Kỷ niệm 92 năm Cách mạng tháng Mười Nga ( 7-11-1917 – 7-11 2009 ) :
Bài ca như một hành trang
TT – Những thập niên 1960, 1970 …, ở một quốc gia xa xôi lắm với nước Nga, đã có những người trẻ ngất ngây say bởi ngọn lửa hào hùng và lãng mạn của một thời cách mạng. Đã hoặc chưa từng đặt chân đến nước Nga, họ vẫn yêu quốc gia này qua những bài ca, câu truyện của một thời sôi sục chẳng khi nào hoàn toàn có thể quên .
>> Cachiusa>> Radio online số 57: Tình khúc Nga: một thời để nhớ
|
|
|
| Nghe Audio |
Thời thanh niên sôi nổi – Nhạc Nga do tốp ca nhạc viện Hà Nội thực hiện. |
 |
| Nụ cười của những cô gái Komsomol 1971 (đoàn thanh niên cộng sản Liên Xô) trong trang phục hồng quân những năm sau Cách mạng Tháng Mười – Ảnh: N.Medvedeva |
|
| Nhà soạn nhạc Nga – Xô viết Alexandra Nikolaevna Pakhmutova – người đã chuyển soạn bài Thời thanh niên sôi nổi trên nền lời thơ của nhà thơ Oshanin – trong buổi hòa nhạc kỷ niệm 80 năm ngày sinh của bà (1929-2009) – Ảnh: Pakhmutova.ru |
Tháng 9-1975, tôi nhận được giấy gọi đi học quốc tế. Chưa kịp vui mừng thì đụng ngay một khó khăn vất vả như trái núi : tiếng Nga quá khó ! Với một chàng trai nhà quê chưa khi nào làm quen với ngoại ngữ như tôi, tiếng Nga còn khó gấp bội. Sau hai tháng “ đánh vật ” với tiếng Nga mà không nói nổi một câu, tôi quyết định hành động từ bỏ tham vọng đi học ở Liên Xô, xin sang khoa văn Đại học Tổng hợp TP.HN .
|
Thế giới đổ vỡ nhiều, nhưng xin đừng cắt đứtNhững dây nhợ nối liền bao thế hệ xưa sauNhư không có bao giờ hai nước Nga gãy khúcAkhmatova mất rồi, không thể có hai đâuTưởng niệm Akhmatova (nhà thơ lớn của nước Nga),E. Etushenko – Bằng Việt dịch
|
Đúng lúc đó, một người đồng hương tặng tôi quyển giáo trình tiếng Nga có ảnh Trường đại học Tổng hợp Matxcơva mang tên Lomonosov. Người đó lật giở từng trang, dừng lại ở một trang và cất tiếng hát bằng cả tiếng Nga lẫn tiếng Việt:
Đúng lúc đó, một người đồng hương khuyến mãi ngay tôi quyển giáo trình tiếng Nga có ảnh Trường ĐH Tổng hợp Matxcơva mang tên Lomonosov. Người đó lật giở từng trang, dừng lại ở một trang và cất tiếng hát bằng cả tiếng Nga lẫn tiếng Việt :Lòng ta hằng mong ước và tham vọng / Bàn tay son sắt giương cao ngọn cờ / Để ngàn đời bền vững và kiên cố Tổ quốc ta / Trời cao muôn vì sao chói lòa …
Dừng lại trước sự kinh ngạc và ngưỡng mộ của tôi, người đó nói : “ Cậu phải học cho bằng được tiếng Nga, phải đến Quảng trường Đỏ, phải vào rừng Nga, ngồi bên dòng sông vào đêm hôm và hát bài hát này ! Đây là bài hát của một nữ nhạc sĩ, một người phụ nữ Nga nhỏ xíu, nhưng nó gọi dậy sức mạnh của một quốc gia có hơn 250 triệu người ” .
Giai điệu, tiết tấu và nhất là nội dung của bài hát đã gây ấn tượng so với tôi. May mắn là lời của bài hát này gồm những từ ngắn, khá đơn thuần nên tôi cũng không hoảng hồn lắm. Nghĩ tới cảnh được ngồi với những người bạn Nga bên dòng sông Matxcơva và hát vang giai điệu trẻ trung và tràn trề sức khỏe này, tôi như thấy mình có thêm lòng kiên trì. Thế là tôi bỏ dự tính xin học trong nước, lao vào học tiếng Nga như điên như dại .
