phát âm là giống nhau (i.e. với âm mạnh ㄲ).
|
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]