Tháng 9-1976, sau hơn sáu giờ ngồi trên tàu hỏa, thỏa thích ngắm hồ Baikal, tôi bước xuống sân ga trong sự nghênh tiếp của một nhóm sinh viên Đại học Bách khoa Irkursk. Mấy hôm sau, chúng tôi có chuyến pokhod ( dã ngoại ) với những người bạn Nga trong cánh rừng bên hồ Baikal. Đêm xuống, lửa được đốt lên, cùng với tiếng guitar bập bùng là những giọng hát mạnh khỏe vút lên. Các bạn Nga hát nhiều bài nhưng chúng tôi chỉ hát được mỗi bài này, nên cứ khoảng chừng 30 phút chúng tôi lại quay lại hát Thời người trẻ tuổi sôi sục .
Sau khi học xong một năm dự bị ( đa phần là học tiếng Nga ), tôi không chọn ngành luật mà cương quyết xin đi học ngành tiếng Nga và văn học. Tôi đã được toại nguyện, nhưng lớp văn mà tôi theo học chỉ mình tôi là người Nước Ta. Thấy tôi ngơ ngác và bẽn lẽn, những cô gái Nga đã dữ thế chủ động làm quen, dữ thế chủ động rủ đi chơi và hát cho tôi nghe. Trong những lúc như vậy, ngoài Đôi bờ, Chiều ngoại ô Matxcơva …, khi nào tôi cũng nhu yếu những bạn Nga hát Thời người trẻ tuổi sôi sục .
Tối 17-2-1979, chương trình thời sự Liên Xô đưa tin về đại chiến biên giới phía Bắc nước ta đã nổ ra. Đúng lúc này, những người bạn Nga lại đến với chúng tôi, hát vang những bài hát đầy hào khí như Cuộc cuộc chiến tranh thần thánh, Ngày thắng lợi … Đương nhiên, không hề thiếu Thời người trẻ tuổi sôi sục .
Mãi tới năm 1980, khi Matxcơva tổ chức triển khai Thế vận hội ngày hè, người ta công bố bài hát Tạm biệt Matxcơva của nữ nhạc sĩ A.N. Pakhmutova, tôi mới biết bà cũng chính là tác giả bài ca Thời người trẻ tuổi sôi sục, lời thơ của Oshanin. Lúc này tôi mới khám phá kỹ về bà và biết bà đã đóng vai trò quan trọng như thế nào trong đời sống niềm tin của người trẻ tuổi Xô viết .
Đến nay, bài hát này đã hơn 40 năm tuổi, thế hệ chúng tôi cũng không còn trẻ nữa, nhưng những kỷ niệm thì không khi nào phai mờ. Những người Nước Ta đã từng học tại Đại học Tổng hợp Matxcơva có lẽ rằng là những người yêu nước Nga vào loại thâm thúy nhất. Đã từ lâu, họ lao lý hằng năm gặp nhau vào chủ nhật tiên phong của tháng 11. Năm nào gặp nhau cũng cảm động, cũng có chuyện mới để nói, nhưng phải hát những bài hát cũ. Những mái đầu bạc bên những mái đầu xanh say sưa hát những ca khúc của một thời đáng nhớ. Năm 2007, ba bố con tôi còn lên sân khấu hát vang những giai điệu tha thiết của thời xưa .
Nữ nhạc sĩ A. N. Pakhmutova đã bước vào tuổi 80 nhưng tâm hồn bà vẫn còn rất trẻ. Cuộc đời bà có nhiều sự kiện có ý nghĩa, nhưng có lẽ rằng bà chưa biết một mái ấm gia đình Nước Ta mà tổng thể những thành viên đều biết tiếng Nga là do có bài hát Thời người trẻ tuổi sôi sục của bà .
HỒ BẤT KHUẤT ( tiến sỹ báo chí truyền thông – Đại học Tổng hợp Matxcơva )
Nước Nga trong trái tim tôi
Tôi chưa một lần đặt chân đến nước Nga, nhưng nước Nga gợi nhiều điều thấp thoáng trong bóng hình tuổi thơ tôi, qua những trang truyện mần nin thiếu nhi rất hay và cả những trang văn học của Pauxtopxki, Solokhov, Chekhov, Gogol, Aitmatov … Nước Nga còn là nơi mở màn tình yêu của cha mẹ tôi – những lưu học sinh của thập niên 1980. Trong nhà tôi giờ vẫn có những thứ gợi nhớ về nước Nga .
Bố hay ôm guitar và hát những bài Chiều Matxcơva, Nhìn thảo nguyên tuyệt vời, Cánh đồng Nga, Chiều hải cảng … bằng cả tiếng Nga và tiếng Việt. Trong nhà tôi có nhiều sách tiếng Nga, cả những tác phẩm Nga đã được dịch sang tiếng Việt rất hay … Tôi nhớ những cuốn sách mần nin thiếu nhi ngày ấy giấy trắng tinh, hình minh họa rất đẹp, như Buratino và chiếc chìa khóa vàng, Ông già Khốttabít …
Lớn lên, đọc nhiều tác phẩm hay của quốc tế chứ không riêng gì văn học Nga, lòng tôi vẫn bâng khuâng nhớ về những trang văn đẹp, cả hình ảnh những cây sồi già, rừng bạch dương, những cỗ xe ngựa lướt trong chiều mùa đông sương giá của một nước Nga xa xôi từ thời Puskin .
TUẤN ANH ( trích từ LHSVN.com.vn ) |
———————-
Lời cảm ơn từ một nhạc sĩ Nước Ta
Thời người trẻ tuổi sôi sục của nữ nhạc sĩ Nga Alexandra Nikolaevna Pakhmutova đã được những bạn trẻ Nước Ta hát vang từ thập niên 1960. Lời Nga lời Việt đan quyện vào nhau, đốt cháy lửa nhiệt tình của những con tim yêu nước .
Người đã chuyển lời Việt cho bài ca đó là nhạc sĩ Phạm Tuyên. Chúng tôi đã hỏi ông về sự kiện này .
 |
| Nhạc sĩ Phạm Tuyên – Ảnh: tư liệu |
* Thưa nhạc sĩ Phạm Tuyên, có phải ông là người đã soạn lời Việt cho ca khúc Nga nổi tiếng Thời người trẻ tuổi sôi sục rất phổ cập ở nước ta mấy chục năm qua ?
– Đúng rồi, bài đó là tôi soạn lời Việt. Hồi ấy, tôi làm ở ban văn nghệ Đài Tiếng nói Nước Ta. Đài cần có 1 số ít bài hát của Nga để phát. Thời người trẻ tuổi sôi sục đã đến với tôi qua bản dịch nghĩa của một người biết tiếng Nga. Từ đó tôi đã chuyển soạn sang lời Việt và bài hát đã được tốp ca nam của đoàn ca nhạc Đài Tiếng nói Nước Ta thu âm và phát trên đài. Tôi cũng không ngờ bài ca đó lại có sức truyền tụng nhanh, xa, rộng đến thế. Sau này tôi còn có dịp chuyển lời Việt cho một số ít bài hát mần nin thiếu nhi Nga khác nữa .
* Ông có còn nhớ cảm xúc của mình khi làm lời Việt cho Thời thanh niên sôi nổi?
– Tôi thích bài hát đó ở điệu hành khúc. Một điệu hành khúc ngăn nắp, khỏe mạnh, trong khi hành khúc của ta còn hơi lê thê. Điều này rồi cũng có tác động ảnh hưởng đến cách viết ca khúc của tôi sau này. Nhờ Thời người trẻ tuổi sôi sục mà khi viết hành khúc tôi biết chú ý quan tâm đến khúc thức hơn. Nhân dịp này, tôi rất vui được biết bà nhạc sĩ, tác giả của bài hát, mừng thọ 80 tuổi. Tôi xin gửi đến bà lời cảm ơn của một nhạc sĩ Nước Ta và chúc bà sức khỏe thể chất .
* Thay mặt những người yêu nước Nga và bài hát Nga, xin cảm ơn nhạc sĩ Phạm Tuyên .
PHẠM XUÂN NGUYÊN thực thi
Những bài ca như Thời người trẻ tuổi sôi sục, Cuộc sống ơi ta mến yêu người và nhiều bài khác nữa trong kho tác phẩm của cuộc cách mạng Nga là cả một vùng trời ký ức của lứa người trẻ tuổi chúng tôi thuở ấy .
Thời đó, ai trong chúng tôi cũng khát khao được góp sức, được kiến thiết xây dựng quê nhà quốc gia mà không hề nghĩ đến chuyện quyền lợi và nghĩa vụ hay gì khác. Chúng tôi chuẩn bị sẵn sàng đi biên giới, thực thi những khu công trình xã hội bằng tổng thể nhiệt huyết của mình. Hành trang của chúng tôi là tuổi trẻ, là lý tưởng và cả những bài ca. Có thể nói những bài ca ấy có sức tác động ảnh hưởng rất mạnh so với chúng tôi, đã được hàng triệu người trẻ tuổi yêu dấu .
Sau này trong những dịp gặp gỡ, chúng tôi vẫn hát lại, hát cho nhau nghe để nhớ lại một thuở hừng hực khí thế người trẻ tuổi. Tất nhiên mỗi tác phẩm có một khoảng trống, thời hạn của riêng nó nhưng tôi không nghĩ rằng tuổi trẻ ngày hôm nay sẽ không thích những bài hát này mà chỉ vì họ chưa có thời cơ được nghe, được biết. Giá trị tác phẩm trong giai điệu, trong lời ca của chúng vẫn vẹn nguyên qua tháng năm .
Nhạc sĩ NGUYỄN VĂN HIÊN ( P.T.N. ghi ) |
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Ý kiến bạn đọc
* Lâu rồi trên những báo đài ít có những bài viết về Cách mạng Tháng 10 Nga. Rất cảm ơn Tuổi Trẻ về bài viết này. Đây là bài hát mà tôi rất thích và nghe tiếp tục .
NGUYEN CUONG PHU
* Bài hát là một phần đời đầy kỷ niệm của tôi với nước Nga. Hơn 20 năm trước, có vẻ như ngày nào tôi cũng hát ngân nga bài hát này .
Bây giờ nghe lại bài hát, kỷ niệm một phần đời của tôi ùa về, đầy thương nhớ nước Nga .
PHẠM HỒNG THU
* Nghe bài hát nhớ thời sinh viên quá, hồi đó cứ mỗi đợt trường có văn nghệ là lớp tôi lại kéo cả lớp lên hát tốp ca bài này. Giờ nghe lại vẫn thấy cảm xúc rừng rực trong lòng, càng thêm yêu tiếng Nga, yêu nước Nga …
THÙY HOA
* Cảm ơn những bài ca, những câu truyện về một thời không hề quên. Tôi suôn sẻ không sinh ra trong thời cuộc chiến tranh loạn, không phải tận mắt chứng kiến những cảnh đau thương mất, nhưng tôi hoàn toàn có thể tưởng tượng được ý thức bất diệt của dân tộc bản địa. Đó là nhờ những bài hát, những câu truyện, bài báo, hình ảnh. Những vật chứng sôi động giúp tôi cũng có cảm xúc hoà nhịp, là một phần của khoảng trống và thời hạn lúc đó. Giá trị những tác phẩm là gia tài vô giá cho chúng tôi, và những thế hệ đi sau .
SUZANNE TRƯƠNG
* Như nhiều bạn đọc khác, đến thời điểm ngày hôm nay nhờ Tuổi Trẻ tôi mới biết tác giả là Alexandra Nikolaevna Pakhmutova và lời thơ của Akhmatova ( nhà thơ lớn của nước Nga ), tuy nhiên để thồi hồn cho bài hát lại là nhạc sĩ Phạm Tuyên .
Ngày ấy, khi những bài hát Nga lời Việt vang lên, chúng tôi – những người trẻ tuổi học viên TP. Hà Nội đã lên đường bảo vệ tổ quốc, giải phóng dân tộc bản địa. Riêng tôi chưa một ngày đến nước Nga, nhưng chúng tôi đã yêu nước Nga từ những trang sách vở tiên phong .
Trên đường hành quân vào miền Nam mưa bom pháo bầy, chúng tôi thấy mình phải cố sống, chiến đấu như những chiến sỹ Hồng quân và nếu có thương tật thì phải là một Pavel Cosagin của Nước Ta .
Nước Nga trong tôi là thế đấy : luôn là Thời người trẻ tuổi sôi sục, là Chiều Mátxcơva, là Kachiusa …
THÁI NGUYỄN HUỆ CHÍ
* Thực sự những bài hát nổi tiếng về cách mạng của Nga không chỉ nổi tiếng trong thời kỳ cách mạng nữa, nó luôn ở trong lòng những người Nga yêu nước. Là một sinh viên đang theo học ở nước Nga, tôi cũng đã đến với nước Nga một cách tình cờ, nhưng cũng chính những bài hát đó đã làm cho tôi có cảm nhận về nước Nga sâu sắc hơn.
Thế hệ trẻ của nước Nga giờ đây hoàn toàn có thể đã không còn hay hát về những bài hát đó nữa, nhưng khi chuyện trò nhắc về những bài hát đó họ vẫn luôn nhớ giai điệu của chúng. Còn với những người cao tuổi người Nga, những bài hát chính là những dấu tích của năm tháng hào hùng của họ. Và họ hoàn toàn có thể ngồi kể hàng giờ về toàn bộ kỷ niệm của họ .
Nhà soạn nhạc Nga – Xô viết Alexandra Nikolaevna Pakhmutova là con người luôn dành cho tổng thể những lớp người trẻ tuổi Nga. Ngay cả giờ đây bà vẫn là một người thầy đã giảng dạy bao nhiêu lớp ca sĩ nhạc sĩ. Cả cuộc sống bà luôn luôn mang một tâm hồn rất trẻ, rất người trẻ tuổi .
NGUYỄN THỊ MINH KHANH
